Co to są dwuznaki? Wszystkie dwuznaki w języku polskim i przykłady wyrazów z dwuznakami
Adobe Stock
Wychowanie

Dwuznaki – czym są, przykłady, ćwiczenia

Jak szybko zrozumieć i zapamiętać, czym są dwuznaki? Ponieważ w języku polskim dwuznaki występują dość często, warto wiedzieć o o nich jak najwięcej. Sprawdź, czy znasz wszystkie dwuznaki i czy każdy dwuznak to jedna głoska?

Dwuznaki w języku polskim mają bardzo długą historię. Służą nam już od czasów, w których kształtowała się polszczyzna.  Warto wiedzieć, że spotkać można je także w innych językach angielskim, niemieckim, czeskim, słowackim, francuskim, portugalskim, hiszpańskim i włoskim. Wyjaśniamy, jakie dwuznaki występują w polszczyźnie, skąd się wzięły i jaką rolę pełnią.

Spis treści:

Co to są dwuznaki?

Dwuznaki (zwane też digrafami) to połączenie dwóch liter, które tworzą jedną głoskę, np. ch (c+h), rz (r+z), sz (s+z), cz (c+z).

Dwuznaki występujące w języku polskim to: ch, cz, dz, dź, dż, sz, rz.

Dwuznaki w języku polskim to również spółgłoski zmiękczone za pomocą „i”, np. si, ni, zi, mi

Dwuznaki pojawiają się zawsze, gdy dwie litery zostają zastąpione jedną głoską. Dlatego na pytanie: czy każdy dwuznak to jedna głoska, odpowiedź brzmi: tak, każdy dwuznak do jedna głoska. Ta definicja może okazać się bardziej zrozumiała dla dzieci (pod warunkiem, że najpierw wyjaśnimy im, czym głoski różnią się od liter).

Uwaga: Oprócz dwuznaków, w języku polskim jest również jeden trójznak – dzi. Przykłady użycia tego trójznaku: dziecko (dz’-e-c-k-o, dz’-u-b, dziadek (dz’-a-d-e-k). W tym przypadku jedna głoska zastępuje trzy litery.

Przykłady dwuznaków w wyrazach:

  • ch (np. w wyrazach: chleb, mucha, moich)
  • cz (np. w wyrazach: czysty, poczekaj, tkacz)
  • dz (np. w wyrazach: dzwonek, bardzo, widz)
  • dź (np. w wyrazach: dźwig, chodźmy, żerdź)
  • dż (np. w wyrazach: dżdżysty, drożdżowe, przejażdżka)
  • sz (np. w wyrazach: szpak, szal, kasza)
  • rz (np. w wyrazach: rzeka, marzenie, lekarz)

Dwuznaki, w których spółgłoska jest zmiękczona zmiękczone za pomocą „i”:

  • si w wyrazie siedlisko (s’-e-d-l-i-s-k-o),
  • ni w wyrazie niebo (n’e-b-o)
  • zi i mi wyrazie ziemia (z’e-m’a).

Kiedy i po co pojawiły się dwuznaki?

Gdy Polska przyjęła chrzest w 966 roku, musiała przyjąć alfabet łaciński. Należało go jednak dostosować do rodzimej wymowy. Dostosowanie to możliwe było dzięki wprowadzeniu dwuznaków. Za sprawą dwuznaków można było rozróżnić  wymawiane głoski (np. głoskę „sz” zapisywano za pomocą dwuznaku „ss” lub trójznaku „ssz”). Rozróżnienie na „ó” i „u” również wynika z tego, ze w wyrazach wypowiadano te głoski nieco inaczej.

Zmiany zachodziły powoli, ponieważ wiele osób nie potrafiło pisać a ci, którzy pisali – przyjmowali zasady pisowni stopniowo (często posługując się słowami łacińskimi). Pierwszy polski słownik ortograficzny pojawił się w 1440 roku, kolejne prawidła wprowadzano przez całą epokę staropolską aż po czasy nowożytne i współczesne.

Dwuznaki w języku polskim: ćwiczenia

Znając wszystkie dwuznaki łatwo poradzić sobie ze wszystkimi poniższymi ćwiczeniami. Na wszelki wypadek na dole umieściliśmy klucz z prawidłowymi odpowiedziami.

Ćwiczenie 1.

Podaj wyrazy z jednym dwuznakiem i dwoma dwuznakami. A może spróbujesz podać wyraz, w którym występują aż trzy dwuznaki?

Ćwiczenie 2.

Uzupełnij wyrazy odpowiednimi dwuznakami
…ałwa
…ałwia
…eźba
…ept
…lupot
…arny
…arnisty
ko…eń
pła…ta
ja…..urka
pła……ka
warko…
mist…
odku…a…
…yn…

Ćwiczenie 3.

Uzupełnij zdania odpowiednimi dwuznakami.

Ma…ena za…ęła pie…enie …arlotki od wyję…a w…ystki… pot…ebny… …e…y z lodówki i …afek ku…ennych.
Ma… o…otę na …koladę z na…eniem o…e…owym, go…ką czy mle…ną?
By p…ygotować po…ęstunek wystar…y kupić je……e ……ypiorek, …od…ewki i …ereś…e.
W …eń Nau…y…ela w…yscy u……owie złożyli życze…a swym wy…owawcom.
…ary ko…ak wsko…ył na …afę a potem s…ował się pod pła……em tatu…a.
…esz g..ie jest …edziba wła… …asta?
U…ąd po…ty mieś… …ę w połud…owej …el…cy.
…o…my, pie…otą bę…e …yb…ej.
Pańs…ej wnu…ce jest bar..o do twa…y w dwó… warko..a….

Odpowiedzi do ćwiczeń

Ćwiczenie 1.
Przykłady wyrazów z jednym dwuznakiem: chatka, rzeka, gruszka, kaczątko, harcerz, dżungla, zieleń
Przykłady wyrazów z dwoma dwuznakami: dzięcioł, masztalerz, ciasteczko, porzeczka, brzemię, ciuchy,
Przykłady wyrazów z trzema dwuznakami: dziesięcina, mieszanie, pieczenie, miętoszenie, wierzenia, sieczkarnia, pięćdziesiąt
 
Ćwiczenie 2.
Chałwa
szałwia
rzeźba
szept
chlupot
czarny
ziarnisty
korzeń
płachta
jaszczurka
płaszczka
warkocz
mistrz
odkurzacz
czynsz
 
Ćwiczenie 3.
Marzena zaczęła pieczenie szarlotki od wyjęcia wszystkich potrzebnych rzeczy z lodówki i szafek kuchennych.
Masz ochotę na czekoladę z nadzieniem orzechowym, gorzką czy mleczną?
By przygotować poczęstunek wystarczy kupić jeszcze szczypiorek, rzodkiewki i czereśnie.
W Dzień Nauczyciela wszyscy uczniowie złożyli życzenia swym wychowawcom.
Szary kociak wskoczył na szafę a potem schował się pod płaszczem tatusia.
Wiesz gdzie jest siedziba władz miejskich?
Urząd poczty mieści się w południowej dzielnicy.
Chodźmy, piechotą będzie szybciej.
Pańskiej wnuczce jest bardzo do twarzy w dwóch warkoczach.
 
Zobacz także:

Redakcja poleca

REKLAMA
Nasze akcje
częste oddawanie moczu u dziecka
Zakupy
Szukasz najlepszego nocnika dla dziecka? Sprawdź nasz ranking!
Współpraca reklamowa
Kobieta czyta książkę
Zakupy
Tej książce ufają miliony rodziców! Czy masz ją na półce?
Współpraca reklamowa
łojotokowe zapalenie skóry
Pielęgnacja
Test zakończony sukcesem! 99% osób poleca te kosmetyki
Współpraca reklamowa
Polecamy
Porady
Ile dać na Chrzest?
Święta i uroczystości
Ile dać na chrzest w 2024 roku? (ile od dziadków a ile od chrzestnej, chrzestnego i gości) 
Luiza Słuszniak
wierszyki o wiośnie
Gry i zabawy
Wiersze o wiośnie: piękne utwory znanych poetów i krótkie rymowanki dla dzieci
Ewa Janczak-Cwil
cytaty na komunię
Cytaty i przysłowia
Cytaty na komunię świętą: piękne i mądre, Jana Pawła ll, cytaty z Biblii
Joanna Biegaj
Rocznica Komunii Świętej – prezenty
Święta i uroczystości
Rocznica Komunii świętej – co z tortem i prezentami? I czy udział w rocznicy komunii jest obowiązkowy? 
Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska
5 dni opieki na dziecko
Prawo i finanse
5 dni opieki nad dzieckiem: od kiedy, ile płatne? Przepisy 2024
Joanna Biegaj
ospa u dziecka a wychodzenie na dwór
Zdrowie
Ospa u dziecka a wychodzenie na dwór: jak długo będziecie w domu? Czy podczas ospy można wychodzić?
Milena Oszczepalińska
chłopiec, dziecko, krzyk, złość
Wychowanie
Agresywne dziecko w przedszkolu: co robić, gdzie zgłosić?
Magdalena Drab
Cytaty na chrzest
Cytaty i przysłowia
Cytaty na chrzest: piękne sentencje i złote myśli z okazji chrzcin
Milena Oszczepalińska
Szkoła w Chmurze: kto może z niej skorzystać?
Edukacja
Szkoła w Chmurze: na czym polega, czy jest legalna i kto może z niej skorzystać?
Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska
jak ubierać niemowlę na spacer wiosną
Pielęgnacja
Jak ubierać niemowlę wiosną: w kwietniu, w maju i przy 20 stopniach [LISTA UBRANEK]
Magdalena Drab
Przedszkolaki powinny się bawić, a nie ciągle uczyć
Edukacja
Przedszkolaki coraz częściej potrafią czytać i pisać, ale mają zaburzenia sensoryczne. Gdzie tkwi błąd?
Milena Oszczepalińska
dziecko ciągle choruje
Zdrowie
Dziecko ciągle choruje: nawracające zapalenie oskrzeli i infekcje gardła [CO ROBIĆ?]
Magdalena Drab
Pełne szpitale RSV
Aktualności
Lekarz mówi wprost: dziecko z RSV i z dusznością umrze, jeśli nie trafi do szpitala
Ewa Janczak-Cwil
wpływ telewizji na rozwój dziecka
Wychowanie
Wpływ telewizji na rozwój dziecka – negatywne i pozytywne skutki oglądania telewizji
Aneta Grinberg
morfologia u dzieci
Zdrowie
Morfologia u dzieci – jak czytać wyniki krwi [NORMY]
Ewa Janczak-Cwil
znieczulenie podpajęczynówkowe
Poród naturalny
Znieczulenie podpajęczynówkowe najczęściej stosowane podczas cesarskiego cięcia [zalety i wady]
Agnieszka Majchrzak
Urlop ojcowski
Prawo i finanse
Urlop ojcowski 2024: ile dni i ile płatny? Dokumenty i wniosek o urlop dla ojca
Magdalena Drab
kiedy wkładać dziecku czapkę
Zdrowie
Kiedy wkładać dziecku czapkę? I czy przewianie uszu to mit? [PEDIATRA WYJAŚNIA]
Małgorzata Wódz

Strefa okazji i inspiracji

REKLAMA