Piersi w ciąży – 12 pytań, które zadają przyszłe mamy
Piersi w ciąży przechodzą ogromne zmiany, które rozpoczynają się już od pierwszego dnia po połączeniu się komórki jajowej z plemnikiem. W ciągu kolejnych 9 miesięcy twoje piersi mogą powiększyć się o kilka rozmiarów, a z czasem brodawki sutkowe i ich otoczki zaczną ciemnieć. Może pojawić się także mrowienie czy swędzenie. Czy wiesz, jak zmieniają się piersi w ciąży?
- Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska
W czasie ciąży piersi, pod wpływem zmian hormonalnych zachodzących w ciele, przechodzą prawdziwą rewolucję. Czy wiesz, że najtrudniejszym czasem dla piersi nie jest karmienie, ale właśnie ciąża? To właśnie w tym okresie biust przechodzi największą próbę wytrzymałości. Dlatego warto troszczyć się o niego od chwili, gdy dowiedziałaś się, że będziesz mamą.
Spis treści:
- Pierś, sutek i brodawka – co to jest?
- Od którego tygodnia ciąży piersi zaczną rosnąć?
- Niepokojący ból, mrowienie i swędzące sutki w ciąży: czy to normalne?
- Jak wyglądają piersi w I trymestrze ciąży?
- Czy rozmiar biustu wpływa na wielkość piersi w ciąży?
- Czy piersi w ciąży powinno się hartować?
- Co robić, by piersi w ciąży nie zwiotczały?
- Wydzielina z sutka w ciąży: czy to normalne?
- Czy wklęsłe brodawki pozwolą na karmienie?
- Jak zmienia się wygląd sutków w ciąży?
- Jak zmieniają się brodawki na początku ciąży?
- Jakie zmiany w piersiach powinny niepokoić w ciąży?
1. Pierś, sutek i brodawka – co to jest?
Wbrew pozorom nazewnictwo może przysporzyć nieco kłopotów, a potoczne nazewnictwo może wprowadzić w błąd. Naprawdę?
Pierś to potoczna nazwa sutka (łac. mamma), ale można ją nazywać także gruczołem piersiowym (łac. glandula mammaria) lub gruczołem mlekowym (łac. glandula lactifera). Główzym zadaniem piersi, z biologicznego punktu widzenia, jest wytwarzanie mleka w pęcherzykach mlecznych, z których między innymi są zbudowane.
Potoczne określenie sutka, czyli cylindrycznej lub stożkowatej wyniosłości znajdującej się na środku otoczki w nomenklaturze medycznej nosi miano brodawki sutkowej lub piersiowej (łac. papilla mammae, mammilla). Skóra na brodawce sutkowej jest nieregularna, lekko pomarszczona, a w główną jej funkcją jest ujście mleka.
Natomiast to, co potocznie nazywamy brodawką, czyli otoczka sutka fachowo nazywa się otoczką brodawki sutkowej (łac. areola mammae) lub otoczką sutkową. Najczęściej jest w kolorze brodawki sutkowej lub zbliżonym, a jej powierzchnia lekko chropowata ze wzglądu na znajdujące się w jej obrębie gruczoły apokrynowe łojowe (gruczoły otoczki, tzw. gruczoły Montgomery’ego). Główną funkcją otoczki brodawki sutkowej jest nawilżanie brodawki sutkowej.
2. Od którego tygodnia ciąży piersi zaczną rosnąć?
Już od pierwszych dni po zatrzymaniu miesiączki piersi stają się pełniejsze, jędrne, napięte, twardsze lub obrzmiałe i mogą nieco wystawać poza miseczkę biustonosza. Dla niektórych kobiet są to właśnie pierwsze objawy ciąży – mogą się pojawić już między 4 a 6 tygodniem ciąży, czyli do dwóch tygodni po zapłodnieniu. Z czasem, wraz z rozwojem zarodka, a następnie płodu, na piersiach będzie przybywać tkanki tłuszczowej, a pęcherzyki mleczne będą zwiększać swoją objętość. W końcowym etapie ciąży piersi mogą być o kilka rozmiarów większe. Jeśli masz delikatną i suchą skórę, możliwe, że zacznie cię ona swędzieć pod wpływem rozciągania. Stosuj wtedy kremy do pielęgnacji biustu. Możesz nakładać je również zapobiegawczo.
3. Niepokojący ból, mrowienie i swędzące sutki w ciąży: czy to normalne?
Ból, wrażliwość, mrowienie czy swędzenie sutków, czyli brodawek sutkowych często pojawia się w I trymestrze ciąży. Dla niektórych kobiet ta bolesność i tkliwość jest jednym z pierwszych objawów, które pojawiają się zaraz po zapłodnieniu. U niektórych osób w ciąży takie „dziwne” odczucia promieniują na całe piersi. Jeśli odczuwasz mrowienie, napięcie, łaskotanie czy swędzenie piersi lub brodawek piersiowych w ciąży to z pewnością jest to oznaka, że w twoim organizmie zachodzą intensywne zmiany przygotowujące piersi do laktacji. Jednak nie zawsze jest to oznaka ciąży, ponieważ tkliwość i poczucie nabrzmiałych piersi pojawiają się także tuż przed miesiączką. Nie należy więc bólu sutków traktować jako jednoznacznego objawu ciąży.
4. Jak wyglądają piersi w I trymestrze ciąży?
Wygląd i kształt piersi to sprawa indywidualna, więc nie można wskazać jednej odpowiedzi. Natomiast, niezależnie od wyglądu, już od momentu zapłodnienia zmiany hormonalne wpływają na budowę i strukturę twoich piersi. Pod skórą na piersiach zapewne zauważysz sploty żyłek. To efekt działania estrogenów, które rozszerzają naczynia krwionośne. W tej partii ciała krew krąży teraz intensywniej, by uaktywniły się gruczoły piersiowe: pęcherzyki i kanały mleczne, które są odpowiedzialne za laktację. Wzrośnie także poziom tkanki tłuszczowej – jest to magazyn energii.
Zmiany hormonalne w ciąży przyczyniają się także do innych zmian w organizmie przyszłej mamy, np. szybszego wzrostu włosów.
5. Czy rozmiar biustu wpływa na wielkość piersi w ciąży?
Nie. To kwestia predyspozycji genetycznych, indywidualnych cech danej osoby i tego, w jakim wieku zaszła w pierwszą ciążę – im później decyduje się na dziecko, tym większe prawdopodobieństwo, że piersi nie będą tak znacząco rosły.
Ogromne znaczenie ma też apetyt przyszłej mamy. Zbyt szybkie przybieranie na wadze negatywnie odbija się na piersiach. Powiększają się wtedy nie tylko z przyczyn hormonalnych, ale też z nadmiaru tłuszczu, a to (poza skłonnością genetyczną) powoduje rozstępy. Skóra pod wpływem ciężaru rozciąga się za szybko. Dlatego warto od samego początku stosować zdrową dietę w ciąży. Dobre odżywianie doda ci energii i sprawi, że zmniejszy się ryzyko powstania rozstępów na piersiach. Możesz również stosować metody zapobiegające powstawaniu rozstępów w ciąży.
6. Czy piersi w ciąży powinno się hartować?
Zależy, co się przez to rozumie. Nieprawdą jest, że trzeba je pocierać szorstką gąbką lub smarować spirytusem, by zgrubiały. To bzdura. Ze zgrubiałej brodawki maluchowi będzie trudniej jeść. Natomiast hartowanie piersi za pomocą prysznica... O tak, to jest dobry pomysł. Naprzemienny strumień ciepłej i letniej wody (mogą też być okłady) doskonale poprawia w nich krążenie. Dzięki temu zachowają jędrność.
7. Co robić, by piersi w ciąży nie zwiotczały?
Warto kupić wygodny i dobry jakościowo biustonosz na grubych ramiączkach. Ważne jest, by miseczki obejmowały całe krągłości piersi i podtrzymywały je. Nie kupuj stanika za dużego. Nie podtrzyma biustu, a skóra pod wpływem ciężaru piersi rozciągnie się. Pomyśl jednocześnie o zakupie stanika do karmienia. Przyda ci się już niedługo.
Dodatkowo:
- Natłuszczaj i nawilżaj skórę piersi codziennie. Kosmetyk nakładaj kolistymi ruchami, zaczynając od okolic pach, a kończąc na dekolcie.
- Postaw na aktywność. Pływanie wzmacnia mięśnie klatki piersiowej, które jak rusztowanie podtrzymują piersi.
8. Wydzielina z sutka w ciąży: czy to normalne?
W ciąży, a w szczególności w III trymestrze oraz podczas laktacji, może pojawić się samoistny wypływ wydzieliny z sutka, czyli brodawki sutkowej – jest to naturalne zjawisko i nie powinnaś się niepokoić. Zwykle wydzielina wydobywająca się z brodawki sutkowej w czasie ciąży to siara – pierwsze i najbardziej wartościowe mleko zawierające cenne mikroelementy. Ma ona kolor biały, mleczny i wydostaje się z obu piersi, najczęściej w nocy. Pojawienie się siary sygnalizuje, że sutki są przygotowane do karmienia.
Jeśli po porodzie zauważysz, że wydzielina z brodawki sutkowej jest gęsta i ma żółty kolor, to może być to objaw tzw. połogowego ropnia sutka. Ta infekcja bakteryjna może pojawić się na każdym etapie laktacji, jednak najczęściej pojawia się między 2. a 6. tygodniem po porodzie w wyniku nieleczonego lub źle leczonego zablokowania kanalików mlecznych. W takiej sytuacji niezbędna jest konsultacja medyczna i włączenie antybiotykoterapii.
9. Czy wklęsłe brodawki pozwolą na karmienie?
Tak, dziecko swoimi ustami obejmuje większą płaszczyznę niż tylko brodawkę sutkową. Ssanie piersi z wklęsłą brodawką sutkową, a nawet i otoczką brodawki sutkowej jest dla maluszka nieco trudniejsze, ale nie niemożliwe. Podczas pierwszych karmień maluszka będziesz musiała dość mocno ścisnąć otoczkę brodawki sutkowej, aby uformować z piersi coś na kształt smoczka.
A co z zalecanym przez inne mamy rozciąganiem opuszkami palców otoczki wokół sutka?
Czasami lekarz odradza taki masaż, ponieważ pobudza on wydzielanie oksytocyny, a ta z kolei wywołuje skurcze macicy, co może być przyczyną przedwczesnego porodu. Lepiej więc nie ryzykować. Można natomiast spróbować nakładek do korekcji brodawek (dostępne w aptekach). Nosi się je pod biustonoszem, mocno dopasowane do piersi, tak by brodawka wypełniała otwór w krążku. Jeśli jednak nie uda się wyciągnąć brodawek – nie przejmuj się. Jest szansa, że po porodzie same się uwypuklą. Sukces w karmieniu piersią zależy nie tylko od samych brodawek: duże znaczenie mają też inne rzeczy, np. twoje nastawienie i to, jak się odżywiasz po porodzie.
10. Jak zmienia się wygląd sutków w ciąży?
W związku ze zmianami hormonalnymi zmienia się wygląd zarówno brodawki sutkowej, jak i otoczki brodawki sutkowej, chociaż przebieg zmian jest kwestią indywidualną. Zasadniczo twoje brodawki sutkowe mogą stać się:
- wypukłe,
- płaskie,
- wklęsłe.
W ciąży otoczki sutkowe są bardziej nabrzmiałe i „chropowate”. Dzieje się tak wskutek wzrostu i pojawiającego się obrzęku gruczołów łojowych (guzki Montgomery’ego), których zadaniem jest wydzielanie oleistej, nawilżającej substancji, która będzie chroniła brodawki sutkowe przed wysychaniem i pękaniem podczas karmienia piersią. Niektóre osoby uskarżają się na suche brodawki sutkowe już w trakcie ciąży – wtedy wskazane jest odpowiednie ich nawilżanie, np. oliwką dla niemowląt lub specjalistycznymi kosmetykami do piersi dla ciężarnych i młodych mam.
W przypadku płaskich i wklęsłych brodawek niektóre osoby rekomendują noszenie specjalistycznych nakładek (tzw. osłonek) formujących na brodawki, które mają na celu przystosowanie sutków do karmienia maluszka (naszym zdaniem to nie jest konieczne).
11. Jak zmieniają się brodawki na początku ciąży?
Wygląd otoczki brodawki sutkowej powoli zmienia się pod wpływem hormonów w trakcie całej ciąży. Kolor brodawki sutkowej i jej aureoli na samym początku ciąży jest jasny: kremowy, cielisty, różowy, by pod koniec ciąży zmienić swój kolor na brązowy, a czasem nawet ciemnobrązowy.
Kiedy ciemnieją brodawki w ciąży? Już od pierwszych tygodni, jednak jest to proces stosunkowo powolny, chociaż zazwyczaj największa zmiana przypada na II trymestr ciąży. W tym czasie brodawki sutkowe i ich otoczka powiększają się, ciemnieją, często także uwypuklają – twój organizm szykuje się na pojawienie się dziecka na świecie. Otoczki brodawki sutkowej mogą zmienić swój kolor na całej powierzchni lub punktowo – jest to kwestia indywidualna.
Również w obrębie całych piersi, zewnętrznych narządów płciowych i wokół odbytu może zmienić się kolor skóry. To tzw. hiperpigmentacja pojawiająca się na skutek wzrostu melaniny, a za jej wzrost odpowiedzialne są hormony: progesteron i estrogen. Po zakończeniu laktacji kolor brodawki i jej otoczki zazwyczaj wraca do stanu sprzed ciąży, jednak u niektórych kobiet zmiany mogą być nieodwracalne.
12. Jakie zmiany w piersiach powinny niepokoić w ciąży?
Wszelkie guzki i zgrubienia wyczuwalne pod skórą, a także zaczerwienienie jednej z brodawek sutkowych. Jeśli piersi (lub jedna z nich) staną się bardzo bolesne, a do tego pojawi się gorączka, może to świadczyć o toczącym się zapaleniu. Należy wtedy udać się do lekarza. Konsultacja medyczna będzie również konieczna w sytuacji, gdy zauważysz podbarwiony krwią wyciek z piersi. Na szczęście te zmiany zazwyczaj nie są groźne, co nie oznacza, że należy je bagatelizować.
Zobacz także:
- Objawy ciąży w pierwszym tygodniu – 7 wczesnych oznak ciąży
- Objawy ciąży pozamacicznej – tłumaczy ginekolog z IMiD
- Pierwsze objawy ciąży – kiedy się pojawiają, pełna lista wczesnych objawów
dr n. med. Leszek Lewandowski
Ginekolog-położnik w Klinice Położnictwa i Ginekologii Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie