Wiek poniemowlęcy – czas trwania, charakterystyka + ciekawostki

Okres poniemowlęcy to czas w rozwoju człowieka między 12 a 36. miesiącem życia, czyli od pierwszych urodzin do ukończenia 3. roku życia. Dziecko w tym czasie intensywnie naśladuje osoby ze swojego otoczenia. Podczas zabaw tematycznych często odtwarza to, co widzi. Zaczyna także mówić. Intensywnie rozwija się jego wyobraźnia, co przekłada się na sposób zabawy. W okresie poniemowlęcym wzrasta zapotrzebowanie dziecka na ruch. Maluch interesuje się swoim otoczeniem, ale nie potrafi skupić się na wykonywaniu jednej czynności. Co jeszcze jest typowe dla tego etapu w życiu? Przedstawiamy charakterystykę okresu poniemowlęcego.

Spis treści:

Okres poniemowlęcy – rozwój fizyczny
Wiek poniemowlęcy – rozwój psychoruchowy
Okres poniemowlęcy – rozwój poznawczy
Wiek poniemowlęcy – rozwój mowy
Okres poniemowlęcy – rozwój emocjonalny i społeczny
Ciekawostki o okresie poniemowlęcym

Okres poniemowlęcy – rozwój fizyczny

Cechą charakterystyczną wieku poniemowlęcego jest to, że dziecko rośnie wolniej, niż w okresie niemowlęcym (tempo wzrastania i zwiększania wymiarów ciała jest mniejsze). Pod koniec tego okresu maluch może pochwalić się już pełnym uzębieniem.

W 2. roku życia ustala się u dziecka postawa stojąca jako zasadnicza postawa jego ciała. Zmienia się też wygląd dziecka. Wyraźnie zmniejsza się ilość podskórnej tkanki tłuszczowej, natomiast zwiększa się masa mięśni, co jest następstwem większego apetytu i większej aktywności ruchowej. Zmieniają się również proporcje ciała – kończyny rosną intensywniej, niż tułów i głowa. Wysklepia się stopa. W końcówce 3. roku życia dziecko staje się smuklejsze, jego sylwetka się wydłuża się.

Sprawdź też: Kalkulator wagi dziecka

Okres poniemowlęcy jest jednak też czasem, kiedy wzrasta u dziecka zapadalność na choroby zakaźne, zwiększa się także ryzyko nieszczęśliwych wypadków i zatruć.

Wiek poniemowlęcy – rozwój psychoruchowy

W okresie poniemowlęcym następuje przyspieszenie rozwoju psychoruchowego – dziecko doskonali sprawność rąk, pojawia się precyzja ruchów wykonywanych palcami. Ruchy dziecka stopniowo automatyzują się, dziecko potrafi już pewne czynności wykonywać bez kontroli wzroku.

Maluch jest już sprawny manualnie i ruchowo. Ma rozwinięte umiejętności w zakresie małej i dużej motoryki. Coraz sprawniej się przemieszcza. Potrafi przechodzić nad niewielkimi przeszkodami, skacze i wspina się. Rozwija się również jego zmysł równowagi. Dziecko opanowuje umiejętność jazdy na rowerku biegowym lub rowerku z trzema kołami.

Wiek poniemowlęcy to nie tylko czas doskonalenia umiejętności już nabytych, ale także kształtowania nowych. W tym okresie większość dzieci zaczyna świadomie załatwiać swoje potrzeby fizjologiczne. Zmienia się sposób żywienia – miejsce pokarmów „papkowatych” zajmują pokarmy stałe.

Dziecko w wieku poniemowlęcym odczuwa ogromne zapotrzebowanie na ruch:

w 15. miesiącu życia – dziecko potrafi samodzielnie chodzić, choć czasem się przewraca, wchodzi także na czworaka po schodach
w 18. miesiącu życia – dziecko wchodzi po schodach przy pomocy osoby dorosłej
od 25 do 30. miesiąca życia – dziecko wchodzi samodzielnie po schodach (stawiając nogi na przemian), a także skacze, biega
w 36. miesiącu – maluch potrafi również jeździć na trójkołowym rowerku.

Okres poniemowlęcy – rozwój poznawczy

W okresie poniemowlęcym dziecko chce przebywać z dorosłymi, chętnie uczestniczy w codziennych zajęciach. Uczy się także posługiwać przedmiotami codziennego użytku, naśladując osoby dorosłe. Maluch dostraja swoje ruchy do przedmiotów – ich wielkości, oddalenia.

Myślenie dziecka na tym etapie najpierw połączone jest z działaniem, a później (około 2. roku życia), z mową. W wieku poniemowlęcym u dziecka pojawia się myślenie konkretno-obrazowe. Oznacza to, że maluch potrafi myśleć o przedmiotach, których nie widzi, wspominać przeszłość lub planować przyszłość.

Uwaga i pamięć dziecka są mimowolne. Maluch łatwo się rozprasza – w wieku trzech lat swoją uwagę w trakcie zabawy potrafi skupić od 20 do 30 minut. Dzięki kształtowaniu się postawy uczuciowej dziecko zapamiętuje sytuacje poprzez emocje, jakich doświadczyło – przyjemne lub przykre. Zabawy dziecka są tematyczne i związane z przeżytymi zdarzeniami. Maluch odtwarza w nich sytuacje, które widział wcześniej.

Wiek poniemowlęcy – rozwój mowy

Na początku drugiego roku życia rozpoczyna się okres mowy u dziecka. Na tym etapie rozwoju maluch posługuje się nieprecyzyjne słowami – tworzy zlepki wyrazów i używa wyrazów dźwiękonaśladowczych. W wieku dwóch lat przyswaja biernie około 300 słów, natomiast w wieku trzech lat wymawia już 1000-1500 słów (ich znaczenie jest sprecyzowane). Trzylatek nie popełnia błędów fonetycznych. Jest w stanie zrozumieć dwa połączone polecenia, wysłuchać prostej historii, a także opowiadać o zdarzeniach, w których uczestniczył.

Ze względu na różnice między płciami przed 3. rokiem życia dziewczynki budują dłuższe zdania i wypowiedzi niż chłopcy.

Okres poniemowlęcy – rozwój emocjonalny i społeczny

W wieku poniemowlęcym dziecko zaczyna wyrażać wprost swoje pragnienia i potrzeby, uczy się rozumieć również pragnienia i potrzeby innych osób. Uczucia dziecka na tym etapie rozwoju szybko mogą przejść w przeciwstawne. Reakcje bywają gwałtowne – są one silnie związane z zaspokajaniem potrzeb biologicznych i ciekawością. Między 2. a 3. rokiem życia pojawiają się u dziecka uczucia złożone, czyli poczucie winy, zazdrość, wstyd. Wiąże się to z rozwojem własnego Ja.

W wieku poniemowlęcym wyraźnie ujawniają się też różnice temperamentalne między dziećmi.

Dziecko w wieku poniemowlęcym potrafi już inicjować kontakty społeczne poprzez zdolności werbalne. U malucha pojawia się także poczucie sprawstwa (przykładem może być np. rozpoznawanie siebie w lustrze). W dziecku kształtuje się też poczucie odrębności.

Ciekawostki o okresie poniemowlęcym

W okresie poniemowlęcym czynność układu nerwowego dziecka jest jeszcze chwiejna i ciągle dojrzewa. Przejawia się to zmianą usposobienia dziecka, które szybko reaguje płaczem lub śmiechem.
W 1. roku życia masa ciała dziecka zwiększa się średnio o 7,5 kg, a wysokość ciało o około 25 cm. Z kolei w 2. roku życia przyrost masy ciała to zaledwie około 2 kg, a wzrost zwiększa się średnio o 12 cm. w 3. roku życia przyrost masy ciała wynosi również 2 kg, a wysokość zwiększa się tylko o 6-7 cm.
Tkanka nerwowa mózgu dziecka przyrasta o 50 proc. w ciągu pierwszych dwóch lat życia, w ciągu kolejnych dwóch lat o 80 proc. ponad poziom z chwili narodzin. Ostateczny poziom osiąga w wieku 11 lat.
W wieku dwóch lat życia tułów dziecka osiąga pół długości tułowia dorosłego.

Zobacz także: