Wypracowanie pisemne może mieć różne formy: rozprawki, charakterystyki postaci, recenzji, sprawozdania, opowiadania, listu, opisu (np. krajobrazu). Nie specjalnie też ma sens zastanawianie się nad tym, jak napisać wypracowanie z polskiego, WOS-u lub z historii – wszystkie rządzą się tymi samymi prawami. O czym warto pamiętać, chcąc napisać dobre wypracowanie? Jak je zacząć, rozwinąć i jak zakończyć?
Spis treści:
Wypracowanie składa się z trzech części, czyli:
Warto o tym pamiętać, zanim zabierzemy się za pisanie wypracowania. Co ważne – każda z 3 częście części wypracowania rządzi się swoimi prawami.
To pierwsza część wypracowania. Wstęp nie musi być długi. Należy jednak pamiętać o proporcjach tekstu – idealnie, gdy wstęp stanowi około 15 proc. całości wypracowania (podobnie długie powinno być zakończenie).
Co powinno znaleźć się we wstępie do wypracowania:
To główna część wypracowania, w której musisz udowodnić, że:
Każdy z tych punktów wymaga namysłu i wiedzy na poruszany temat. Dlatego dobrym rozwiązaniem może okazać się napisanie planu, w którym – punkt po punkcie – uporządkujesz kolejność akapitów.
Co powinno znaleźć się w rozwinięciu wypracowania:
Powinno zawierać podsumowanie pracy. Najlepiej, aby wnioski końcowe ująć innymi słowami niż w rozwinięciu. To dobry moment, by postawić przysłowiową kropkę nad „i” (np. błyskotliwym, zapadającym w pamięć stwierdzeniem).
Uwaga: Nauczyciel, oceniając wypracowanie, będzie zwracał uwagę nie tylko na strukturę, która stworzy spójną, logiczną całość. Czytając wstęp, rozwinięcie i zakończenie – weźmie pod uwagę poprawność stylu, ortografii i interpunkcji.
Co powinno znaleźć się w zakończeniu wypracowania:
Nawet wzorowo napisane wypracowanie może zostać źle ocenione, gdy nie dotyczy tematu. Dlatego tak ważne jest, by przed rozpoczęciem pisania zastanowić się nad poruszanymi zagadnieniami. Jeśli jest kilka tematów do wyboru – wybierz ten, który wydaje ci się najłatwiejszy.
W trzymaniu się tematu pomoże wspomniany wyżej plan wypracowania. Gdy popatrzysz na punkty gotowego planu – krytycznie oceń, czy rzeczywiście ściśle wiążą się z tematem wypracowania. Pomogą ci trzymać się tematu i nie pominąć ważnych kwestii.
Pisząc wypracowanie, pamiętaj o formie wypowiedzi pisemnej. W poleceniu wyraźnie masz podane, czy chodzi o rozprawkę, charakterystykę, opowiadanie, czy inną formę.
Nie „lej wody” tylko po to, by na siłę wydłużyć pracę.
Jak zastosować wszystkie powyższe rady w praktyce? Pomoże w tym poniższy przykład wypracowania.
Widok z mojego okna zależy od pory roku. Najpiękniejszy jest wiosną. Za sprawą starej jabłonki przypomina trochę widok z okna Ani Shirley. Podobnie jak wiśnia, którą widziała Ania z okna swej facjatki – nasza jabłoń kwitnie tak, że spod płatków właściwie nie widać liści. Na tym podobieństwa się kończą*.
* Tu kończy się wstęp. Mamy nawiązanie do tematu i... pewność, że uczennica – zgodnie z poleceniem – zapoznała się z fragmentem lektury. Znalazła „punkt zaczepienia”, którym okazał się wspólny element krajobrazu widzianego z okna bohaterki literackiej i ten, który widzi z okna własnego pokoju.
Nasze drzewko nie dotyka okna, rośnie na samym środku ogrodu. Nie widać też żadnych sadów – posesję otaczają inne domy. Na wprost mojego okna, za ogrodzeniem, właśnie trwa budowa niewielkiego bloku.
Kiedyś wzdłuż tego ogrodzenia rosła ściana ze starych dębów. Niestety, pewnego dnia przyjechał specjalny podnośnik i wszystkie gałęzie zostały obcięte – pozostały jedynie te na samych czubkach drzew. Wygląda to dziwnie i nie rozumiem, dlaczego ktoś podjął taką decyzję. Z drugiej strony – cieszę się, że nie ścięto tych drzew.
Z okna nie widzę też strumyka, ani łąk pełnych koniczyny. Ale do ogrodu, o który dba babcia, bardzo lubią przylatywać sójki, szpaki, kosy i sroki. Z okna widzę dokładnie tych skrzydlatych gości. Oprócz domów, z mojego okna widać też garaże sąsiadów. Z pewnością są one mniej malownicze niż stajnia i spichrz, które widywała Ania Shirley. Z okna mojego pokoju nie widać też morza… To niezwykłe, że bohaterka powieści L. M. Montgomery widywała morze codziennie, wyglądając przez okno.*
* Rozwinięcie zawiera elementy opisywanego widoku z okna. Nie brakuje nawiązań do lektury. Uczennica trzyma się tematu wypracowania, stara się jak najplastyczniej oddać to, co widzi z okna swojego pokoju.
Widok, który pierwszego poranka na Zielonym Wzgórzu zobaczyła Ania, uchylając żaluzje – z pewnością zapierał dech w piersiach. Widok, który widzę ze swojego okna – towarzyszy mi, odkąd pamiętam. Choć zmienia się w ciągu roku i lat – chwilami nawet na niekorzyść (biedne dęby, nowy blok) – jest po prostu mój. I nigdy nie musiałam się bać, że go stracę… Tak jak Ania, która przez całe dzieciństwo traciła wszystko, co dla niej ważne.*
* Zakończenie zawiera podsumowanie oraz osobistą refleksję (uczennica nie zamieniłaby swego widoku z okna, nawet na ten, który widziała Ania Shirley). W pewnym sensie – prowokuje też czytelnika do zastanowienia się: jaki ma stosunek do tego, co widzi za swoim oknem.
To już wszystkie najważniejsze informacje na temat tego, jak napisać dobre wypracowanie. Jedyne, co można dodać, to to, że z pisaniem wypracowań jest trochę jak ze sportem lub graniem na instrumencie: tylko trening czyni mistrza.
Zobacz także:
Podanie jest pismem urzędowym, w którym zwracamy się z jakąś prośbą. Powinno zawierać konkretne elementy umieszczone w odpowiednim miejscu. Pisząc podanie, należy zadbać o aspekty estetyczne – kartka (formatu A4) nie może być pomięta, zniszczona, a pismo powinno być staranne i wyraźne. Wygląd podania świadczy nie tylko o nas, ale również o naszym stosunku do adresata. Podpowiadamy, jak napisać podanie do dyrektora szkoły przyjęcie do danej placówki lub przeniesienie do innej klasy. Spis treści: Jak napisać podanie? Wzór podania Jak napisać podanie? Oto instrukcja, w jaki sposób napisać podanie do dyrektora szkoły lub innej instytucji: W prawym górnym rogu kartki zapisz miejscowość i datę (dzień, miesiąc, rok) złożenia podania. Na górze po lewej stronie umieść dane osobowe osoby piszącej podanie: imię i nazwisko, adres zamieszkania i numer telefonu. Poniżej danych osobowych, po prawej stronie kartki wpisz dane osoby lub instytucji, do której kierujesz podanie. Poniżej danych adresata, na środku kartki umieść tytuł. Może on ograniczać się jedynie do słowa „Podanie” lub być bardziej doprecyzowany, np. „Podanie o przyjęcie do szkoły”. Kolejnym punktem jest treść właściwa, czyli prośba napisana w prosty i zwięzły sposób. Jeśli jest to konieczne, możesz dodać uzasadnienie prośby, poprzedzając je słowami: „Swoją prośbę motywuję…”. Na samym dole po prawej stronie złóż swój podpis. Jeżeli do podania chcesz dołączyć dokumenty – po lewej stronie dopisz spis załączników (jeśli piszesz podanie o przyjęcie do szkoły, np. do liceum lub technikum, to konieczne będzie załączenie np. świadectwa ukończenia 8 klasy szkoły podstawowej). Pisząc podanie, nie można zapominać o formach...
Zakończenie to bardzo ważna część każdej pracy pisemnej. W dużej mierze dotyczy to rozprawki . Jeżeli pominiemy istotne elementy w zakończeniu rozprawki, nauczyciel może uznać pracę za nieskończoną i taką, która nie zasługuje na pozytywną ocenę. Spis treści: Dobre zakończenie rozprawki: jak napisać Co powinno zawierać zakończenie rozprawki? Zwroty na zakończenie rozprawki Jak powinno wyglądać zakończenie rozprawki: przykłady Dobre zakończenie rozprawki: jak napisać Rozprawka ma ściśle określoną kompozycję. Składa się ze: wstępu, rozwinięcia i zakończenia. Brak przestrzegania tej trójdzielnej budowy rozprawki może znacznie obniżyć ocenę za całość pracy. Zakończenie to ostatnia część rozprawki. Dobre zakończenie, wraz ze wstępem powinno stanowić coś w rodzaju ram, klamry dla rozwinięcia. Chcąc jak najlepiej napisać zakończenie rozprawki, warto postarać się, aby skłoniło czytelnika do przemyśleń nad przedstawionym rozstrzygnięciem problemu i wnioskami. Co powinno zawierać dobre zakończenie rozprawki? Na zakończenie rozprawki składa się: nawiązanie do postawionej w temacie pracy tezy (hipotezy), podsumowanie rozwinięcia (argumentów i/lub kontrargumentów) rozstrzygnięcie problemu zawartego w tytule pracy. Jeśli chcesz zakończyć rozprawkę naprawdę dobrze – nie warto powtarzać słowo w słowo (lub prawie słowo w słowo) tego, co pojawiło się we wstępie i rozwinięciu. Dużo lepiej jest zgrabnie podsumować rozważania oraz wzbogacić je o coś nowego, np dodając: cytat lub przysłowie, które będzie świetnym podsumowaniem, pytania, wątpliwości, problemy, które pojawiły się w wyniku szukania rozstrzygnięcia problemu, spostrzeżenie, które nie padło we wstępie i rozwinięciu, lecz ściśle wiąże się z poruszaną problematyką....
List jest pisemną formą wypowiedzi, skierowaną do jednej lub kilku osób. Może przybierać różne formy: prywatną, urzędową lub bardzo osobistą. Wiedza, jak napisać list, przyda się każdemu – zarówno młodszym dzieciom, młodzieży, jak i osobom dorosłym. Choć pisanie listów coraz bardziej jest wypierane przez nowe technologie, to ma swój niepodważalny urok. Tłumaczymy, jak napisać list oficjalny oraz list do kolegi lub koleżanki. Spis treści : Jak napisać list - wzór Schemat listu Jak napisać list oficjalny? Jak napisać list do kolegi? Jak napisać list - wzór Jak zacząć list? Oto kilka zasad : W górnym prawym rogu powinna znaleźć się data i miejscowość (gdzie i kiedy piszę list) Nieco niżej, po lewej stronie powinien znaleźć się nagłówek (do kogo się zwracam, np. Drogi Marku, Szanowni Państwo). Poniżej należy umieścić wstęp listu (to właśnie nim rozpoczynam list i przedstawiam jego powód). Częścią główną jest właściwa treść listu (to, o czym opowiadam w liście, czyli najważniejsze zagadnienia, które chcę poruszyć). Następnie należy napisać zakończenie listu (to, jak żegnam odbiorcę listu, zdanie, które sygnalizuje koniec wypowiedzi). Po prawej stronie powinien się znaleźć podpis adresata. Poniżej, po lewej stronie można napisać postscriptum (PS) , czyli wiadomość dopisaną w ostatniej chwili. Każdy z elementów listu powinien zaczynać się od nowego akapitu. Schemat listu Dzięki schematowi listu z łatwością zapamiętasz, jak powinna wyglądać jego kompozycja, gdzie należy umieścić datę i miejscowość, dane nadawcy, wstęp, treść właściwą, zakończenie i podpis. Jak napisać list oficjalny? List oficjalny kierujemy do osób publicznych, instytucji, osób...
