Reklama

Zakrzepica w ciąży może przydarzyć się każdej kobiecie. Największe ryzyko rozwoju zakrzepicy dotyczy ciężarnych obciążonych genetycznie skłonnością do tej choroby oraz prowadzących nieaktywny, siedzący tryb życia. Sprawdź, jakie są objawy zakrzepicy. Jeśli je zaobserwujesz, jak najszybciej szukaj pomocy lekarskiej.

Reklama

Spis treści:

Zakrzepica – czym jest?

Pod pojęciem żylna choroba zakrzepowo-zatorowa kryją się dwie jednostki chorobowe:

  • zakrzepica żył głębokich,
  • zator tętnicy płucnej.

Choroba polega na powstaniu w żyłach głębokich skrzepów, których oderwane fragmenty mogą powędrować z prądem krwi do tętnicy płucnej i spowodować natychmiastową śmierć człowieka. Zakrzepy najczęściej tworzą się w kończynach dolnych, w łydkach i udach, ale również w żyłach miednicy – tłumaczy prof. dr hab. Witold Tomkowski, prezes Polskiej Fundacji do Walki z Zakrzepicą Thrombosis.

Dlaczego u kobiet w ciąży i połogu ryzyko wystąpienia zakrzepicy jest wyższe?

Zdaniem prof. Tomkowskiego ryzyko jest wyższe zwłaszcza u kobiet, u których w rodzinie ktoś chorował na zakrzepicę. – W takim przypadku należy o tym koniecznie powiedzieć lekarzowi prowadzącemu ciążę i wykonać testy genetyczne. Jeżeli ciężarna nie jest obciążona genetycznie, to sama ciąża i połóg również stanowią czynnik ryzyka. „Burza hormonów” w organizmie zwiększa lepkość krwi i sprzyja pojawieniu się zakrzepu. Ponadto ucisk powiększonej macicy na naczynia żylne utrudnia odpływ krwi z nóg, co także predysponuje do tworzenia się skrzeplin. Szczególnie wyczulone powinny być panie w ostatnich miesiącach ciąży i w połogu, kiedy zwykle dochodzi do obrzmienia nóg. Łatwo wówczas zbagatelizować objawy choroby, zakładając że pojawienie się obrzęków jest zjawiskiem fizjologicznym w tym okresie – mówi profesor.

Jakie są przyczyny powstania zakrzepicy?

Przyczyn powstania zakrzepicy jest bardzo wiele: są to czynniki genetyczne, farmakologiczne oraz styl życia. Istnieje też ścisły związek pomiędzy poważnymi zabiegami chirurgicznymi i ciężkimi chorobami leczonymi zachowawczo, a żylną chorobą zakrzepowo-zatorową. Zakrzepica może zaatakować w każdym wieku, choć ryzyko rośnie po 40. roku życia.

Ważnym czynnikiem ryzyka jest unieruchomienie, np. z powodu obłożnej choroby wymagającej leżenia w łóżku, a także długa podróż (powyżej 4 godzin). Innymi czynnikiem ryzyka są:

  • hormonalna antykoncepcja,
  • hormonalna terapia zastępcza,
  • przebyte operacje chirurgiczne,
  • otyłość,
  • niektóre choroby, np. choroba nowotworowa, trombofilia,
  • różnego rodzaju urazy.

Zagrożenia związane z zakrzepicą w ciąży

Jak mówi profesor Tomkowski, na pierwsze objawy trzeba reagować szybko, bo zator tętnicy płucnej zabija w kilka sekund i zbiera spore żniwo (rocznie w Polsce z powodu zatoru płucnego umiera około 40 tys. osób). Im później zgłosimy się do lekarza i im później zostanie postawiona diagnoza, tym większe ryzyko dla naszego życia. Kawałek skrzepliny, który odrywa się od zakrzepu, np. w łydce pacjenta, płynie z prądem krwi do serca, następnie do płuc i może doprowadzić do zatkania światła tętnicy, przez co płuco ma upośledzone ukrwienie i pojawiają się trudności z oddychaniem, czasem tak poważne, że dochodzi do śmierci.

Zakrzepica w ciąży – objawy

Do najczęściej występujących objawów, pojawiających się w ciągu kilku dni od rozwoju zakrzepu, należą:

  • obrzęk – widoczny początkowo wokół kostki, stopy czy łydki lub całej nogi (jednej),
  • ból nogi, który nasila się podczas chodzenia, ale mija przy unieruchomieniu.
  • tkliwość i bolesność nogi podczas dotyku,
  • podwyższona ciepłota nogi,
  • zaczerwieniona skóra na jednej nodze.

Zakrzepica nie zawsze daje objawy lub nie są one jednoznaczne, bo mogą również występować w innych chorobach – wyjaśnia profesor Tomkowski. Ważne jest to, że w momencie pojawienia się niepokojących objawów należy jak najszybciej pójść do lekarza. Wykona on USG żył głębokich i postawi właściwą diagnozę. Niestety większość osób lekceważy te objawy i stosuje domowe sposoby (masaże, zimne okłady itp.), które są nieskuteczne – twierdzi profesor i dodaje, że co prawda lekarz pierwszego kontaktu niestety nie może zlecić wykonania USG żył głębokich bezpłatnie w ramach NFZ. Może on jednak oznaczyć prawdopodobieństwo kliniczne wystąpienie zakrzepicy, stosując np. skalę Wellsa. Chorych z wysokim prawdopodobieństwem klinicznym należy wysłać na pilny test diagnostyczny. U chorych z niskim lub umiarkowanym prawdopodobieństwem klinicznym należy oznaczyć stężenie D-dimeru. Wynik dodatni przesądza o konieczności wykonania testu diagnostycznego.

Jakie badania są niezbędne do postawienia diagnozy zakrzepicy żył?

Aby jednoznacznie potwierdzić obecność skrzeplin w organizmie, niezbędne jest wykonanie badań obrazowych, czyli badanie USG. Nie jest ono bolesne i nie wymaga specjalnego przygotowania. Polega na uciskaniu żył głowicą, żeby sprawdzić czy w ich świetle znajdują się skrzepliny. Skierowanie na badanie USG żył powinno być w gestii każdego lekarza, w tym lekarza pierwszego kontaktu. W Polsce jednak w ramach NFZ, na takie badanie może wydać skierowanie tylko lekarz z odpowiednią specjalizacją. – Ten anachronizm powinien być natychmiast zmieniony. Rozwiązaniem może być udanie się na izbę przyjęć do szpitala lub wykonanie badania USG żył prywatnie – podpowiada profesor Tomkowski.

Leczenie zakrzepicy w ciąży

Profesor Tomkowski wyjaśnia, że w leczeniu zakrzepicy zaleca się profilaktyczne stosowanie wyrobów o stopniowanym ucisku (pończoch lub rajstop), które wspomagają krążenie krwi i przeciwdziałają powstaniu zakrzepów. U kobiet, które mają zwiększone ryzyko zachorowania na zakrzepicę lub już na nią chorowały w przeszłości, niezbędne jest wdrożenie farmakologicznej profilaktyki przeciwzakrzepowej w postaci iniekcji podskórnych z heparyny drobnocząsteczkowej.

Zakrzepicę żył głębokich w ciąży leczy się najczęściej heparyną drobnocząsteczkową (LMWH) podawana w zastrzykach raz lub dwa razy na dobę, a jej dawkę dobiera się do masy ciała. Heparyna nie przenika w istotnych ilościach do przez łożysko ani do mleka matki.

Zakrzepica w ciąży – a poród

Większe ryzyko rozwinięcia się zakrzepicy jest po cesarskim cięciu niż po porodzie siłami natury. Dlatego o ile jest to możliwe, w przypadku kobiet, które przebyły incydent zakrzepicy w przeszłości, lepszym rozwiązaniem jest rodzenie naturalnie. Nie zawsze jest to jednak możliwe.

U kobiet, które w ciąży przyjmują heparynę, na 24 godziny przed planowaną cesarką, indukcją porodu lub planowanym założeniem cewnika zewnątrzoponowego do podania znieczulenia zaprzestaje się podawania heparyny. Po porodzie, aby zapobiegać zakrzepom, można zacząć kobiecie podawać leki z grupy antagonistów witaminy K, gdyż nie przenikają do mleka.

Zakrzepica po porodzie

Połóg sprzyja rozwojowi zakrzepicy, gdyż dość gwałtownie zmniejsza się objętość krwi, a jednocześnie organizm wchodzi w tryb leczenia ran, co dodatkowo zwiększa krzepliwość krwi. Dodatkowym czynnikiem sprzyjającym powstawaniu zakrzepicy jest brak ruchu w pierwszych dobach po porodzie, zwłaszcza po cesarce. Dlatego profilaktycznie kobietom po cesarskim cięciu podaje się zastrzyki z heparyną.

Bardzo skutecznym sposobem na zapobieganie zakrzepicy w połogu jest szybkie uruchamianie pacjentek – nawet 2 godziny po porodzie naturalnym i 6 godzin po cesarce. Wykonanie wtedy kilku kroków może być dużym wysiłkiem, ale warto się na to zdobyć, aby usprawnić krążenie krwi i zapobiec powstaniu zakrzepicy.

Choroba zakrzepowa w połogu może dotyczyć nie tylko żył głębokich, ale też żył powierzchownych oraz tych położonych w miednicy, co objawia się bólem w podbrzuszu, zatrzymaniem stolca, nudnościami, podwyższoną temperaturą ciała.

Prof. dr hab. Witold Tomkowski jest prezesem Polskiej Fundacji do Walki z Zakrzepicą THROMBOSIS oraz kierownikiem oddziału Intensywnej Terapii Pneumonologiczno-Kardiologicznej, przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Gruźlicy, kierownikiem przychodni TS Klinika. Jest też partnerem merytorycznym kampanii "Jak nie być jedną nogą w grobie".

Zobacz też:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama