Reklama

Szkoła od lat toczy nierówną walkę o to, byśmy rozumieli to, co czytamy. Dotyczy to zarówno treści książek, poleceń w szkolnych zadaniach, jak i instrukcji i umów, które zawieramy w dorosłym życiu.

Reklama

Tego, jak czytać ze zrozumieniem, dzieci uczą się w podstawówce, ale co szóstej osobie z tytułem magistra przydałyby się ćwiczenia, dzięki którym będzie lepiej rozumieć, co czyta. Statystyki są bezlitosne: aż 40 procent Polaków nie rozumie, co czyta, a 30 procent rozumie jedynie w niewielkim stopniu.

Wyjaśniamy, co to jest czytanie ze zrozumieniem, z czym się wiąże i jakie elementy się na nie składają. Przedstawiamy też ćwiczenia, które pomogą doskonalić czytanie ze zrozumieniem. Jedno jest pewne: do czytania ze zrozumieniem sama znajomość liter to zdecydowanie za mało. ​Wiedząc, na czym polega czytanie ze zrozumieniem, mając świadomość, że w dzisiejszych czasach to naprawdę nie lada umiejętność – warto dać sobie czas i nie rezygnować z podjętych treningów.

Spis treści:

Czytanie ze zrozumieniem – na czym polega?

Czytanie ze zrozumieniem różni się od zwykłego czytania. Można umieć czytać, ale nie rozumieć przeczytanego tekstu. Czytanie ze zrozumieniem to umiejętność odczytania poszczególnych wyrazów, z których składa się tekst, ale przede wszystkim zrozumienia poszczególnych zdań i całego tekstu, który z tych zdań jest zbudowany.

Aby czytać ze zrozumieniem należy rozumieć:

  • znaczenie słów i związków frazeologicznych (np. skoczyć na jednej nodze, zarabiać psie pieniądze, etc.)
  • szczegółową informację zawartą w czytanym tekście
  • myśl przewodnią czytanego tekstu
  • wartość tekstu.

Czytanie ze zrozumieniem to skomplikowany proces fizjologiczno-psychologiczno-intelektualny. Składają się na niego:

  • spostrzeganie,
  • pamięć,
  • myślenie,
  • wyobraźnia,
  • emocje.

Problemy w zakresie któregoś z wymienionych obszarów mogą skutkować trudnościami w czytaniu ze zrozumieniem.

Proces czytania ze zrozumieniem ma charakter rozwojowy i składa się z wielu etapów – począwszy od lat dziecięcych aż do dorosłości.

Czytanie ze zrozumieniem – ćwiczenia dla dzieci

Jak rozumieć czytany tekst? Nauczyciele są zgodni, że najlepszym ćwiczeniem na coraz lepsze czytanie ze zrozumieniem jest po prostu... czytanie. Jak każdy trening, również trening czytania potrafi czynić mistrza. Podczas lektury dziecko może nabierać coraz większej sprawności nie tylko w łączeniu liter w słowa, ale i w rozumieniu słów i złożonych z nich zdań.

Ćwiczenia, które mogą ułatwić czytanie ze zrozumieniem:

  • Do wybranego tekstu ułóż trzy pytania, na które odpowiedzi znajdują się w tekście. Zadaj je dziecku (można również ułożyć czwarte pytanie, na które nie ma odpowiedzi w tekście).
  • Przygotuj quiz po lekturze, np. 3 pytania z 3 wariantami odpowiedzi do wyboru (a, b, c).
  • Opowiadaj przeczytany tekst swoimi słowami.
  • Spróbuj streścić cały tekst w jednym zdaniu (to, co jest najważniejsze w tekście).
  • Porozmawiaj o tym, czy przeczytany tekst okazał się ciekawy i dlaczego.

Podobne ćwiczenia mogą pojawić się na sprawdzianie z czytania ze zrozumieniem w szkole. Oczywiście trudność tekstu należy dostosować do wieku i możliwości ucznia. W tym celu najlepiej sięgnąć do podręcznika do języka polskiego lub do domowej biblioteczki. Warto zadbać o to, by podczas czytania nic nie przeszkadzało w skupieniu – cichy, wywietrzony i posprzątany pokój będzie idealnym miejscem do ćwiczeń.

Czytanie ze zrozumieniem – ćwiczenia dla młodzieży

Ćwiczenia na czytanie ze zrozumieniem przeznaczone dla młodszych uczniów mogą również wykonywać uczniowie szkoły średniej, a nawet dorośli. Ćwiczenia te sprawdzą się, zwłaszcza gdy w grę wchodzą utrudniające życie problemy w rozumieniu czytanych tekstów – najczęściej idące w parze z kłopotami z koncentracją i/lub pamięcią.

Młodzież (oraz dorośli) mogą również trenować czytanie ze zrozumieniem podczas cichego czytania z ołówkiem lub kolorowymi zakreślaczami w ręku i czystą kartką.

  • Czytając artykuł z gazety, książkę lub fragmenty podręcznika (np. do historii) – warto robić krótkie notatki na kartce (wypisując najważniejsze hasła czy wnioski).
  • To co uznamy za ważne – można podkreślać ołówkiem lub zakreślać różnymi kolorami.
  • Zanim podejmiemy próbę uchwycenia sensu całości tekstu – dobrze jest skupić się na sensie poszczególnych zdań oraz akapitów.

Ćwiczenia na czytanie ze zrozumieniem początkowo mogą wydawać się nużące i frustrujące. Ale nie warto się poddawać. Jeśli wybrany tekst wydaje się skomplikowany lub niejasny – sięgnijmy po inny, np. na interesujący nas temat.

Pamiętajmy, że nie wszystkie teksty pisane (zwłaszcza te z internetu), nadają się do czytania ze zrozumieniem. Bywają takie, w których aż roi się od błędów logicznych i stylistycznych, które utrudniają uchwycenie sensu.

Bibliografia:
M. Czakon: Jak uczyć czytania ze zrozumieniem. https://cdw.edu.pl/
Czytanie, rozumienie, rozumowanie. Red. M. Sitek, E. B. Ostrowska, Warszawa 2020
D. Krzyżyk: Czytanie ze zrozumieniem – czym jest i jak je fachowo doskonalić, „Język Polski w Szkole IV – VI” 2008/2009, nr 3
M. Plenkiewicz, Jak mierzyć osiągnięcia uczniów w czytaniu, „Edukacja” 1985, nr 1

Zobacz także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama