Jak telewizja wpływa na rozwój dziecka? Nie ma na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi. Negatywne skutki oglądania telewizji są przede wszystkim efektem błędów, jakie popełniają rodzice czy opiekunowie. Nie bez winy jest też sposób realizacji programów telewizyjnych. Odpowiedni ich dobór i dawkowanie czasu, jakie dziecko spędza przed telewizorem, ma kluczowe znaczenie. Bo telewizja może mieć też pozytywny wpływ na dziecko.
Duża ilość czasu spędzanego na oglądaniu telewizji może być szczególnie niekorzystna dla rozwoju młodszych dzieci. Maluchy nie odróżniają fikcji od rzeczywistości, a nadmiar informacji sprawia, że ich mózg musi je selekcjonować i robi to po najmniejszej linii oporu – przyswaja tylko najprostsze z nich. Dzieje się to poza świadomością dziecka, gdyż ono samo jeszcze nie umie spośród natłoku informacji wybrać najważniejszych. Jego mózg chłonie te najłatwiejsze do zrozumienia. To w przyszłości może skutkować tym, że dziecko będzie niechętnie mierzyć się z wyzwaniami intelektualnymi i nie rozwinie umiejętności koncentracji.
Maluch ma także skłonność do naśladowania zachowań postaci pokazanych w programach telewizyjnych, także postaci z kreskówek. Jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że nawet w bajkach dla dzieci pojawiają się postaci prezentujące agresywne zachowania, czy zachowujące się złośliwie, szyderczo albo wrogo, to należy liczyć się z tym, że dziecko „faszerowane’’ takimi treściami zacznie zachowywać się podobnie. Istnieje też ryzyko, że nie rozwinie się u niego w prawidłowy sposób empatia, która jest warunkiem udanych kontaktów społecznych.
Amerykańskie Towarzystwo Pediatryczne (AAP) wymienia zgubne skutki oglądania telewizji przez małe dzieci w zbyt dużym wymiarze czasu:
Obecnie programy telewizyjne realizowane są inaczej niż kiedyś. Lata temu pojedynczy obraz trwał na ekranie blisko 30 sekund. Teraz obrazy zmieniają się średnio co 5 sekund. Sprawia to, że mózg dziecka bombardowany jest ilością informacji, których nie jest w stanie przetworzyć ani przyswoić. Stąd u dzieci bierze się przebodźcowanie, zmęczenie, spowolnienie reakcji, lek i niepokój. Reakcja dzieci na kontakt z ekranem może wyglądać jak hipnoza, lub powodować pobudzenie poza ruchowe (wrażliwość na bodźce, nerwowość, brak koncentracji). Podobne objawy dają : autyzm, ADHD, czy zespół Aspergera.
Aby telewizja miała pozytywny wpływ na dziecko, muszą być spełnione trzy warunki:
Jak to powinno wyglądać w praktyce? Oglądanie telewizji nie powinno być sposobem na nudę dziecka lub „terapią’’ je uspokajającą. Włączony odbiornik telewizyjny nie może być częstym towarzyszem życia rodzinnego. Staje się wtedy złodziejem czasu, który dziecko powinno spędzać na innych aktywnościach (np. zabawach ruchowych) i kontaktach z członkami rodziny czy kolegami.
Rodzice powinni wybierać programy, które chcieliby, aby dziecko obejrzało i włączać telewizor tylko na czas trwania takiego programu.
Powyższe rady potwierdza Dorota Zawadzka – superniania. „Trudno jest sprawić, by dziecko w ogóle nie oglądało telewizji’’ – mówi w swojej książce pt. „I Ty możesz mieć superdziecko". „Kontrolujmy czas i to, co dziecko ogląda. Uważnie szukajmy odpowiedniego programu dla dziecka. I co ważne: włączajmy telewizor przed wybraną bajką i wyłączajmy tuż po, niech ten telewizor po prostu cały czas nie gra.’’
Programy powinny być dostosowane do wieku dziecka i jego wrażliwości. Oznacza to, że najlepiej nie zostawiać dziecka samego przed telewizorem, obserwować jego reakcje na to, co ogląda i w razie potrzeby zrezygnować z oglądania treści, które okażą się nieodpowiednie.
Po wspólnym obejrzeniu programu warto z dzieckiem porozmawiać i sprawdzić, co zapamiętało. Pytać, co było w programie najciekawsze, jakie najważniejsze informacje przekazywał program. W ten sposób rodzic może stymulować mózg dziecka do lepszego zapamiętywania i analizowania, a także wartościowania informacji. Ważne jest też tłumaczenie malcowi, że część obrazów, zjawisk i zachowań pokazywanych w telewizji jest fikcją i że w prawdziwym życiu dzieje się inaczej.
Telewizja nie może być jedynym źródłem wiedzy dziecka, jedynym źródłem wzorców zachowań. Dlatego dzieci muszą także mieć czas, poza oglądaniem telewizji, na czytanie książek, rozmowy z rodzicami i innymi dziećmi, muszą być świadkami prawdziwego, codziennego życia. Jeśli telewizja jest tylko drobnym uzupełnieniem wiedzy płynącej z innych źródeł, wtedy można mówić o jej pozytywnym wpływie na rozwój dziecka.
Najnowsze dane są alarmujące: 90% dzieci poniżej 2. roku życia ogląda jakiś rodzaj mediów elektronicznych, a dzieci do 2. roku życia oglądają średnio 1-2 godziny telewizji dziennie. Ponad 30 proc. dzieci ma telewizor w sypialni w wieku 3 lat. 39 proc. rodziców małych dzieci potwierdza, że telewizor jest w ich domach włączony przez co najmniej 6 godzin dziennie!
Ludzki mózg otrzymuje od ekranu telewizora ok. 60-120 impulsów na sekundę (tyle razy odświeża się ekran 60-120 Hz). Nie ma zauważalnych skutków dla naszego wzroku, ale ma dla mózgu. Większość dzieci ogląda telewizję, ale te będące w wieku do 2 lat robią to nawet przez 2 godziny dziennie. To dużo. Dużo za dużo.
Źródło: psychiatria-dziecieca.pl, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.
Polecamy:
Zespół Aspergera to zaburzenie rozwojowe ze spektrum autyzmu . Aspergera zwykle diagnozuje się w przedszkolu lub we wczesnych klasach szkoły podstawowej. Niektóre objawy zespołu Aspergera, np. słaby kontakt ruchowy, niechęć do przytulania, opóźniony rozwój mowy, można już rozpoznać u niemowląt. Spis treści: Symptomy zespołu Aspergera Objawy zespołu Aspergera u niemowlaka Objawy u 2-3 latków Objawy u przedszkolaków Objawy u uczniów Diagnoza i leczenie Symptomy zespołu Aspergera Maluchy z tym zaburzeniem ze spektrum autyzmu mogą mieć zaburzenia w rozwoju mowy , np. wyrażają się w sposób typowy dla osób dorosłych, a jednocześnie mają problemy ze zrozumieniem słów. Czasem nie reagują na swoje imię. Inne objawy zespołu Aspergera: nadwrażliwość na bodźce dźwiękowe , zapachowe lub dotykowe ; słaba koordynacja ruchowa (np. niezgrabny, sztywny chód); sztywność zachowań - upór i nieustępliwość lub pasywność i wycofanie; fiksacje (kurczowe trzymanie się wyuczonych mechanizmów przystosowania). Objawy zespołu Aspergera u niemowlaka Pierwsze objawy autyzmu , w tym zespołu Aspergera, mogą pojawić się już w okresie niemowlęcym . Niemowlęta z tym zaburzeniem: mogą być lękliwe i płaczliwe ; mogą wykazywać nadmierne lub niedostateczne reakcje na bodźce dźwiękowe, zapachowe, dotykowe; mogą być nadruchliwe i bardzo absorbujące . Niemowlęta z zespołem Aspergera cechuje niechęć do przytulania , nawet do najbliższych im osób - przy próbie przytulenia prężą się i płaczą. Inne objawy zespołu Aspergera u niemowląt: słaby kontakt wzrokowy z otoczeniem; często reagowanie strachem przed obcymi; brak zainteresowania przedmiotami - niemowlę z Aspergerem nie wyciąga rączek po zabawkę, nie jest zainteresowane pokazywanymi mu przedmiotami. Ranking zabawek...
Dzieci doskonalą umiejętności poznawcze, językowe oraz społeczne o wiele szybciej, gdy uczestniczą w dynamicznych zabawach, wykorzystując wiele zmysłów jednocześnie. Jakie proste zabawy dla 3-latka, 4-latka i starszego dziecka pomogą mu rozwijać spostrzegawczość, myślenie i uważność? Oto lista: Klasyfikowanie przedmiotów według kształtu, koloru, wielkości, przydatności, a obrazków według treści – zwierzęta domowe, leśne, rzeczy naturalne i stworzone przez człowieka, dalekie i bliskie itp. Zabawa "z czego to jest zrobione" – ser, mleko, szafa, samochód, bluzka itd. Zabawy z historyjkami obrazkowymi: układanie według właściwej kolejności, opowiadanie historyjki, z której usunięto wcześniej obrazek lub zmieniono kolejność. Oglądanie obrazków różniących się szczegółami – szukanie różnic rozbudza spostrzegawczość i uczy koncentracji. Wymienianie z pamięci cech przedmiotów, np.: "Jaki jest cukier, woda, jabłko?". "Co jest słodkie, słone, mokre, wysokie?". Zabawa w definiowanie, np.: "Co to jest ser, lato, długopis, dobro, sprawiedliwość?" Zabawa w szukanie przeciwieństw (np. czarny – ..., młody – ..., wysoki – ...). Zabawa w prawdę i nieprawdę – mówisz np. "fioletowy śnieg", "miękka poduszka", "czarne słońce" itp., a dziecko reaguje, mówiąc: "prawda" albo "nieprawda". Zabawa w kończenie zdań, np.: "Gdy chcę robić wycinanki, to muszę przygotować..." albo "Gdy zgubię czyjąś zabawkę, to powinienem...". Rozwiązywanie i układanie zagadek, rebusów, anagramów, rymowanek, palindromów (Ikar łapał raki, Zakopane na pokaz, A to kanapa pana kota). Zabawa w "Co by było, gdyby..."...
