Czy to alergia na leki?

Podając dziecku syrop przeciwbólowy czy antybiotyk, chcesz przynieść ulgę chorowitkowi. Czasem jednak reakcja organizmu bywa zaskakująca. Po zażyciu lekarstwa mogą powstać nowe związki chemiczne, które wywołają np. biegunkę czy alergię.

Jak często dzieci źle reagują na leki?

To sprawa indywidualna. Wiele dzieci jest leczonych antybiotykami, ale tylko niektóre dostają np. wysypki lub duszności. Znacznie częściej niż objawy spowodowane uczuleniem pojawiają się niepożądane reakcje, takie jak zatrucia, biegunki poantybiotykowe. Typowe reakcje alergiczne przebiegają z udziałem układu odpornościowego. W innych przypadkach – choć objawy są niemal identyczne jak przy uczuleniu – mechanizm wywołujący niepożądaną reakcję na lek jest całkiem inny.

Jak poznać, że dziecko jest uczulone na lek?

Najczęściej pojawia się wysypka, np. swędzące bąble, drobne czerwone plamki lub zlewające się duże plamy czy rozległe wysypki drobnogrudkowe. Zdarzają się obrzęki na ustach, języku oraz rękach i nogach. Objawami alergii polekowej bywają też gorączka, obrzęki stawów, uszkodzenia wątroby, zaburzenia czynności nerek. Czasem powoduje ona zmiany w obrazie krwi (np. zmniejszenie liczby białych krwinek), a niekiedy dolegliwości ze strony układu oddechowego – skurcz oskrzeli, duszność, zapalenie płuc. Rzadko zdarzają się ciężkie reakcje, np. zaburzenia akcji serca, spadek ciśnienia, zaburzenia świadomości (wstrząs anafilaktyczny). Wtedy konieczna jest szybka pomoc.

Czy reakcja alergiczna pojawia się nagle?

Może wystąpić tuż po podaniu leku (a nawet w trakcie) albo po kilku dniach. Natychmiastowa reakcja jest częstsza i łatwiejsza do rozpoznania. Dziecko zaczyna czuć się źle, ma wysypkę, obrzęki. Rzadziej pojawiają się groźniejsze symptomy, np. duszność. Objawy alergii mogą też wystąpić później, np. po kilku dniach od posmarowania skóry maścią z neomycyną pojawia się wysypka.

Alergia wystąpi po pierwszym kontakcie z lekiem?

Nigdy tak się nie dzieje. Nie można być jednak pewnym, że jest to naprawdę pierwszy raz – ze śladową ilością leków dziecko może się zetknąć, jedząc mięso, jaja, mleko pochodzące od zwierząt, które np. dostawały antybiotyki.

Na które lekarstwa trzeba uważać szczególnie?

Często zdarza się uczulenie na antybiotyki, np. penicylinę i jej pochodne. Trzeba wtedy ustalić, czy niepożądana reakcja ma rzeczywiście podłoże alergiczne. Jeśli tak, to objawy uczulenia mogą pojawić się też po antybiotykach z grupy cefalosporyn (np. Ceclor, Zinnat) lub betalaktamowych (Ospen, Amotaks). Częste są uczulenia na sulfonamidy. Dolegliwości podobne do alergii, np. wysypki, mogą dać środki kontrastujące zawierające jod, używane w badaniach RTG (np. urografia). Podobnie mogą działać niektóre leki, np. kodeina. Niepożądane objawy wywołują też konserwanty i barwniki dodawane do leków.

Zobacz też: Objawy alergii u dzieci - film
[CMS_PAGE_BREAK]

Uczulać mogą też preparaty przeciwgorączkowe?

Tak. Silne reakcje mogą powodować niesterydowe leki przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe (np. Ibufen, Nurofen, Pyralgina). Ich dostępność sprawia, że często podawane są niepotrzebnie. Również na lekarstwa z paracetamolem zdarza się nadwrażliwość, np. uciążliwa drobnogrudkowa wysypka przypominająca wysypkę szkarlatynową. Przypuszcza się, że środek ten usposabia do pojawienia się chorób alergicznych, ale problem wymaga dalszych badań. Wiadomo np., że dzieci, które jako niemowlęta często dostawały paracetamol, nieco częściej chorują na astmę.

Jak jest ze środkami ziołowymi?

Zdarzają się uczulenia np. na związki salicylowe zawarte w naturalnych środkach przeciwgorączkowych (m.in. herbatka z malin, napar z kory wierzby), mentol i koper. Bywają uczulenia na dziurawiec – zwłaszcza gdy dziecko jest jednocześnie wystawione na działanie słońca (reakcja fotoalergiczna). U maluchów, które mają alergię lub astmę, zioła stosuje się ostrożnie, ale nie trzeba z nich rezygnować, bo bywają pomocne.

A maści lub kremy?

Preparaty stosowane bezpośrednio na skórę (np. maści z neomycyną, rywanol oraz te zawierające propolis albo lanolinę) mogą wywołać zmiany takie jak w alergii kontaktowej. Środki do leczenia miejscowego lub podawane dożylnie uczulają częściej niż doustne.

Jak postępować, gdy maluch źle reaguje na przepisane leki?

To zależy od objawów. Zawsze najpierw trzeba przerwać podawanie leku i porozumieć się z lekarzem. Może on dobrać inny, skuteczny preparat, na który dziecko będzie dobrze reagować. Niekiedy podaje się leki antyhistaminowe, ale czasem trzeba zastosować sterydy. Jeśli wystąpią objawy wstrząsu anafilaktycznego, dziecko powinno znaleźć się w szpitalu – konieczne jest leczenie antywstrząsowe. Gdy lekarz stwierdzi alergię na lek, ma obowiązek zapisać to w książeczce zdrowia dziecka (ale często tego nie robi). Rodzice nie zawsze pamiętają, na co malec jest uczulony, więc jeśli nie zrobi tego lekarz, sama zrób odpowiedni wpis z tyłu książeczki zdrowia dziecka.

Co sprzyja wystąpieniu reakcji uczuleniowej?

• podawanie dużej ilości różnych rodzajów leków w tym samym czasie,
• interakcje między różnymi lekarstwami,
• zwiększanie dawek bez potrzeby,
• reakcje krzyżowe między lekarstwami o podobnej budowie,
• współistniejące choroby, np. alergiczne, choroby nerek oraz wątroby,
• nadużywanie leków przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych dostępnych bez recepty,
• dodawanie leków na własną rękę do kuracji zalecanej przez lekarza.

Zobacz też: Wstrząs anafilaktyczny - mamo alergika, przygotuj się!