Gdzie lubi wbijać się kleszcz i co zrobić, jeśli go znajdziemy?

Kleszcze najczęściej wybierają okolice szyi, miejsca pod pachami i pod kolanami albo wczepiają się na głowie na granicy włosów i karku. Tutaj ciało jest najcieplejsze, a skóra najcieńsza. Każdego wieczoru uważnie obejrzyj całe ciało dziecka – ukąszenie kleszcza jest bezbolesne, dlatego dziecko ani dorosły nie czuje wczepionego pajęczaka.

Co robić, gdy kleszcz się wczepi w skórę?

• Jeśli kleszcz wczepi się w skórę, chwytamy go pompką do usuwania kleszczy tuż przy naszej skórze i delikatnie wyciągamy do góry. Trzeba zrobić to jak najszybciej.
• Miejsce po wkłuciu dezynfekujemy spirytusem albo wodą utlenioną i obserwujemy.
• Kleszcza najlepiej spalić albo zalać spirytusem.
• Po dobie czy dwóch w miejscu wkłucia pojawi się zaczerwienienie i grudka – to po prostu zwykła reakcja alergiczna. Zaczerwienienie szybko znika.

Czy kleszcz zaraża od razu?

Długość bytowania kleszcza w skórze ma znaczenie tylko odnośnie boreliozy. W przypadku kleszczowego zapalenia mózgu – nie. Wirus kleszczowego zapalenia mózgu znajduje się w gruczołach ślinowych owada, więc może zostać przekazany tuż po wbiciu się kleszcza w skórę. Natomiast bakterie boreliozy zamieszkują jelito i potrzebują czasu, by powędrować do góry, do aparatu gębowego kleszcza. Jeśli wcześniej usuniemy owada, to ryzyko zarażenia jest mniejsze. Nie możemy jednak mieć całkowitej gwarancji, że do niego nie doszło (czytaj też: Groźne mity na temat kleszczy).

Zobacz także: Dr Wojciech Ozimek: borelioza nie jest w Polsce rozpoznawana

Jak rozpoznać boreliozę?

Jeżeli kleszcz przekazał bakterię powodującą boreliozę, to po tygodniu, dwóch – czasami też po dłuższym okresie – w miejscu ukłucia pojawi się czerwona plamka. Nie będzie swędzieć ani boleć, ale zacznie się powiększać, stąd jej nazwa: rumień wędrujący. Niestety rumień pojawia się tylko u części zakażonych. U pozostałych początki boreliozy mogą być niezauważone lub przypominają grypę. Dziecko może się źle czuć, skarżyć się na ból głowy. Jeśli maluch nie będzie leczony, mogą pojawić się kolejne objawy boreliozy: bóle mieśni, stawów, porażenie nerwu twarzowego (po jednej stronie maluch nie domyka powieki, opada mu kącik ust).
Zobacz, jak wygląda rumień wędrujący (fot. Wikipedia.pl):

Jak leczyć boreliozę?

Na pierwszym etapie, rumienia, szanse wyleczenia boreliozy są prawie stuprocentowe. Ale uwaga! Kuracji antybiotykiem nie wolno przerwać, nawet jeśli rumień zniknie już po kilku dniach. Jeżeli po ugryzieniu kleszcza u kobiety w ciąży pojawi się rumień wędrujący, również wskazane jest podanie antybiotyku. Takie leczenie jest bezpieczne dla płodu, a jednocześnie chroni kobietę przed groźną chorobą.

Na drugim etapie choroby krętki mogą wysiewać się do ośrodkowego układu nerwowego, do narządów ruchu albo do mięśnia serca. Wtedy pacjent wymaga badań diagnostycznych, jest kierowany do szpitala, dostaje antybiotykowe kroplówki, ale nadal wyleczenie jest możliwe. U dzieci praktycznie nie występuje borelioza w trzecim etapie, kiedy pojawiają się zmiany przewlekłe stawowe czy układu nerwowego.

Czy badać kleszcza tuż po usunięciu go ze skóry?

Badanie kleszcza nie daje nam pewności, czy doszło do zarażenia. Nawet jeśli kleszcze był nosicielem krętków, niekoniecznie musiał je przekazać dziecku. Czasem lekarze decydują się na podanie antybiotyku „na wszelki wypadek”, wbrew zasadzie, że leczymy chorobę, dopiero kiedy wystąpi. Według niektórych lekarzy nie ma sensu leczyć boreliozy przez wiele miesięcy powtarzalną kuracją antybiotykową czy lekami pasożytniczymi. Skutkiem takiej terapii może być np. uszkodzenie wątroby.

Czy szczepienie przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu jest potrzebne?

Kleszczowe zapalenie mózgu jest bardzo groźne, bo w odróżnieniu do boreliozy jest niemożliwe do leczenia antybiotykami (leczy się tylko objawowo). Pierwszy etap choroby przypomina grypę. Po kilku tygodniach może nadejść drugi atak: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy zapalenie mózgu. Kleszczowe zapalenie mózgu może prowadzić do powikłań, np. neurologicznych.

Jak wygląda cykl szczepień przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu?

Są dwa modele szczepienia przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu.

• Klasyczny cykl to dawka wyjściowa, kolejna po 1-3 miesiącach, a trzecia – ostatnia – po 5-12 miesiącach.
• Drugi, przyspieszony schemat to dwie dawki podawane w odstępie dwóch tygodni. Już po miesiącu od pierwszego wkłucia, w organizmie powstaje ochrona. Cykl przyspieszony kończy się trzecią dawką, podaną po roku od drugiej dawki. W obu cyklach konieczne są dawki przypominające: pierwsza po trzech latach a potem kolejne co pięć lat.

Jak się chronić przed kleszczami?

1. Na wyprawy do lasu czy na łąkę zakładaj dziecku długie, włożone w skarpetki spodnie, pełne buty, bluzkę z długim rękawem. Najlepsze będzie jasne, pozbawione wzorów ubranie – na nim kleszcz będzie najbardziej widoczny.
2. Przed wyjściem z domu siebie i dziecko spryskaj repelentem, który sprawia, że nasz zapach jest nieatrakcyjny dla kleszczy. Uwaga! Repelenty stosuje się na odsłoniętą skórę, ale nigdy nie na dłonie, bo malec wkłada je do buzi.
3. Nie pozwalaj dziecku siusiać w trawie ani turlać się w niej. Nie spacerujcie pod zwisającymi gałęziami krzewów ani drzew.
4. Po spacerze umyj dziecko pod prysznicem, przy użyciu w miarę ostrej gąbki. Zmyjesz w ten sposób kleszcze, które jeszcze nie wczepiły się w skórę. Ty też wejdź pod prysznic: szoruj zwłaszcza nogi, aby pozbyć się milimetrowych nimf kleszczy (forma przejściowa kleszcza, atakująca wiosną, także przenosząca zarazki).

Polecamy:

• Co spakować do wakacyjnej apteczki?
• Kleszcz w skórze – co robić?
• Jak sprawdzić, czy dziecko ma boreliozę?
• Kleszczowe zapalenie mózgu – jak chronić dziecko