Nerwica natręctw u dzieci - przyczyny, objawy i leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych

Natręctwa u dzieci związane z nerwicą mogą występować już w wieku przedszkolnym. Wtedy jednak polegają zazwyczaj na natrętnych zachowaniach (kompulsje), a nie myślach lub wyobrażeniach (obsesje). Aż 40% dzieci, które cierpią na nerwicę natręctw w dzieciństwie, doświadcza jej nawrotu w życiu dorosłym. Natręctwa u dzieci mogą być jednym ze sposobów radzenia sobie z ciągłym napięciem. Nerwicę natręctw u dzieci leczy się za pomocą odpowiedniej terapii, bardzo rzadko wdraża się leczenie farmakologiczne.

Spis treści:

1. Nerwica natręctw u dzieci - objawy
2. Przyczyny nerwicy natręctw: myślowych i kompulsyjnych
3. Nerwica natręctw u dzieci – leczenie
4. Jak postępować z dzieckiem z nerwicą natręctw?

Nerwica natręctw u małych dzieci - objawy

Wiedza, w jaki sposób objawia się nerwica natręctw u dzieci, jest bardzo ważna. Nieumiejętne postępowanie rodziców w tej sytuacji może pogarszać problem. Specjaliści nie zauważyli znaczących różnic w objawach tego zaburzenia u różnych grup wiekowych. U mniejszych dzieci zazwyczaj nerwica natręctw polega na wielokrotnym powtarzaniu jakiejś czynności, w starszym wieku częściej dochodzą do tego natrętne myśli.

Nerwica natręctw u dzieci - przykłady:

• Próba uniknięcia zabrudzenia lub zakażenia, np. ciągłe mycie rąk przed jedzeniem, wielokrotne przebieranie się, częste kąpiele.
• Układanie przedmiotów w odpowiednim porządku lub gromadzenie ich, np. takie samo ułożenie zabawek, przyborów na biurku.
• Częste sprawdzanie, np. czy drzwi są zamknięte.
• Wykonywanie czynności w ten sam sposób, np. mycie rąk najpierw ciepłą wodą, potem zimną.

U dzieci natręctwa myślowe mogą przybrać formę np. częstego zadawania innym tych samych lub podobnych pytań. Objawy nerwicy w postaci natręctw myślowych występują u starszych dzieci. Jeżeli pojawiają się u młodszych – nie są one ich jeszcze świadome.

WAŻNE! Czym innym niż nerwica natręctw są rytuały wczesnodziecięce. Pojawiają się one u dzieci do 3. roku życia i trwają do ok. 7. roku życia dziecka. Są to powtarzające się zachowania, które pomagają maluchowi uporządkować świat. Są to rytuały związane z jedzeniem, zasypianiem, kąpielą. Nie powinny budzić niepokoju rodziców dziecka.

Przyczyny nerwicy natręctw: myślowych i kompulsyjnych

Nie istnieje jedna konkretna przyczyna nerwicy natręctw. Jest to zbiór wielu czynników: psychologicznych, biologicznych, społecznych:

• przyczyny biologiczne

- specyficzna budowa oraz funkcjonalność struktur mózgowych (nieprawidłowe wydzielanie niektórych neuroprzekaźników)
- dziedziczenie – możliwe jest, że dziecko odziedziczyło po którymś członku rodziny zaburzone funkcjonowanie neuroprzekaźników w mózgu.
- angina – zaburzenie może być związane z przebyciem tej choroby, ponieważ przebyta w dzieciństwie infekcja wywołana przez paciorkowce sprzyja wystąpieniu nerwicy natręctw - bakteria może atakować m.in. mózg, czasami prowadząc do powstania zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego.

• przyczyny psychologiczne

- zbyt surowy opiekun
- stawianie dziecku zbyt wysokich wymagań
- okazywanie mu zbyt mało czułości
- utrata poczucia bezpieczeństwa przez dziecko
- doświadczenia przemocowe
- traumatyczne przeżycia.

• przyczyny społeczne

- zbyt szybkie tempo życia
- dostarczanie zbyt wielu bodźców, informacji
- wysokie aspiracje.

Konieczne jest jak najszybsze rozpoznanie zaburzenia i rozpoczęcie leczenia. Nerwica natręctw może być także skutkiem fobii szkolnej u dziecka.

Nerwica natręctw u dzieci – leczenie

Jeśli zachowania dziecka dezorganizują jego życie, a także życie rodziny – rodzice powinni zastanowić się nad tym, czy dziecko nie potrzebuje pomocy. Natrętne myśli mogą powodować u dziecka lęk, niepokój, a to z kolei wpływa na jego codzienne funkcjonowanie, zarówno rodzinne, jak i społeczne. Jak pomóc dziecku z nerwicą? Metody leczenia tego typu zaburzeń to:

• terapia poznawczo-behawioralna – działaniem celowym jest eksponowanie malucha na sytuacje, które budzą w nim lęk. Zadaniem dziecka jest powstrzymywanie się wtedy od kompulsywnych zachowań.
• strategie poznawcze (stosuje się je u starszych dzieci i młodzieży) – celem jest nabycie przez pacjenta większej kontroli nad swoimi myślami i powstrzymywanie się od zachowań kompulsywnych, a także znalezienie innych sposobów na radzenie sobie z napięciem.
• terapia rodzinna – system rodzinny odgrywa bardzo ważną rolę w życiu dziecka. Istotne jest też, by rodzice wiedzieli, w jaki sposób postępować z dzieckiem.

W przypadku dzieci raczej nie stosuje się leków, a jedynie bazuje na pomocy psychologa. Jeśli terapia nie przynosi efektów, dopiero wtedy psychiatra dziecięcy może podjąć decyzję o włączeniu leczenia farmakologicznego.

Jak postępować z dzieckiem z nerwicą natręctw?

Bardzo istotne jest to, żeby wspierać dziecko. Przede wszystkim rodzic powinien znaleźć „wyzwalacze” zachowań kompulsywnych u dziecka (jeśli takie są). Należy też je obserwować, być czujnym na jego zachowania. Dobrym sposobem, by pomóc dziecku, jest także rozmowa z nim – zrozumienie jego obaw, dodanie dziecku otuchy. Ważna jest troska o samopoczucie malucha, często to właśnie opiekunowie mają duży wpływ na jego poziom stresu. Warto zadbać też o to, by w życiu dziecka było mniej napięć, np. zrezygnować z części zajęć pozalekcyjnych, ustalić stały rytm dnia, itp.

Zobacz także:

• Zaburzenia lękowe: objawy, rodzaje, leczenie u dzieci i dorosłych
• Mamo, boję się szkoły
• ​Co robić, gdy dziecko się boi? Odpowiedź nie jest oczywista!