Brak koncentracji u dziecka: przyczyny. Jak pracować nad koncentracją – ćwiczenia

Sama wiesz, jak trudno się pracuje, gdy nie możesz się skoncentrować: popełniasz błędy, zapominasz o tym, co istotne, jesteś niezadowolona ze swoich wyników. Tak mniej więcej czuje się dziecko, które ma problem z utrzymaniem uwagi. Problem z koncentracją przekłada się na naukę, bo w takich warunkach ciężko coś przyswoić. Dziecku może być również trudno nawiązywać bliższe relacje z rówieśnikami, może być poddenerwowane albo sprawiać wrażenie nieobecnego. Dlatego, zamiast czekać, aż dziecko z tego wyrośnie, warto zareagować i pomóc mu jak najszybciej. Istnieje wtedy większa szansa na to, że dziecko nauczy się lepiej koncentrować, a nauka nie będzie dla niego problemem.

Spis treści:

• Brak koncentracji u dziecka: przyczyny
• Objawy zaburzenia koncentracji u dziecka
• Brak koncentracji u dziecka: ćwiczenia
• Jak pracować nad koncentracją u dziecka?

Brak koncentracji u dziecka: przyczyny

Umiejętność koncentracji pojawia się u dziecka z wiekiem. Można to zauważyć, gdy maluszek z czasem dłużej koncentruje się na danej zabawie, słuchanej książce czy oglądanej bajce. Z wiekiem koncentracja powinna stawać się coraz lepsza. Zaburzenia uwagi u dzieci najłatwiej zauważyć, gdy maluch zaczyna naukę w szkole. O deficycie koncentracji mówimy, gdy stopień koncentracji jest niedostateczny w stosunku do wieku. Sześcio-, siedmioletnie dziecko powinno mieć podzielną uwagę i umieć się dłużej skupić na jednej czynności bez rozpraszania się. O problemie mówimy, gdy dziecku trzeba powtarzać coś wiele razy, lub jest na tyle rozkojarzone, że nie jest w stanie wykonać powierzonego mu zadania.

Problem braku koncentracji u dziecka może mieć kilka źródeł. Może on wynikać z zaburzeń rozwojowych (np. ADHD, zaburzenie integracji sensorycznej, silna alergia) lub z temperamentu dziecka. Jeżeli twoje dziecko ma trudności z koncentracją, warto zastanowić się, z czego one wynikają. To niezbędne, by móc skutecznie pomóc przedszkolakowi. Przede wszystkim sprawdź stopień nasilenia problemu. Zwróć uwagę:

• czy malec nie jest w stanie skupić się na czymkolwiek, czy tylko na zajęciach, których nie lubi, np. na rysowaniu? Jeśli tak, to nie masz się czym martwić, naturalnie odrzuca to, co go nie interesuje;
• czy problemowi z koncentracją towarzyszy nadruchliwość i impulsywność (malec nie potrafi poczekać na swoją kolej, odpowiada niepytany, nie jest w stanie siedzieć bez ruchu, często biega jak nakręcony)? Takie objawy mogą wskazywać na zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD).

Warto zastanowić się, czy dekoncentracji dziecka nie wywołują konkretne czynniki. Być może malec:

• rozprasza się pod wpływem dźwięków, wielości obrazów, intensywnych zapachów, a nawet… zbyt ciasnego lub drapiącego ubrania. Takie zachowania mogłyby wskazywać na nadwrażliwość sensoryczną (brak prawidłowej współpracy zmysłów dziecka). W takiej sytuacji odwiedź psychologa. Być może specjalista skieruje was na terapię sensoryczną;
• jest rozkojarzony, gdy wokół pełno alergenów, na które reaguje uczuleniem – sprawdź, czy poza trudnościami z koncentracją nie ma też wysypki, biegunki, kataru, zaczerwienionych spojówek;
• przeżywa trudne chwile – rodzice są w ostrym konflikcie, ktoś z bliskich choruje, dziecku zmieniono opiekunkę lub urodziło mu się rodzeństwo. Jeżeli twojego malca dotyka któryś z powyższych problemów, warto skontaktować się z psychologiem. Specjalista po przeprowadzeniu wywiadu z rodzicem, obserwacji dziecka i wykonaniu koniecznych testów ustali dokładnie, skąd wynika problem i jak można pomóc dziecku.

Objawy zaburzenia koncentracji u dziecka

Symptomami mogącymi świadczyć o tym, że dziecko ma problem z koncentracją, są m.in.:

• brak umiejętności skupienia się na jednym zadaniu przez dłuższy czas,
• popełnianie błędów przez nieuwagę,
• brak reakcji na przekazywane komunikaty,
• niedokładne wykonywanie poleceń,
• niekończenie wykonywanych zadań,
• brak właściwej organizacji pracy np. bałagan na biurku,
• gubienie rzeczy przez rozkojarzenie,
• problemy z zapamiętywaniem codziennych obowiązków,
• łatwe rozkojarzenie się,
• mierne wyniki w nauce.

Brak koncentracji u dziecka: ćwiczenia

Nie ma magicznej sztuczki ani tabletki, która pomoże dziecku skutecznie skupiać uwagę. Są za to konkretne ćwiczenia i wskazówki, które ułatwią mu pracę. Oto proste sposoby na trenowanie koncentracji:

• Czego nie ma? Ustawiasz przed dzieckiem cztery małe zabawki, np. piłeczkę, misia, klocek, lalkę. Prosisz, żeby przyjrzało się im uważnie, a potem zasłoniło oczy. Zabierasz jedną zabawkę, a malec po odsłonięciu oczu ma zgadnąć, co zniknęło. Kiedy będzie dawał sobie dobrze radę z czterema zabawkami, możesz dorzucić kolejne dwie.
• Co się zmieniło? Masz przed sobą te same cztery zabawki i gdy dziecko zasłoni oczy, zamieniasz miejscami dwie z nich. Dziecko musi znaleźć różnicę. Gdy to będzie zbyt łatwe, poszukajcie różnic, np. przestawiając coś w pokoju. Świetnym sposobem na trening utrzymywania uwagi jest i znajdowanie różnic między dwoma obrazkami.
• Co to jest? Ty wskazujesz na jakiś przedmiot i podajesz jego nazwę, jednak co jakiś czas pokazujesz np. okno, a mówisz kwiat. Dziecko ma powiedzieć „źle”, jeśli przedmiot i nazwa nie będą się zgadzały. Potem możecie się zamienić – smyk będzie wskazywał podawane przez ciebie przedmioty. Czasem podaj coś, czego nie ma w pokoju, np. samolot.
• Jeszcze chwila. Wydłużaniu uwagi sprzyja zachęcanie do kończenia rozpoczętego zadania. Kiedy brzdąc koloruje, ale wyrywa się do kolejnej zabawy, powiedz: „Pobawisz się kolejką, ale pomaluj jeszcze jeden kwiatek”. Jeśli dziecku się uda to zrobić, nie zapomnij go pochwalić.

U starszych dzieci sprawdzą się wszelkie łamigłówki, labirynty, memory, szachy i puzzle. Książki obserwacyjne, w których trzeba szukać nie tylko szczegółów, ale także znaleźć drogę, potrafią dzieci wciągnąć na dłuższą chwilę.

Jak pracować nad koncentracją u dziecka?

Są rzeczy niezależne od dziecka, które utrudniają mu koncentrację, na szczęście wpływ na nie mają rodzice. Jeśli więc twój smyk ma zająć się czymś, co wymaga wysiłku umysłowego, np. będzie malował lub słuchał czytanej przez ciebie bajki, zadbaj o to, żeby wszystko wokół sprzyjało koncentracji:

• wyłącz telewizor i radio, cisza pomaga się skupić;
• zabierz ze stolika rzeczy, które nie są wam w tym momencie potrzebne;
• wywietrz pokój – brak świeżego powietrza usypia i dekoncentruje;
• mów do dziecka spokojnym, opanowanym tonem, krótkimi zdaniami i dawaj jasne komunikaty, o co prosisz;
• kiedy widzisz, że myśli dziecka zaczynają wędrować, powiedz: „Halo, słuchasz mnie?” albo „Adasiu, spójrz na rysunek”;
• nie siadajcie do rysowania w pobliżu okna lub akwarium – czegoś, co przyciąga wzrok, zachęca, żeby tam zerkać;
• organizuj krótkie przerwy, np. na napicie się wody, a po przerwie zachęć dziecko do dalszej pracy;
• zminimalizuj dzienną dawkę elektroniki, nie bagatelizuj wpływu elektroniki na rozwój dziecka – zbyt dużo bajek czy gier na telefonie może negatywnie wpływać na koncentrację;
• zadbaj o właściwą dietę, niedobór witamin i minerałów może mieć niekorzystny wpływ na pacę mózgu;
• zadbaj o odpowiednią dawkę ruchu każdego dnia, szczególnie gdy dziecko idzie do szkoły i nagle musi dużo siedzieć przy biurku.

Zobacz także:

• Metoda Warnkego, czyli jak pomóc dziecku z trudnościami w nauce
• Układanie klocków jest cenną lekcją dla dziecka – mówią naukowcy
• Jak zachęcić dziecko do nauki? 11 skutecznych sposobów