Leczenie zębów w ciąży: lista dozwolonych i zakazanych zabiegów dentystycznych w ciąży
Leczenie zębów w ciąży nie powinno być bagatelizowane przez kobiety ciężarne. Wizyty kontrolne u stomatologa są nie tylko możliwe, lecz wręcz wskazane – nieleczona próchnica czy inne choroby zębów i przyzębia mają negatywny wpływ na organizm matki oraz płodu.
Kobieta nie tylko może chodzić do dentysty w ciąży, ale wręcz powinna odwiedzić stomatologa w tym wyjątkowym czasie. Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego pierwsze badanie stomatologiczne w ciąży powinno odbyć się w ramach obowiązkowych badań wykonywanych tuż po pierwszej ciążowej wizycie ginekologicznej (6–8 tydzień ciąży). Około 20. tygodnia ciąży należy ponownie skontrolować zęby. Regularne wizyty u dentysty w ciąży powinny odbywać się przynajmniej raz na każdy trymestr ciąży – wówczas pozwalają na wczesne wykrycie nieprawidłowości i właściwy sposób leczenia zębów.
Leczenie zębów w ciąży:
1. Jak zmieniają się zęby i dziąsła w ciąży?
2. W którym trymestrze najlepiej wykonywać zabiegi stomatologiczne?
3. Które zabiegi stomatologiczne są wykonywane w ciąży?
4. Które zabiegi dentystyczne w ciąży są odradzane?
Jak zmieniają się zęby i dziąsła w ciąży?
Leczenia zębów w ciąży nie należy bagatelizować. Warto wiedzieć, że zmiany hormonalne, powstałe wskutek ciąży, są niekorzystne dla dziąseł, ponieważ mogą one krwawić, odsłaniać szyjki zębowe i rozpulchniać się. Wymioty podczas mdłości ciążowych mogą niszczyć szkliwo, a ciążowe zachcianki mogą sprzyjać rozwojowi próchnicy, która nie jest obojętna dla płodu, bo bakterie mogą przez łożysko dotrzeć do dziecka. Dlatego jeśli kobieta w ciąży musi leczyć zęby, powinna bezwzględnie to zrobić. Należy zawsze poinformować stomatologa o ciąży. Zabiegi stomatologiczne w ciąży wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Można zęby borować, usuwać, a nawet wykonywać rentgen zęba, jeśli stomatolog użyje odpowiedniej ochrony na brzuch i piersi pacjentki.
W którym trymestrze najlepiej wykonywać zabiegi stomatologiczne?
Istnieje przekonanie, że zabiegi stomatologiczne najlepiej jest wykonywać w drugim trymestrze ciąży, ponieważ w jej początkowej fazie ryzyko poronienia jest większe, a w trzecim trymestrze długotrwałe leżenie na fotelu dentystycznym może się okazać niewygodne ze względu na ucisk żyły głównej dolnej oraz ryzyko zawrotów głowy i omdleń. Z tego powodu doradza się przełożenie – w miarę możliwości – wykonania niektórych zabiegów stomatologicznych w ciąży. Choć trzeba zaznaczyć, że rodzaj zabiegu oraz jego data jest uzależniana od indywidualnego przypadku. Dopiero po konsultacji ze stomatologiem ustala się szczegółowe leczenie zębów w ciąży.
Należy jednak pamiętać, że kiedy pojawia się ból zęba, niezależnie od trymestru trzeba niezwłocznie udać się do dentysty.
Jakie zabiegi stomatologiczne są wykonywane w ciąży?
- Leczenie próchnicy – leczenie próchnicy w ciąży jest wskazane na każdym etapie jej trwania. Wszelkie choroby czy stany zapalne u ciężarnych niekorzystnie wpływają zarówno na zdrowie kobiety, jak i dziecka. Nieleczona próchnica zwiększa kilkakrotnie ryzyko porodu przedwczesnego, dlatego zalecane są regularne wizyty u stomatologa, które pozwolą zapobiec powstawaniu próchnicy i innych chorób przyzębia.
- Zatrucie zęba w ciąży – jeżeli sytuacja tego wymaga, pacjentkom w ciąży przeprowadza się zabieg zatrucia zęba. Ten rodzaj leczenia zębów w ciąży pozwoli zmniejszyć ostry stan zapalny i umożliwi dalsze leczenie. Zatrucie zęba u ciężarnej jest w pełni bezpieczne.
- Znieczulenie zęba – leczenie zębów w ciąży często wiąże się z podaniem znieczulenia, które jest odpowiednio dobierane do ciężarnej i inne niż u pozostałych pacjentów (dlatego zawsze należy informować o ciąży dentystę). W miarę możliwości odradza się podawanie znieczulenia w trakcie pierwszego trymestru. W tym okresie niewskazane jest stosowanie podtlenku azotu z uwagi na zwiększone ryzyko poronienia.
- Leczenie kanałowe zęba w ciąży – wiąże się zwykle z wykonaniem RTG zęba i z tego względu kobietom w ciąży (o ile jest to możliwe) odradza się leczenie kanałowe w pierwszym trymestrze ciąży i zaleca przełożenie go na późniejszy etap. Promieniowanie może mieć negatywny wpływ na płód zwłaszcza w początkowej fazie ciąży. Ciężarne powinny wybierać gabinety stomatologiczne wyposażone w nowoczesny mikroskop endodontyczny lub elektroniczny endometr – pozwalają one na uniknięcie narażenia na promieniowanie rentgenowskie. Warto wiedzieć, że niektóre placówki są wyposażone w specjalistyczne osłonki na brzuch i okolice miednicy ciężarnej, a wykorzystywane tam aparaty rentgenowskie są nowszej generacji, dzięki czemu intensywność promieniowania jest mniejsza.
Pamiętaj, aby nie odwlekać leczenia kanałowego w czasie, ponieważ może przyczynić się do pogłębiania się stanu zapalnego nie tylko w obrębie miazgi zęba, ale jego przeniesienia na pozostałe tkanki, a nawet cały organizm.
- Usuwanie zęba – ze względu na konieczność zastosowania znieczulenia oraz ryzyko krwotoku, lepiej przełożyć zabieg na czas po pierwszym trymestrze ciąży. Warto jednak pamiętać, że nie wolno odwlekać usunięcia bolącego zęba na czas po porodzie, bo to silnie osłabia organizm ciężarnej i stwarza ryzyko infekcji u niemowlęcia (przede wszystkim wtedy, kiedy z zęba sączy się ropa lub zapalenie powoduje uporczywy ból). Niekiedy, gdy dochodzi do ostrego stanu zapalnego zęba, ciężarna powinna przyjmować bezpieczne w ciąży, zalecone przez stomatologa leki.
Które zabiegi dentystyczne w ciąży są odradzane?
- Prześwietlenie zęba w ciąży – zaleca się unikania promieniowania rentgenowskiego w ciąży z wymienionych wyżej powodów. Jeśli jednak sytuacja tego wymaga, można zrobić zdjęcie rtg zęba w ciąży, zachowując maksymalne środki ostrożności jak np. wykonanie cyfrowej wizualizacji zęba u kobiety w ciąży, co jest całkowicie bezpieczne dla rozwoju płodu.
- Założenie aparatu ortodontycznego – jeżeli ciężarna założyła aparat przed ciążą, nic nie stoi na przeszkodzie, aby kontynuowała leczenie wad zgryzu. Odradza się jednak rozpoczynanie leczenia ortodontycznego w czasie ciąży – zęby kobiety są wtedy słabiej zmineralizowane, ponieważ osłabia je rozwijający się płód i podatniejsze na uszkodzenia. W początkowym okresie ciąży dość często występują także wymioty, które zawierają silnie stężone kwasy, niekorzystnie wpływające na szkliwo. To sprawia, że na aparacie wokół zamków pojawiają się białe otoczki, których nie można później się pozbyć.
- Wybielanie zębów – z uwagi na wykorzystywane lampy promieniujące, kobietom ciężarnym odradza się wybielanie zębów w ciąży. Warto wiedzieć, że preparaty do wybielania zębów zawierają składniki, które nie były przebadane w kierunku ewentualnego wpływu na płód (jak np. rozjaśniający nadtlenek karbamidu), dlatego trzeba przywiązywać do nich szczególną uwagę i wykazać się ostrożnością – wszak chodzi tu jedynie o estetykę, a nie zdrowie zębów.
- Zabiegi protetyczne – w związku z tym, że pod wpływem hormonów ciążowych dziąsła są rozpulchnione i łatwiej krwawią, zalecane jest przełożenie zabiegów protetycznych na okres po porodzie.
Dentysta w ciąży na NFZ
Warto wiedzieć, że leczenie zębów w ciąży oraz w okresie połogu (do 6 tygodni po porodzie) jest darmowe. U dentysty nie wymaga się także posiadania ważnego skierowania do specjalisty. Warunkiem otrzymania świadczenia jest okazanie zaświadczenia od lekarza potwierdzającego ciążę oraz spełnienie innych wymogów określonych w ustawie o świadczeniach gwarantowanych przez NFZ pacjentom, w tym kobietom w ciąży.
Kobieta ciężarna może liczyć na bezpłatne zabiegi m.in. takie jak:
- badanie kontrolne w ciąży nie częściej niż 1 raz na kwartał (standardowo jest to 3 razy w ciągu roku kalendarzowego),
- leczenie kanałowe w ciąży każdego zęba obejmujące terapię do 3 kanałów w zębie,
- skaling w ciąży, czyli usunięcie złogów nazębnych z całego uzębienia, nie częściej niż jeden raz na 6 miesięcy,
- refundowane znieczulenie,
- białe plomby w zębach przednich górnych i dolnych. W pozostałym uzębieniu gwarantowane jest założenie tzw. szarych plomb.
Pamiętaj, aby regularnie odwiedzać dentystę w ciąży. Rozwój dziecka w okresie prenatalnym jest w znaczącym stopniu uzależniony od sposobu życia matki oraz jej dbałości o zdrowie. Zaniedbania higieny jamy ustnej mogą doprowadzić do poważnych uszczerbków nie tylko w uzębieniu matki, ale i zaszkodzić nienarodzonemu dziecku.
Źródło: Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego (Dz. U. 2017, poz. 193 j.t.)
Zobacz także:
- Jakie są konsekwencje zaniedbania higieny zębów w ciąży?
- Ciążowe mdłości a zęby. Komentarz dentysty
- Jak dbać o zęby w ciąży?