Obumarcie płodu – przyczyny, objawy obumarcia ciąży
Obumarcie płodu może nastąpić na każdym etapie ciąży. Gdy do niego dojdzie, a płód nie zostanie wydalony poprzez samoistne poronienie, konieczne jest opróżnienie jamy macicy przez lekarza. Jeśli zabieg ten nie zostanie wykonany, życiu kobiety może zagrażać niebezpieczeństwo.
- Ewa Janczak-Cwil
Obumarcie płodu to stan, w którym dochodzi do śmierci płodu. Obumarcie płodu i utrata ciąży przed 22. tygodniem ciąży nazywane są poronieniem. Jeśli do obumarcia płodu dojdzie po 22. tygodniu ciąży (a przed 37 tygodniem), jego wydalenie nazywane jest przedwczesnym porodem.
W Polsce każdego roku ok. 1700 kobiet rodzi martwe dziecko, a u ok. 40 tys. ciąża kończy się poronieniem, co w sumie daje 41 700 przypadków obumarcia płodu rocznie. Do poronienia w 50 proc. przypadków dochodzi jeszcze przed zagnieżdżeniem się zarodka lub zaraz po jego implantacji (ok. 25 proc.). Poronienie następuje czasem tak wcześnie, że towarzyszące mu krwawienie kobieta odbiera jako spóźnioną miesiączkę (taką ciążę określa się mianem ciąży biochemicznej). Szacuje się, że ze 100 zapłodnionych komórek rodzi się tylko około 30 dzieci.
Spis treści:
Przyczyny obumarcia płodu
Do najczęstszych przyczyn obumarcia płodu i poronienia zalicza się:
- wady genetyczne zarodka – to przyczyna ok. 60-80 proc. wczesnych poronień
- choroby – niektóre infekcje wirusowe lub bakteryjne mogą prowadzić do obumarcia ciąży, tak samo jak niektóre przewlekłe choroby, na które cierpi matka (m.in. choroby autoimmunologiczne)
- wiek matki – ryzyko obumarcia ciąży w jej wczesnym stadium zwiększa się u ciężarnych powyżej 35 roku życia
- używki – alkohol, nikotyna i narkotyki znacznie zwiększają ryzyko obumarcia płodu
- nieprawidłowości anatomiczne – zmiany w budowie macicy i narządów rodnych kobiety (m.in. endometrioza, mięśniaki macicy), mogą prowadzić do poronienia lub przedwczesnego porodu
- zaburzenia hormonalne – niski poziom progesteronu może uniemożliwić zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej lub zaburzyć wczesny rozwój ciąży i doprowadzić do obumarcia płodu
- zaburzenia immunologiczne – przeciwciała matki odrzucają płód – dzieje się tak, kiedy jej układ odpornościowy nie rozpoznaje męskiego nasienia i odczytuje je jako obce białko, wysyłając w jego stronę przeciwciała. Podobnie może być w przebiegu konfliktu serologicznego.
Przyczyny obumarcia płodu dzieli się na matczyne, łożyskowe (także pępowinowe) i płodowe.
Do matczynych przyczyn obumarcia płodu należą m.in.:
- zakażenia
- stany chorobowe takie jak nadciśnienie, cukrzyca, ciężkie choroby serca i nerek, cholestaza wewnątrzwątrobowa
- zaburzenia krzepnięcia krwi
- zaburzenia immunologiczne.
Przyczyny łożyskowe i pępowinowe obumarcia płodu:
- przedwczesne odklejenie się łożyska
- wady w budowie pępowiny i łożyska
- krwiaki pozałożyskowe
- opętlenie płodu pępowiną.
Wśród przyczyn płodowych są nieprawidłowości genetyczne w budowie zarodka.
Obumarcie płodu – objawy
Na bardzo wczesnym etapie ciąży pierwszymi objawami obumarcia płodu jest ustąpienie objawów ciąży, np. tkliwości piersi i mdłości. Później pojawiają się skurcze brzucha i krwawienie zawierające skrzepy.
W nieco bardziej zaawansowanej, ale ciągle wczesnej ciąży kobieta dowiaduje się o obumarciu płodu najczęściej podczas badania USG. Lekarz obserwuje wówczas charakterystyczne objawy obumarcia płodu:
- zachodzące na siebie dachówkowato kości czaszki płodu (objaw Spaldinga)
- wolną przestrzeń między kośćmi czaszki a czepcem ścięgnistym, czyli błoną pokrywającą sklepienie czaszki od wewnątrz (objaw aureoli)
- nadmierne zgięcie kręgosłupa
- brak tętna płodu.
Objawy obumarcia płodu w bardziej zaawansowanej ciąży, które może zaobserwować ciężarna:
- brak wyczuwalnych ruchów płodu
- spadek masy ciała
- zmniejszenie obwodu brzucha
- plamienie lub krwawienie.
Obumarcie płodu potwierdza się w szpitalu. Służą do tego badania USG i KTG, które pozwalają zbadać czynność serca płodu i budowę jego ciała.
Obumarcie płodu niesie ze sobą ryzyko sepsy i wstrząsu septycznego w ciąży. Jeśli nie dochodzi do samoistnego naturalnego poronienia, konieczne jest niezwłoczne usunięcie martwego płodu z jamy macicy.
Obumarły płód – co dalej?
Obumarcie płodu przed 22 tygodniem ciąży – postępowanie
Jeśli lekarze potwierdzą obumarcie płodu przed 22 tygodniem ciąży, podejmują decyzję, czy wykonać łyżeczkowanie macicy, czy czekać na samoistne poronienie lub sprowokować poronienie lekami zwiększającymi czynność skurczową macicy.
Wkrótce po poronieniu, które polega de facto, na urodzeniu martwego płodu, kobieta może wrócić do domu. W przypadku łyżeczkowania macicy, które oznacza wydobycie płodu i łożyska z jamy macicy poprzez drogi rodne w znieczuleniu ogólnym ciężarnej, kobieta zwykle pozostaje kilka dni w szpitalu.
Obumarcie płodu po 22 tygodniu ciąży – postępowanie
W przypadku obumarcia płodu po 22 tygodniu ciąży lekarze prowokują poród. Gdy płód jest nieprawidłowo ułożony lub istnieją inne przeciwwskazania do porodu, wykonuje się cesarskie cięcie w celu usunięcia martwego płodu z jamy macicy.
Kobieta, której płód obumarł, ma prawo wyrazić chęć przeprowadzenia badań genetycznych, które pozwolą ustalić przyczynę obumarcia płodu oraz jego płeć. Koszty tych badań ponosi ciężarna. NFZ refunduje część badań dopiero po drugim lub trzecim poronieniu (nie refunduje jednak badań genetycznych).
Po obumarciu płodu, niezależnie od zaawansowania ciąży, kobieta ma prawo do:
- rejestracji dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego (na podstawie Karty Martwego Urodzenia po określeniu płci dziecka)
- poznania przyczyn śmierci płodu
- pochówku płodu
- zasiłku pogrzebowego
- urlopu macierzyńskiego
- odszkodowania z ewentualnej dodatkowej polisy ubezpieczeniowej.
Zobacz także: