Nie ma jednego ściśle określonego terminu, kiedy dziecko zaczyna mówić, ale są szerokie normy, w których powinno to nastąpić. Warto wiedzieć, czego nie należy przegapić i jak wspierać dziecko w rozwoju mowy.
Rozwój mowy rozpoczyna się już od pierwszych tygodni życia, a dziecko osłuchuje się z językiem jeszcze w okresie życia płodowego! To właśnie wtedy kształtują się też narządy mowy. Rozwój mowy dziecka zależy zarówno od czynników biologicznych, jak i od czynników społecznych. To znaczy, że istotny wpływ na to, kiedy dziecko zaczyna mówić, mają rodzice i inne osoby znajdujące się w jego otoczeniu. Powinni oni mówić do dziecka dużo i często, używając różnorodnych słów.
Wsparcie nauki mowy jest ważne, ale mimo treningu mówienia na pierwsze słowa malucha trzeba cierpliwie poczekać. Sprawdź, kiedy dzieci zaczynają mówić. Poznaj normy dotyczące etapów rozwoju mowy. Upewnij się, czy nie czekasz na pierwsze słowa zbyt długo. Z naszego tekstu dowiesz się też, kiedy warto poprosić o pomoc specjalistę.
Spis treści:
Rozwój mowy przebiega w kilku etapach, które noszą nazwy:
U normalnie rozwijającego się dziecka etapy te mogą ulegać przesunięciu nawet o około pół roku. I jest to traktowane jako norma.
Pierwsze słowa dziecko zwykle wypowiada między 10 a 18 miesiącem życia (gdy kończy się okres melodii, a zaczyna okres wyrazu). Obserwuje się, że dziewczynki zaczynają mówić średnio ok. 12 miesiąca życia, a chłopcy – miedzy 13 a 14 miesiącem życia (ale nie jest to regułą dotyczącą wszystkich dzieci).
Pierwsze proste zdania udaje się wypowiedzieć dzieciom między 14 a 24 miesiącem życia – przy czym chłopcy wypowiadają je szybciej niż dziewczynki.
Choć tempo nauki mowy jest sprawą indywidualną, są pewne wytyczne, które mogą sugerować, że mowa jest opóźniona.
Oto czynniki, które mogą o tym świadczyć (pamiętaj o półrocznym okresie tolerancji!):
„Mikołaj ma 14 miesięcy i do tej pory nie powiedział ani słowa. Inne dzieci, które spotykamy na spacerze, mówią już »mama«, »tata«, a mój synek jeszcze nie. Czy powinnam się niepokoić?’’, Alina
Odpowiada Beata Chrzanowska-Pietraszak, pedagog specjalny, psycholog, terapeuta rodzinny:
Rzeczywiście, dziecko zaczyna gaworzyć, np. „bababa”, „tatatata”, „papapapa”, „mamamama”, zanim skończy rok, a kilka miesięcy później – czyli w wieku Mikołaja – nadaje już znaczenie wydawanym przez siebie dźwiękom. Jeśli synek tego nie robi, a w dodatku nie gaworzył, radzę skonsultować się z pediatrą lub logopedą. A poza tym... Dużo śpiewać, recytować wierszyki i jak najwięcej do niego mówić. Dobrze jest też komentować to, co maluszek robi.
Okres melodii trwa do końca 1. roku życia. U dziecka w tym czasie pojawia się:
Około 2. miesiąca niemowlę zaczyna głużyć (wymawia: g, gli, k), a potem – mniej więcej w drugim półroczu rozpoczyna się gaworzenie (sylaby: ma, ta, ba). Okres melodii kończy się, gdy dziecko zaczyna wypowiadać pierwsze sylaby (ma-ma, ta-ta, ba-ba, pa-pa, da).
Choć dziecko nie wymawia jeszcze pierwszych słów, można się z nim całkiem dobrze porozumieć. Mowa o maluchach, które mają ok. 10 miesięcy. Mówienie jest bowiem poprzedzone rozumieniem mowy. Dziecko w tym wieku łączy poszczególne słowa z osobami, przedmiotami lub czynnościami. Gdy spytasz: „Gdzie jest tata?”, maluch powinien odwrócić główkę we właściwą stronę. Roczne dziecko może rozumieć około 50 słów, m.in. powinno reagować na własne imię.
Powtarzaj dźwięki, które udaje się dziecku wymówić. Twój udział w takiej rozmowie odgrywa ważną rolę. Kiedy wypowiadasz słowo podobne do tego, które przed chwilą udało się wymówić dziecku, powodujesz pobudzenie słuchowe i w efekcie słowną reakcję malucha. Dziecko cieszy się, że słyszy to, co umie powiedzieć. Zwykle kiedy skończy 9 miesięcy, będzie próbowało ci odpowiedzieć. Wtedy wchodzi w fazę naśladowania i powtarzania dźwięków (tzw. echolalia).
Okres ten trwa w przybliżeniu od 12 miesiąca do 2. roku życia. Dziecko wypowiada w tym czasie pierwsze pojedyncze słowa. Często je zniekształca, wymawia tylko pierwszą sylabę lub końcówkę słowa np. ampa (lampa). Reaguje na polecenia i stara się odpowiadać na pytania.
Dziecko w wieku 18. miesięcy zna zazwyczaj od kilkunastu do kilkudziesięciu słów. Są to:
Kiedy dziecko zaczyna mówić, niebawem poznane słowa próbuje łączyć w proste zwroty (baba pij, kotek śpi). Nie należy jednak zapominać, że normą jest dziecko, które w wieku 18 miesięcy wymawia tylko pojedyncze słowa. Natomiast dwulatek, który układa piękne zdania, to raczej rzadkość.
Okres zdania trwa od 2. do 3. roku życia. Dziecko wymawia pierwsze dwuwyrazowe zdania (mama am). Używa ok. 800-1500 słów, ale wiele z nich nie brzmi jeszcze tak, jak powinno. Może mylić słowa o podobnym brzmieniu, np. kok i kot.
Z upływem czasu dziecko zaczyna mówić coraz wyraźniej, tworzy dłuższe zdania, które pozwalają mu wyrażać jego emocje.
Słowa „mama” i „tata” zwykle można usłyszeć u dziecka, które skończyło 12 miesięcy. I to nie od razu, ale miesiąc, a nawet dwa później. Normą jest też, gdy dziecko powie pierwszy raz „mama” lub „tata” dopiero w wieku 1,5 roku.
Wszystko zależy od tego, w jakim tempie rozwija się dziecko oraz jakie ma warunki rozwoju mowy. Czasami zdarza się, że pierwsze słowa dziecka wcale nie brzmią „mama” lub „tata”. Zamiast nich roczniak może mówić np. baba lub dada. Niewątpliwie jednak jest to znak, że już niebawem rodzice usłyszą słowa, których nie mogą się doczekać.
Zobacz też:
Coraz częściej sięgamy po smartfon nie dlatego, że mamy prawdziwą potrzebę, ale dlatego, że nie potrafimy już inaczej funkcjonować. Wykorzystujemy tablety i telefony nie tylko jako narzędzie do komunikacji, ale jako "uspokajacz" dla małych dzieci . We wszelkich czynnościach, które mogłyby zakończyć się awanturą np. posiłek, czy podróż, kołem ratunkowym staje się elektronika. Czy wiesz, że w przypadku dziecka, które nie ukończyło jeszcze drugiego roku życia, może to nieść za sobą wiele negatywnych skutków? Pierwsze dwa lata życia twojego malucha to bardzo intensywny rozwój. W tym czasie mózg zwiększa swoją objętość aż trzykrotnie! To, w jaki sposób będzie się rozwijać zależy w dużym stopniu od tego, na jakie bodźce jest “narażone”. Ale problem tyczy się także starszych dzieci. Dając maluchowi telefon do ręki, dajemy niemal nieograniczoną możliwość korzystania z aplikacji, gier i surfowania w siec i. W efekcie dzieci korzystają z tego typu rozrywek coraz wcześniej i coraz dłużej... Ponad 40% dzieci i ponad 75% rodziców jest świadoma tego, że urządzenia takie zakłócają rozmowę z drugim człowiekiem i regularnie tego doświadcza, niestety rzadko kiedy cokolwiek z tym robią. Odwyk od mediów dla niegrzecznego dziecka Czy wiesz, że coraz częściej okazuje się, że ograniczenie korzystania z telefonów, tabletów, komputerów, czy oglądania telewizji przez kilka tygodni sprawia, że dziecko zaczyna mieć lepszy nastrój? Takie dziecko potrafi się także lepiej skoncentrować i jest bardziej aktywne fizycznie. Zwiększa się także tolerancja na stres, a także kreatywność w zabawie. Zanim dasz dziecku telefon Ponieważ sprzęty elektroniczne kuszą i wciągają zarówno dorosłych, jak i dzieci, należy wyznaczyć granice. Pamiętaj, nie dawaj smartfona dziecku przed ukończeniem drugich urodzin, jeśli uznasz, że to już czas, pamiętaj, że: nie...
Zaczyna się od krzyku. Pod koniec roku może paść pierwsze „ma-ma”. Jak komunikuje się z nami noworodek? Początkowo maleństwo komunikuje się z otoczeniem za pomocą krzyku . Jako mama na pewno świetnie rozpoznajesz już jego rodzaje. Krzyk sygnalizuje różne potrzeby maleństwa, np. jest mi zimno, mam mokro, jestem głodne, jest mi niewygodnie. Krzyk jest także doskonałym ćwiczeniem narządu oddechowego , podczas którego można dostrzec krótko wdech i znacznie dłuższy, powolny wydech. Płacz dziecka jest odruchem bezwarunkowym jednak określany jest jako początek mowy . Kiedy u niemowlaka zauważymy głużenie? Około drugiego, trzeciego miesiąca życia pojawia się głużenie. Nie jest ono jeszcze mówieniem, ale nieświadomym treningiem narządów artykulacyjnych. Właśnie dzięki głużeniu powstają dźwięki zbliżone do samogłosek i spółgłosek. Aktywność ruchowa sprzyja głużeniu , zwłaszcza, gdy dzidziuś jest najedzony i w dobrym humorze. Kiedy dziecko zaczyna gaworzyć? Od szóstego miesiąca życia zaobserwować możesz u swojego maluszka inną formę wydawania dźwięków – gaworzenie . Jest to już czynność zamierzona przez dziecko. Polega ona na powtarzaniu i naśladowaniu dźwięków mowy, np. pa-pa-pa, ma-ma-ma. Słysząc miłe dla ucha dźwięki milknie i nasłuchuje. Dzięki rozwojowi spostrzegawczości i koncentracji uwagi dziecko zaczyna się już bawić dźwiękiem. Pod koniec pierwszego roku życia maluch spełnia już proste polecenia, np. daj misia, zjedz serek. Pojawiają się pierwsze wyrazy : mama, baba, tata, dada. Dziecko wymawia już głoski: p, b, t, d, n, t, ś czasami ć. Sprawdź, kiedy dziecko zacznie mówić. Ważne! co powinno cię zaniepokoić w mowie Twojego maluszka? Czy Twoje dziecko do porozumiewania się używa tylko sylab, np. da, to a nie używa innych słów? Czy Twoje dziecko nie rozumie prostych poleceń, np. idź do...
