Wypracowanie pisemne może mieć różne formy: rozprawki, charakterystyki postaci, recenzji, sprawozdania, opowiadania, listu, opisu (np. krajobrazu). Choć każde z nich ma pewne charakterystyczne cechy, można powiedzieć, że całkiem sporo je łączy. O czym warto pamiętać, chcąc napisać dobre wypracowanie? Jak je zacząć, rozwinąć i jak zakończyć?
Spis treści:
Wypracowanie to forma wypowiedzi, która składa się z trzech części, czyli:
To zasada nr 1, o której warto pamiętać, zanim jeszcze zabierzemy się za pisanie wypracowania. Zwłaszcza że wiążą się z tym kolejne bardzo ważne kwestie – na przykład taka, że każda z części wypracowania rządzi się swoimi prawami.
Wstęp to pierwsza część wypracowania. Mamy tu pole do popisu jeśli chodzi o nawiązanie do tematu, o którym piszemy. Wstęp nie musi być długi. Należy jednak pamiętać o proporcjach – idealnie, gdy stanowi około 15 proc. całości wypracowania (podobnie jak zakończenie).
Co powinno znaleźć się we wstępie do wypracowania:
Jak napisać rozwinięcie wypracowania?
To główna część wypracowania, w której mamy zadanie udowodnić, że:
Tyle. I aż tyle. Każdy z tych punktów wymaga bowiem czasem głębokiego namysłu i wiedzy na poruszany temat. Dlatego dobrym rozwiązaniem może okazać się plan, w którym – punkt po punkcie – uporządkujesz kolejność akapitów.
Co powinno znaleźć się w rozwinięciu wypracowania?
Zakończenie wypracowania powinno zawierać podsumowanie pracy. Najlepiej, aby wnioski końcowe ująć innymi słowami niż w rozwinięciu. To dobry moment, by postawić przysłowiową kropkę nad „i” (np. błyskotliwym, zapadającym w pamięć stwierdzeniem).
Uwaga: Nauczyciel oceniając wypracowanie będzie zwracał uwagę nie tylko na zachowaną strukturę, która stworzy spójną, logiczną całość. Czytając wstęp, rozwinięcie i zakończenie – weźmie pod uwagę poprawność stylu, ortografii i interpunkcji.
Co powinno znaleźć się w zakończeniu wypracowania?
Nawet wzorowo napisane wypracowanie może zostać ocenione źle, gdy… nie dotyczy tematu. Dlatego tak ważne jest, by zanim zaczniemy pisać – zastanowić się nad poruszanymi zagadnieniami. Jeśli mamy kilka tematów do wyboru – najlepiej wybrać ten, który uważamy za najłatwiejszy.
W trzymaniu się tematu może pomóc wspomniany wyżej plan wypracowania. Patrząc na punkty gotowego planu – krytycznie oceń czy rzeczywiście ściśle wiążą się z tematem wypracowania. Pomogą ci w dyscyplinie trzymania się obranego kierunku redagowania pracy.
Bardzo ważne jest też, by pisząc wypracowanie, pamiętać o formie wypowiedzi pisemnej. W poleceniu za każdym razem wyraźnie mamy podane, czy chodzi o rozprawkę, charakterystykę, opowiadanie, czy inną formę wypracowania.
Chcąc napisać wypracowanie jak najlepiej, nie warto też „lać wody” tylko po to, by na siłę wydłużyć pracę.
Jak zastosować wszystkie powyższe rady w praktyce? Pomoże w tym poniższy przykład.
Opis widoku z okna
Widok z mojego okna zależy od pory roku. Najpiękniejszy jest wiosną. Za sprawą starej jabłonki przypomina trochę widok z okna Ani Shirley. Podobnie jak wiśnia, którą widziała Ania z okna swej facjatki – nasza jabłoń kwitnie tak, że spod płatków właściwie nie widać liści. Na tym podobieństwa się kończą*.
*Tu kończy się wstęp. Mamy nawiązanie do tematu i... pewność, że uczennica – zgodnie z poleceniem – zapoznała się z fragmentem lektury. Znalazła „punkt zaczepienia”, którym okazał się wspólny element krajobrazu widzianego z okna bohaterki literackiej i ten, który widzi z okna własnego pokoju.
Nasze drzewko nie dotyka okna, rośnie na samym środku ogrodu. Nie widać też żadnych sadów – posesję otaczają inne domy. Na wprost mojego okna, za ogrodzeniem właśnie trwa budowa niewielkiego bloku.
Kiedyś, wzdłuż tego ogrodzenia rosła ściana ze starych dębów. Niestety, pewnego dnia przyjechał specjalny podnośnik i wszystkie gałęzie zostały obcięte – pozostały jedynie te na samych czubkach drzew. Wygląda to dziwnie i nie rozumiem, dlaczego ktoś podjął taką decyzję. Z drugiej strony – cieszę się, że nie ścięto tych drzew.
Z okna nie widzę też strumyka, ani łąk pełnych koniczyny. Ale do ogrodu, o który dba babcia, bardzo lubią przylatywać sójki, szpaki, kosy i sroki. Z okna widzę dokładnie tych skrzydlatych gości. Prócz domów, z mojego okna widać też garaże sąsiadów. Z pewnością są one mniej malownicze niż stajnia i spichrz, które widywała Ania Shirley. Z okna mojego pokoju nie widać też morza… To niezwykłe, że bohaterka powieści L. M. Montgomery widywała morze codziennie, wyglądając przez okno.*
* Rozwinięcie zawiera elementy opisywanego widoku z okna. Nie brakuje nawiązań do lektury. Uczennica trzyma się tematu wypracowania, stara się jak najplastyczniej oddać to, co widzi z okna swojego pokoju.
Widok, który pierwszego poranka na Zielonym Wzgórzu zobaczyła Ania, uchylając żaluzje – z pewnością zapierał dech w piersiach. Widok, który widzę ze swojego okna – towarzyszy mi, odkąd pamiętam. Choć zmienia się w ciągu roku i lat – chwilami nawet na niekorzyść (biedne dęby, nowy blok) – jest po prostu mój. I nigdy nie musiałam się bać, że go stracę… Tak jak Ania, która przez całe dzieciństwo traciła wszystko, co dla niej ważne*.
* Zakończenie zawiera podsumowanie oraz osobistą refleksję (uczennica nie zamieniłaby swego widoku z okna, nawet na ten, który widziała Ania Shirley). W pewnym sensie – prowokuje też czytelnika do zastanowienia się: jaki ma stosunek do tego, co widzi za swoim oknem.
To już wszystkie najważniejsze informacje na temat tego, jak napisać dobre wypracowanie. Jedyne, co można dodać, to to, że z pisaniem wypracowań jest trochę jak ze sportem lub graniem na instrumencie: tylko trening czyni mistrza.
Zobacz także:
Dysplazja stawu biodrowego (większa lub mniejsza) zdarza się dość często. Rodzi się z nią bardzo dużo dzieci. Ze względu na ryzyko dysplazji, każdy niemowlak ma badane bioderka tuż po narodzinach, a potem także na kontrolnych wizytach u pediatry. Jeśli lekarza coś zaniepokoi, kieruje dziecko do dalszej diagnostyki. Na czym polega ta wada? Dysplazja stawów biodrowych to nic innego jak fizjologiczny niedorozwój bioderek . Staw biodrowy zbudowany jest z miednicy i kości udowej. W miednicy znajduje się spore zagłębienie, zwane panewką stawową, w której umieszczona jest główka kości udowej. W prawidłowo rozwiniętym stawie duża część główki tkwi głęboko w panewce. Dysplazja stawów biodrowych to nieprawidłowe umieszczenie główki kości w panewce stawowej. Dzieje się tak, gdy panewka jest zbyt płytka lub ustawiona pod złym kątem, a staw biodrowy nie może pracować jak należy. Jeżeli dysplazja nie będzie leczona, panewka będzie coraz bardziej się deformować. Niemowlę z dysplazją stawu biodrowego będzie miało coraz większe problemy z odwodzeniem nóżek na boki, a gdy już nauczy się chodzić, kiwa się jak kaczuszka. Problem dotyczy głównie niemowląt płci żeńskiej. Na 10 dziewczynek z dysplazją stawów biodrowych rodzi się tylko jeden chłopiec z tą wadą. W niektórych sytuacjach można poczekać, aż zniknie sama. Czasem jednak konieczne jest założenie specjalnego aparatu, np. rozwórki Koszli. Objawy dysplazji stawu biodrowego: dziecko nie jest w stanie odwieść szeroko nóżek można wyczuć, że nóżka podczas ruchu przeskakuje w biodrze (słychać „klik”) Przy takich objawach możemy z dużą dozą prawdopodobieństwa mówić o dysplazji stawu biodrowego. W rozpoznaniu tej wady nie bierze się pod uwagę ilości i ułożenia fałdek na pośladkach . Dysplazja widoczna na USG Kiedyś...
