Noworodek: pierwsze dni w domu – zasady opieki i pielęgnacji

Noworodek to określenie dziecka w pierwszym miesiącu życia. Od piątego tygodnia mówi się już o niemowlęciu. To rozgraniczenie ma głęboki sens, gdyż noworodkiem jest dziecko, które dopiero adaptuje się do życia poza organizmem mamy. Z tego powodu wymaga szczególnej opieki i troski.

Warto jednak pamiętać, że dziecko w okresie noworodkowym nie jest tak kruche i delikatne, żeby rodzice musieli się obawiać opieki nad nim. Podpowiemy, jak zadbać o szczególne potrzeby noworodka, żeby pierwszy miesiąc przebiegł bez większych niespodzianek.

Noworodek – pierwsze dni w domu

Pierwsze dni życia dziecka to czas na odpoczynek po trudach narodzin. Pierwszy miesiąc dziecka w domu powinien upłynąć na nabieraniu przez rodziców wprawy w zajmowaniu się dzieckiem. Co w tym pomoże? Oto rady na pierwsze dni z noworodkiem.

Przez pierwsze dni rodzice patrzą na ogół na swoje dzieci z niepokojem: czy wszystko w porządku, czy kupka normalna, czy noworodek wystarczająco dużo zjada, dlaczego płacze. Większość obaw o zdrowie i samopoczucie noworodka jest zupełnie niepotrzebnych.

Niepokoić powinno, gdy noworodek:

gorączkuje powyżej 38°C,
odmawia jedzenia przez kilka karmień,
ma biegunkę,
wymiotuje,
robi się wiotki i „leje się" przez ręce,
sapie, charczy, ma trudności z oddychaniem przez nos.

W takich sytuacjach trzeba skonsultować się z lekarzem.

Wezwij lekarza, gdy noworodek:

sinieje,
jest blady,
ma trudności w oddychaniu,
jest bardzo senny, trudno go obudzić.

W pierwszych dniach życia noworodek najpierw chudnie (to tzw. fizjologiczny spadek masy ciała), a potem odzyskuje wagę, z którą przyszedł na świat. Między 10 a 14 dniem po narodzinach dziecko powinno wrócić do masy ciała, jaką miało tuż po porodzie. W tym czasie zwykle nie jest polecane dodatkowe ważenie noworodka. Masę ciała skontroluje lekarz podczas pierwszej wizyty. Jeśli dziecko regularnie budzi się na karmienie, je z apetytem, można zakładać, że przybiera na wadze prawidłowo. Jego stan pomoże ocenić położna środowiskowa podczas wizyty patronażowej.

Noworodek – opieka i pielęgnacja w pierwszych dniach życia

Zastanawiasz się, jak pielęgnować noworodka? Oto najważniejsze informacje dla świeżo upieczonych rodziców.

Podstawowe zasady opieki nad noworodkiem:

Przystawiaj dziecko do piersi zawsze, gdy się tego domaga (jeśli pielucha jest pusta, to jest duża szansa, że dziecko chce jeść).
Pilnuj, by przerwy między karmieniami nie były dłuższe niż 4 godziny. Jeśli dziecko śpi dłużej, przystaw je do piersi. Budzenie dziecka do karmienia jest zalecane do końca drugiego tygodnia życia.
Przewijaj noworodka co 3-4 godziny i zawsze od razu po zrobieniu przez dziecko kupki. Długie leżenie w wilgotnej pielusze sprzyja podrażnieniu delikatnej skóry dziecka.
Przy każdym przewijaniu smaruj pośladki dziecka cienką warstwą kremu ochronnego do pupy, to polecana przez dermatologów metoda zapobieganiu odparzeń.
Staraj się utrzymać kikut pępowinowy w suchości i czekaj, aż sam odpadnie (jeśli kikut przypadkowo zamoczy się w kąpieli, po prostu go wysusz, jeśli dziecko go zabrudzi zawartością pieluchy – umyj dokładnie wodą i płynem, którego używasz do kąpieli dziecka, środki dezynfekcyjne stosuj tylko wtedy, gdyby pojawił się stan zapalny pępka noworodka).
Do pielęgnacji używaj tylko kosmetyków dla noworodków, czyli takich, które są polecane od 1 dnia życia dziecka.
Jeśli dziecko nie ma suchej skóry, nie musisz używać balsamów lub kremów nawilżających po kąpieli.
Przed wyjściem z domu zawsze smaruj twarz dziecka kremem, używaj kosmetyku dostosowanego do pogody (zimą powinien to być krem na wiatr i mróz lub tzw. cold cream.
Po powrocie ze szpitala, obetnij dziecku paznokcie. Pozostawienie długich może spowodować, że dziecko podrapie się po twarzy.
Kąp dziecko 2-4 razy w tygodniu, codziennie przemywaj newralgiczne miejsca: pośladki, twarz dziecka, okolicę za uszami (tu mogą zbierać się resztki ulanego mleka).
Mów do noworodka, gdy go przewijasz lub kąpiesz, dziecko zna głosy swoich rodziców, słuchanie ich działa na niego uspokajająco.
Nigdy nawet na chwilę nie zostawiaj dziecka samego na przewijaku, nawet noworodek jest w stanie z niego spaść.
Nie wykonuj gwałtownych ruchów podczas zajmowania się dzieckiem, przenoś dziecko powoli, aby miało szansę oswoić się z tym, co dzieje się z położeniem jego ciała.
Zapewnij dziecku komfort termiczny. Ubieraj noworodka tak, aby miał ciepły (nie wilgotny) kark. Unikaj zarówno przegrzewania dziecka jak i jego wychładzania. Po przebraniu noworodka odczekaj 10-15 minut i sprawdź, czy jest mu ciepło, ale nie za ciepło.
Wybieraj ubranka, które łatwo się dziecku zakłada i zdejmuje. Nie wciskaj dziecka śliczne ale zbyt ciasne śpioszki – lepiej założyć mu ubranka nieco za duże niż takie w sam raz.

Choć nie musisz kąpać dziecka codziennie, pierwszą kąpiel warto zaplanować w dniu powrotu ze szpitala. Pozwoli pozbyć się ze skóry dziecka ewentualnych bakterii, które przylgnęły do niej w szpitalu. Wypierz wszystkie ubrania, które noworodek miał na sobie.

Cechy noworodka

Zdrowy noworodek ma różową skórę, a jego plecy i ramiona może pokrywać może meszek.
Gdy noworodek płacze, robi to głośno i donośnie. Płacz noworodka bardziej przypomina krzyk, w oczach dziecka w pierwszym miesiącu życia nie pojawiają się łzy.
Noworodek przesypia większość czasu – robi to nawet 21 godzin na dobę z przerwami na karmienie.
Zdrowy noworodek waży średnio między 2500-3600 g, ale w pierwszych dniach życia nieco traci na wadze. Po 10 dniu życia dziecko odrabia straty, a potem już tylko przybiera na wadze. Dziecko urodzone z masą ciała poniżej 2500 g, nawet jeśli ciąża trwała tyle ile powinna, uważane jest za wcześniaka, który ma nieco inne wymagania niż noworodek.
Przeciętna długość ciała noworodka wynosi 48-52 cm.
Obwód główki noworodka jest większy niż obwód jego klatki piersiowej i przeciętnie wynosi 34-35 cm. Dopiero ok. 4 miesiąca życia obwody się zrównują. Później obwód główki robi się mniejszy niż obwód klatki piersiowej. Noworodek oddycha 35-40 razy na minutę, a jego serce bije w spoczynku w tempie ok. 130 uderzeń na minutę.
Kupka noworodka początkowo jest brunatno-zielona (to tzw. smółka). Po 3-4 dniach zaczyna zmieniać barwę na brunatną, później robi się żółtawo-brązowa.

W pierwszych tygodniach opieki nad noworodkiem szczególnie przyda się pomoc babci, kuzynki czy przyjaciółki. Warto, aby młodzi rodzice korzystali z ofert pomocy w postaci ugotowania obiadu, zrobienia zakupów, posprzątania mieszkania. To pozwoli im w pełni skupić się na dziecku, poznaniu jego potrzeb i wypracowaniu biegłości w opiece.

Zobacz także: