Rozwój emocjonalny malucha, czyli jak zrozumieć małe serca i wielkie emocje

Codziennie jesteśmy świadkami niesamowitych emocjonalnych zdarzeń, kiedy to nasze dziecko podróżuje przez szerokie wody uczuć. W tej podróży, która nie zawsze będzie tylko spokojna, obfitująca w piękne widoki, my – rodzice – powinniśmy odgrywać kluczową rolę kapitanów, nawigatorów, ratowników i przewodników. Trzeba wiedzieć, że pierwsze kroki w świecie emocji to dla dziecka duże wyzwanie. Ale nie tylko dla malucha, bo prawda jest taka, że dla ciebie – drogi rodzicu – to też nie jest proste. Emocje są dla was obojga jak nowy dialekt, który razem próbujecie opanować. Kluczowa okazuje się uważność i empatia.

Emocje jako społeczny kompas

Są jak tajne sygnały lub kody. Jedne będą proste w interpretacji, inne zaś zawiłe. Marszczenie brwi, wykrzywianie ust, głośny śmiech – każdą reakcję potraktuj jak tajną wiadomość. Czasem jasną – „jestem szczęśliwy”, innym razem skomplikowaną, pełną niedopowiedzeń – „czuję się zignorowany, ale nie wiem, jak ci to powiedzieć”. Postaraj się rozszyfrować tę emocjonalną wiadomość.

Pamiętaj, że każda z emocji jest warta uwagi, ważna i dobra. Warto pokazywać dziecku, że nie ma złych uczuć. Smutek to po prostu chwilowy stan emocjonalny. Podobnie złość jest naturalną częścią spektrum uczuć, którą każdy z nas doświadcza. Możemy nauczyć dziecko uważnego rozpoznawania i adresowania emocji, a także tego, jak konstruktywnie sobie z nimi radzić.

Zrozumienie tych „tajnych wiadomości” emocjonalnych pozwala nie tylko lepiej reagować na potrzeby dziecka, lecz także wspiera jego zdolność do budowania własnych mechanizmów radzenia sobie z emocjami i ich wyrażania, a także do budowania dobrych relacji międzyludzkich.

Psycholog Dorota Maciejec podkreśla, że nie powinniśmy minimalizować skali dziecięcych uczuć. Kluczowa jest ich akceptacja i zrozumienie. To stwierdzenie z pewnością pomoże:

Widzę, że to dla Ciebie trudne. Jak mogę Ci pomóc?

Takie podejście nie tylko potwierdza uczucia dziecka, lecz także uczy je, jak wyrażać własne emocje i radzić sobie z nimi w konstruktywny sposób.

Zestaw gotowy do działania

Dzieci przychodzą na świat z emocjonalnym ekwipunkiem gotowym do użycia. Poznaj zestaw sześciu podstawowych emocji, na który składają się: radość, smutek, strach, złość, zaskoczenie i obrzydzenie.

• Płacz? Właśnie otrzymujesz sygnał SOS, wysyłany w przestrzeń, by przywołać opiekuna.
• Radość? To otwarte zaproszenie do wspólnej zabawy.
• Strach? Naturalny system alarmowy, chroniący przed niebezpieczeństwem.

Maluchy uczą się używać emocji, by poradzić sobie z wyzwaniami oraz budowaniem pierwszych ważnych więzi i relacji międzyludzkich.

Próbuj wykorzystać każdy moment, by uczyć dziecko, jak korzystać z emocji, jak je odkrywać, wyrażać czy radzić sobie z nimi.

Jak oswoić emocje? Twórz historie

Chociaż w dorosłym życiu często emocje są postrzegane jako coś, co należy kontrolować, a nawet skrywać, to zupełnie inaczej wygląda to w świecie dzieci. Maluchy przez emocje właśnie doświadczają świata, starają się go zrozumieć.

Rodzice zaś powinni być przykładem. Co to znaczy? Mów o swoich uczuciach. Nazywaj je i pokazuj, jak sobie z nimi radzisz. Jeśli mama czy tata potrafią przyznać: „Wiesz, dziś czuję smutek”, pokazują w ten sposób, że uczucia nie powinny być ukrywane. Co ważne, nie udawaj emocjonalnego perfekcjonisty. Zarówno ty, jak i twoje dziecko macie prawo do błędów i porażek i przeżywania trudnych emocji.

Personalizuj emocje i pokazuj, że każdą z nich można oswoić. Na przykład złość może być małym, wewnętrznym smokiem, który czasami budzi się w naszych maluchach. Zamiast próbować tego smoka zamknąć w klatce, uczmy dzieci, że mogą go wyprowadzić na spacer.

Masz ochotę wytupać złość? A może wykrzyczeć ją w poduszkę?

Mali odkrywcy wielkich emocji: edukacja przez zabawę

Jak pomóc naszym małym odkrywcom zrozumieć i wyrazić te wszystkie uczucia, które czasem są tak silne, że aż trudno znaleźć na nie słowa? Warto wykorzystać do tego zabawę, a dokładniej – edukacyjną zabawę z emocjami w roli głównej.

Zgadnij emocję!

Potraktuj to jak zabawę lub rodzinny teleturniej. Prezentuj miny wyrażające różne emocje, a Twoje dziecko nich zgaduje i nazywa uczucia.

Lustrzane odbicie

Usiądźcie przy lustrze i spróbujcie razem ćwiczyć emocje. Jak? Przymierzajcie uczucia i prezentujcie je w lustrze. To doskonała forma nauki samoświadomości emocjonalnej.

Kącik emocji

Stwórzcie go w waszym domu. Niech to będzie stałe miejsce, gdzie umieścicie poduszki, pluszaki, książeczki o emocjach, pudełko z gazetkami do rwania lub piłeczki antystresowe. To może być specjalna przestrzeń do radzenia sobie z trudnymi emocjami.

Gry i zabawy figurkami

Scenki z wykorzystaniem mini-figurek ludzi czy zwierząt LEGO DUPLO to świetna okazja, by pokazać, jak różne zachowania wpływają na innych, rozwijając przy tym empatię i umiejętność współpracy.

Nazywanie emocji

Dzieci, nawet te, które jeszcze nie mówią, potrafią rozpoznawać bliskie im słowa. Rozwijanie zasobu słownictwa dotyczącego emocji jest równie ważne jak uczenie dziecka nazw przedmiotów z jego najbliższego otoczenia. Im więcej słów maluch zna, tym lepiej potrafi opisać, co czuje, i wyrazić swoje potrzeby, co z kolei ułatwia nam, rodzicom, zrozumienie i wsparcie.

Czas na zabawę!

Pamiętajmy, że nauka wyrażania emocji przez zabawę umożliwia nam zbudowanie mostu między światem dziecięcej wyobraźni a dorosłą świadomością emocjonalną. To dlatego warto włączyć emocje do codziennej zabawy, tworząc przestrzeń, gdzie każde uczucie jest mile widziane i ma swoje miejsce.

Emocje klocek po klocku

Jak połączyć naukę emocji ze światem, który jest intuicyjny dla twojego dziecka? Najlepiej sięgnąć po takie zabawki, które będą towarzyszyć mu na różnych etapach rozwoju. LEGO® DUPLO® proponuje zestawy, które zostały pomyślane tak, by oprócz świetnej zabawy i rozwoju motorycznego oferowały też możliwość budowania umiejętności emocjonalnych każdego malucha.

Na przykład zestaw LEGO DUPLO „Moje uczucia i emocje” (nr 10415) jest jak emocjonalny translator, który przekłada skomplikowane uczucia na język, który jest dziecku bliski – język zabawy. Dzięki czterem figurkom, z czego każda ma dwie różne miny, dzieci będą budować przyjazne postacie, przebierać je, zmieniać im wyrazy twarzy i uczyć się relacji międzyludzkich.

Z zestawem LEGO DUPLO „Ludziki z emocjami” (10423) można z kolei świetnie odgrywać sytuacje, by rozwijać empatię. Przygotowanie scenki, w której jedna z figurek pociesza drugą, pokazuje dziecku, jak ważne jest wsparcie i zrozumienie. Zadawaj pytania pomocnicze, np.:

„Co możemy zrobić, by pomóc tej postaci poczuć się lepiej?”

Emocje pozwalają zbudować relacje między dzieckiem a rodzicem. Wspólnie spędzony czas, podczas którego nazywacie emocje, uczycie się nimi dzielić i z nimi radzić, to wspaniała nauka inteligencji emocjonalnej, która będzie procentować w dorosłości. A to wszystko w przestrzeni pełnej zrozumienia, akceptacji i miłości, …i radosnej zabawy.

Materiał promocyjny marki LEGO® DUPLO®