Reklama

Choć rozprawka nie należy do najłatwiejszych form wypowiedzi – są tacy, którzy uważają, że wolą pisać rozprawki niż referaty, charakterystyki postaci czy dyktanda. Dzięki naszym podpowiedziom dowiesz się, jak można napisać rozprawkę na piątkę. Oto najważniejsze informacje o kompozycji, argumentach i błędach, których lepiej unikać.

Reklama

Spis treści:

Kompozycja rozprawki

Rozprawka ma określoną kompozycję – składa się ze wstępu, rozwinięcia i zakończenia. Każdą z trzech części rozprawki pisze się według określonych zasad, pamiętając, by łączyły się w spójną, logiczną całość.

Jak napisać wstęp rozprawki?

Wstęp rozprawki to część, którą śmiało można zostawić sobie na koniec. Bardzo często właśnie tak postępują naukowcy – redagują wstęp, dopiero gdy ukończyli już pisanie głównej części swojej pracy. Piszą wówczas początek z perspektywy osoby, która wie, co zawiera rozprawa.

Jeśli chcesz zacząć pisanie od wstępu – dobrze poprzedzić tę czynność zredagowaniem planu rozprawki, przemyśleniem tematu i argumentów, których zechcesz użyć.

Co powinien zawierać wstęp rozprawki?

  • wprowadzenie w temat,
  • zarysowanie poruszanego problemu,
  • cytat nawiązujący do tematu rozprawki (dobrze jest go przywołać, ale nie jest obowiązkowy).

Wstęp rozprawki nie musi być długi. W zależności od tego, jak bardzo zamierzasz rozwinąć swoją rozprawkę, wystarczy gdy będzie się składał z:

  • jednego akapitu (w przypadku krótkiej rozprawki),
  • dwóch lub trzech akapitów (w przypadku dłuższej rozprawki).

Zwroty, których można użyć we wstępie:

  • Uważam, że warto przyjrzeć się…
  • Problem, który chcę poruszyć to…
  • Powszechnie uważa się, iż…
  • W XXI wieku warto rozważyć zagadnienie…
  • Za ważny i wciąż aktualny problem może uchodzić…
  • Zagadnienie… uważam za istotne, ponieważ…

Jak napisać rozwinięcie rozprawki

Rozwinięcie to część rozprawki, w której powinny się znaleźć:

  • w przypadku rozprawki z tezą – argumenty potwierdzające słuszność tezy,
  • w przypadku rozprawki z hipotezą – argumenty „za”, argumenty „przeciw” (kontrargumenty) lub argumenty i kontrargumenty.

Argument to inaczej dowód na to, że teza lub hipoteza jest słuszna.
Kontrargument to dowód na to, że hipoteza jest niesłuszna.

Dla porządku, warto każdemu argumentowi (kontrargumentowi) poświęcić jeden akapit.
Argumentów nie należy mylić z przykładami – przykłady to zdarzenia, które ilustrują podane argumenty lub kontrargumenty. Na przykład: argumentem, który świadczy, że cierpienie uszlachetnia może być postać Ani z Zielonego Wzgórza, a dowodami na to: jej nieszczęśliwe wczesne dzieciństwo i sytuacje, w których wykazuje się wrażliwością na los drugiego człowieka.

Cytaty z utworów literackich z pewnością wzbogacą wartość „dowodową” podanych argumentów i kontrargumentów.

Zwroty pomocne podczas pisania rozwinięcia rozprawki:

  • Rozważania rozpocznę od…
  • Wiele wskazuje na to, że…
  • Trudno nie zauważyć, że…
  • Stanowisko to potwierdza również…
  • Wynika z tego, że…
  • Można zatem stwierdzić, że…
  • Chcę nadmienić, iż…
  • Równie istotne jest…
  • Na uwagę zasługuje również…
  • Nie bez znaczenia jest też…
  • Faktem jest też, że…

Jak napisać zakończenie rozprawki?

Zakończenie rozprawki powinno stanowić podsumowanie rozważań. W tym celu należy odnieść się do tezy lub hipotezy zawartej w tytule pracy. Bardzo ważne jest również sformułowanie końcowego wniosku (wniosków), które można wyciągnąć w oparciu o przytoczone argumenty i kontrargumenty.

Słownictwo przydatne do napisania zakończenia rozprawki:

  • Podsumowując…
  • Analizując powyższe argumenty…
  • Przytoczone argumenty wskazują, iż…
  • Biorąc pod uwagę wyżej wymienione argumenty i kontrargumenty…
  • Wniosek, który nasuwa się po analizie powyższych argumentów…
  • W oparciu o przywołane argumenty nasuwają się następujące wnioski:…

Jak napisać rozprawkę?

Zanim zaczniemy pisać rozprawkę, dobrze jest uporządkować wiedzę na jej temat. Najprościej mówiąc, rozprawka to mini rozprawa naukowa. Rozprawka, choć należy do dłuższych form wypowiedzi (niż np. zaproszenie czy ogłoszenie) jest krótsza od poważnej pracy naukowej (która może osiągać objętość nawet kilkuset stron). Jednocześnie, podobnie jak naukowe rozważania, rozprawka:

  • dotyczy faktów (popartych dowodami),
  • zawiera rzeczowe argumenty (za, przeciw lub za i przeciw),
  • napisana jest językiem naukowym (niestety albo na szczęście: rozprawka to nie osobisty list ani artystyczne opowiadanie).

Wszystko to wcale nie znaczy, że rozprawka to „sucha” i nudna forma wypowiedzi pisemnej. Wręcz przeciwnie – dyscyplina obowiązująca podczas pisania może okazać się naprawdę ciekawym wyzwaniem. Zwłaszcza, że to znakomity trening do… prowadzenia wygranej dyskusji. Wiedząc, jak napisać rozprawkę – dużo łatwiej rozróżniać rzeczowe argumenty od tych, które tak naprawdę nic nie wnoszą.

Rozprawka z tezą a rozprawka z hipotezą – jak napisać?

Istnieją dwa rodzaje rozprawki: rozprawka z tezą i rozprawka z hipotezą. O rodzaju rozprawki decyduje tytuł, który może zawierać tezę (myśl) albo przypuszczenie (hipotezę).

Przykłady tytułów rozprawek z tezą to:

  • Warto być wrażliwym (uzasadnij tę tezę w oparciu o 3 przykłady z literatury).
  • Opisy przyrody są ważne (uzasadnij tę tezę w oparciu o wybrane przykłady powieści lub utworów poetyckich).
  • Cierpienie uszlachetnia (uzasadnij tę tezę wykorzystując biografię 3 bohaterów literackich).

Przykłady tytułów rozprawek z hipotezą to:

  • Czy warto być wrażliwym? (uzasadnij swój sąd w oparciu o 3 przykłady z literatury).
  • Czy opisy przyrody są ważne? (uzasadnij swój sąd w oparciu o wybrane przykłady powieści lub utworów poetyckich).
  • Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że cierpienie uszlachetnia? (uzasadnij tę tezę wykorzystując biografię 3 bohaterów literackich).

Pozornie oba rodzaje rozprawek dotyczą tych samych tematów: wrażliwości, opisów przyrody i uszlachetniającej wartości cierpienia, ale czy na pewno? Zwróć uwagę, że w przypadku rozprawki z tezą masz zadanie zgromadzić argumenty, które będą dowodami na potwierdzenie tezy.

W przypadku z rozprawki z hipotezą – zadaniem autora jest przedstawić argumenty, które:

  • potwierdzą słuszność hipotezy (argumenty za) lub,
  • zaprzeczą słuszności hipotezy (argumenty przeciw) lub,
  • będą potwierdzać hipotezę i będą jej zaprzeczać (argumenty za i przeciw).

Jak napisać rozprawkę problemową?

Rozprawka problemowa to taka, która stawia przed jej autorem pewien problem zawarty w temacie. Wymaga wskazania argumentów, które znajdują się w konkretnym dziele literackim, jego fragmencie lub też innych tekstach kultury.

Jak napisać dobrze rozprawkę problemową?

  • zacznij od wstępu, w której znajdzie się teza (twoje stanowisko wobec problemu),
  • zredaguj rozwinięcie zawierające odwołania do literatury,
  • zakończ rozprawkę, pamiętając o wnioskach dających się wyciągnąć na podstawie argumentów.

Przykłady rozprawki problemowej:

  • Czy za przemiany społeczne warto płacić cenę rewolucji? Odpowiedz i uzasadnij w odniesieniu do „Przedwiośnia" S. Żeromskiego.
  • Czy mógłbyś zaprzyjaźnić się z Anią Shirley? Odpowiedz i uzasadnij w oparciu o tekst „Ani z Zielonego Wzgórza” L. M. Montgomery.
  • Co znaczą dla ciebie słowa: „Ludzie ludziom zgotowali ten los”? Uzasadnij swój sąd na podstawie „Medalionów” Z. Nałkowskiej.

Jak napisać rozprawkę interpretacyjną?

Rozprawka interpretacyjna to inaczej interpretacja utworu literackiego (poezji, prozy lub dramatu). Kluczowe jest jednak postawienie tezy interpretacyjnej – czyli, najogólniej mówiąc, tego, jak rozumiesz dany utwór.

Jak dobrze napisać rozprawkę interpretacyjną?

  • zacznij od wstępu, w którym zawrzesz tezę interpretacyjną,
  • zredaguj rozwinięcie podając argumenty potwierdzające postawioną tezę (weź pod uwagę tytuł utworu, tematykę, sytuację liryczną, typ liryki, nawiązania kulturowe, kompozycję, wersyfikację),
  • zakończ rozprawkę, nie zapominając o wnioskach, które da się wyciągnąć na podstawie podanych argumentów.

Przykłady rozprawek interpretacyjnych:

  • „Biała Magia” K. Baczyńskiego. Postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją
    (teza interpretacyjna: np. „Biała Magia” K. Baczyńskiego – niezwykły wiersz o niezwykłej miłości)
  • „Hamlet” W. Szekspira. Postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją
    (teza interpretacyjna: np. „Hamlet” W. Szekspira jako dramat o zdradzie)
  • „Treny” J. Kochanowskiego. Postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją
    (teza interpretacyjna: np. Pocieszenie po staropolsku w „Trenach” J. Kochanowskiego).

Jak dobrze napisać rozprawkę porównawczą?

Rozprawka porównawcza to rodzaj rozprawki interpretacyjnej, która odwołuje się do minimum dwóch utworów literackich. Jak sama nazwa wskazuje – chodzi o porównanie ze sobą dwóch utworów (np. ich podobnego przesłania, skrajnie różnych stanowisk podmiotu lirycznego, itp.).

Jak dobrze napisać rozprawkę porównawczą?

  • zacznij od wstępu, w którym nie może zabraknąć tezy porównawczej,
  • zredaguj rozwinięcie, w którym zawrzesz argumenty na potwierdzenie tezy porównawczej,
  • zakończ, pamiętając o wnioskach, które można wysnuć w oparciu o argumenty.

Przykłady rozprawek porównawczych:

  • Wojna w „Kamieniach na szaniec” i w wybranym wierszu wojennym K. K. Baczyńskiego.
  • Które dwie postacie dziewczynek znane ci z literatury mogłyby łatwo zaprzyjaźnić się ze sobą?
  • Wskaż dwa różne sposoby ukazywania przyrody w 2-3 wybranych wierszach.

Jak napisać rozprawkę źle (czyli czego unikać, przykłady)

Nawet wiedząc, jak dobrze napisać rozprawkę, można popełnić błędy, które niepotrzebnie popsują ocenę.

Jak możesz zepsuć swoją rozprawkę?

  • Pisząc nie na temat (np. jeśli zamiast o dużym znaczeniu opisów przyrody w dziele literackim zaczniesz analizować znaczenie opisów postaci).
  • Zbaczając z tematu (np. gdy pisząc o cierpieniu, które uszlachetnia – zbyt dużo miejsca poświęcisz streszczaniu całości utworu literackiego, na który się powołujesz).
  • Przywołując niezbyt trafne argumenty/kontrargumenty (np. gdy zbytnio się spieszysz i bierzesz na warsztat pierwsze lepsze argumenty).
  • Uzasadniając swoje stanowisko jedynie w sposób pobieżny (np. w jednym, bardzo ogólnym zdaniu).
  • Wykazując się nieznajomością lektur, na które powołujesz się w rozprawce (np. myląc postacie, elementy fabuły, problematykę utworów).
  • Stosując udziwnione metafory lub sformułowania zbyt potoczne, kolokwialne (np. „Czytając opisy przyrody w Nad Niemnem czasem aż chciało mi się ryczeć – płakać łzami, które wypełniłyby koryto tytułowej rzeki”).
  • Pisząc długie zdania, pełne „mądrze brzmiących” słów, by na siłę popisać erudycją (np. „Cóż, cierpienie to stosunkowo często kwintesencja, esencja i ekstrakt naszego życia, które nie rzadziej upływa nam na przekuwaniu frenetycznych aktów bytu w produktywne aktywności, ukierunkowane na możliwie satysfakcjonujące rozwiązania sytuacji problemowych, pozornie pozostających poza kontrolą przepełnionych udręką myśli.”).
  • Używając sformułowań emocjonalnie nacechowanych (takich jak np. wulgaryzmy czy wykrzykniki).
  • Lejąc przysłowiową wodę.

To już wszystko, co warto wiedzieć, aby napisać rozprawkę naprawdę dobrze. By upewnić się, że wiesz już jak to zrobić – zerknij jeszcze na przykładową rozprawkę.

Przykładowa rozprawka

Czy wiosna to wyłącznie pozytywna pora roku? Uzasadnij swój sąd na podstawie wybranych utworów literackich.

Powszechnie można spotkać się z opinią, że większość osób, zwłaszcza zmęczonych kilkoma miesiącami zimy, nie może się doczekać wiosny. Jednocześnie – w marcu, kwietniu, maju a nawet w czerwcu – wiosna potrafi również dać się poznać od złej strony. I dzieje się tak zarówno w życiu, jak i w literaturze.

Powodów, dla których lubimy wiosnę, jest wiele. Po pierwsze: mamy dość zimna. Większość z nas chce odwiesić do szafy zimowe kurtki i móc włożyć wreszcie lżejsze obuwie. By poczuć wreszcie lekkość, swobodę i energię, młodość i beztroskę niczym podmioty liryczne wierszy Skamandrytów (np. Wiosna J. Tuwima czy Zielono mam w głowie K. Wierzyńskiego).

Po drugie: mamy dość zimowego krajobrazu, który bardzo często kojarzy się z monotonią i zamarciem całej przyrody. Każdy przebiśnieg, krokus, skowronek czy bocian to dowód na to, że za chwilę bure przedwiośnie zmieni się w zieloną wiosnę. Uważam, że nie trzeba być Anią z Zielonego Wzgórza, by poczuć autentyczną radość na widok przylaszczek czy fioletowej od kwiatków Doliny Fiołków.

Trzecim argumentem przemawiającym za tym, by uznać wiosnę za miłą porę roku, jest to, że coraz później zachodzi słońce. Wydłużający się dzień sprawia, że możemy więcej czasu spędzać na świeżym powietrzu, co przekłada się na nasze dobre samopoczucie.

Być może też warto wskazać na takie miłe skojarzenia z wiosną jak święta: Wielkanoc, Święto Pracy, Święto Flagi, Święto Konstytucji 3 Maja, Dzień Dziecka. W dni wolne od szkoły i pracy można nie tylko odpocząć, ale i poczuć, że tradycja to coś, co wciąż łączy nie tylko nasze rodziny, ale i cały naród. Wymienione święta przepełnia radość, podobnie jest w przypadku poświęconych tymże świętom utworom literackim.

Wreszcie też, smakosze lubią wiosnę za sezonowe nowalijki czy szparagi. Trudno też o dziecko, które nie cieszy się z powodu tego, że wreszcie można iść na pierwsze w tym roku lody.

Jednocześnie warto wziąć pod uwagę fakt, że wiosna odznacza się wyjątkowo kapryśną pogodą. Ciepłe dni, lecz chłodne noce, poranki i wieczory sprawiają, że często nie wiadomo jak się ubrać. W efekcie łatwo o infekcje, zwłaszcza w związku z obniżoną odpornością podczas przesilenia wiosennego. Kolejnym argumentem, który sprawia, że nie wszyscy lubią wiosnę jest przestawienie czasu na letni. Wreszcie też – wiosna to czas egzaminów, które są stresujące dla ósmoklasistów, maturzystów oraz ich rodziców.

Takie wiersze jak Tęskność do Justyny na wiosnę F. Karpińskiego czy Smutna wiosna J. Lieberta to tylko wybrane przykłady tego, jak literatura ukazuje fakt, że wiosna to nie tylko radość, beztroska i szczęśliwa miłość.

Jak pokazuje życie i literatura, nawet najpiękniejsza wiosna nie jest w stanie ochronić ludzi przed tragediami, jakim była chociażby zbrodnia katyńska. Na kontrast rozkwitu przyrody i tej przerażającej tragedii zwraca uwagę m.in. R. Bratny w powieści Kolumbowie 44.

Podsumowując, wiosna nie zawsze oznacza radość, zdrowie, relaks i świętowanie. Choć z pewnością zdecydowanie więcej przytoczonych argumentów przemawia za tym, by wyczekiwać jej z niecierpliwością.

Teraz już wiesz jak napisać rozprawkę. By się o tym przekonać – wybierz dowolny temat (taki, który wyda ci się najprostszy) i w oparciu o poznane zasady kompozycji oraz znajomość lektur szkolnych, spróbuj się z nim zmierzyć. Trening czyni mistrza!

Zobacz także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama