Tiki nerwowe u dzieci: przyczyny, objawy, jak pomóc dziecku z tikami nerwowymi

Tikom nerwowym u dzieci towarzyszy niepokój, który zazwyczaj obniża się po wykonaniu tiku. Specjaliści są zdania, że tiki nerwowe dotyczą głównie dzieci w wieku od 3 do 14 lat, a najintensywniej występują w wieku wczesnoszkolnym. Chłopcy częściej i dotkliwiej borykają się z tą dolegliwością niż dziewczynki. Dodatkowo często u dzieci, które mają tiki, stwierdza się specyficzne trudności szkolne.

Tiki nerwowe u dzieci – rodzaje i objawy

Wyróżnia się kilka rodzajów tików nerwowych:

• Tiki wokalne – dziecko wydaje dźwięki, których nie kontroluje (np. krzyczy).
• Tiki twarzy – tiki występują w obrębie twarzy (np. drganie powieki, częste mruganie).
• Tiki rytualne – polegają na wykonywaniu przez dziecko określonych czynności (np. chodzenie w kółko, odpukiwanie, zawijanie włosów, liczenie przedmiotów).
• Tiki motoryczne – polegają na drżeniu kończyn.
• Tiki mieszane – kilka rodzajów tików może występować u dziecka jednocześnie.

Najczęstsze tiki nerwowe u dzieci:

• mruganie oczami,
• pociąganie nosem,
• zgrzytanie zębami.

Tiki nerwowe pojawiają się u dzieci podczas wykonywania codziennych czynności: oglądania telewizji, gry na komputerze. Znikają w trakcie snu, a także angażującego zajęcia, np. rzeźbienia, rysowania.

Zazwyczaj tiki nerwowe u dzieci znikają samoistnie i nie trwają długo. Tiki o charakterze przejściowym trwają krócej niż rok. Tiki, które występują u osób poniżej 18. roku życia i trwają dłużej niż rok, klasyfikuje się jako przewlekłe tiki nerwowe (zazwyczaj są to tiki wokalne lub motoryczne). Występują one znacznie rzadziej niż tiki przejściowe – dotykają mniej niż 1 proc. dzieci.

Tiki nerwowe u dzieci – przyczyny

Według specjalistów czynnikiem, który powoduje tiki nerwowe u dzieci, jest napięcie nerwowe. Może ono wynikać między innymi z:

• przeprowadzki do innego miasta,
• konfliktów w szkole (z nauczycielami lub rówieśnikami),
• pojawieniem się nowego członka rodziny,
• konfliktami w rodzinie,
• nadmiernej surowości rodziców,
• zaburzonego poczucie bezpieczeństwa,
• wysokiego poziom lęku,
• niezaspokojonych potrzeby emocjonalnych,
• dużego stresu.

Inne przyczyny tików nerwowych u dzieci:

• epilepsja,
• zespół Tourette'a,
• pogorszenie dopływu krwi do mózgu,
• stres pourazowy,
• zaburzenia pracy mózgu,
• niedobór witamin i minerałów,
• niedobór magnezu i witaminy D3,
• występowanie pasożytów u dziecka.

Tiki nerwowe u dzieci mogą pojawić się także bez wyraźnej przyczyny. Tak się dzieje zazwyczaj podczas okresu dojrzewania. Następnie tiki nerwowe samoistnie znikają.

Tiki nerwowe u dzieci mogą być mylone z ruchami stereotypowymi, które występują u dzieci na wczesnych etapach spektrum autyzmu.

Leczenie tików nerwowych u dzieci

Jeżeli tiki nerwowe u dzieci nie mijają – konieczna jest diagnoza źródła powstawania tików nerwowych. Nawet jeżeli nie świadczą one o żadnej chorobie, to są oznaka problemów, z którymi boryka się dziecko. Tiki nerwowe nie znikną, jeżeli nadal będzie się pojawiał czynnik, który je prowokuje. Wskazana jest wizyta z dzieckiem u psychologa dziecięcego – podczas rozmowy z maluchem specjalista zbada, co może być powodem pojawiania się u dziecka tików nerwowych. Przeprowadzi także rozmowę z rodzicami na temat koniecznych zmian oraz dalszego sposobu postępowania. Odpowiednie podejście pomoże rozwiązać problemy, które powodują u dziecka tiki nerwowe.

Wskazana jest również wizyta u neurologa, który sprawdzi układ nerwowy dziecka, a także oceni, czy rozwija się ono prawidłowo. Neurolog skieruje dziecko na odpowiednie badania (tomografię komputerową, rezonans magnetyczny, elektroencefalografię) by wykluczyć choroby, np. epilepsję lub zespół Tourette'a.

Jeśli tiki nerwowe nie zaburzają codziennego funkcjonowania – nie jest konieczne leczenie farmakologiczne. Zazwyczaj stosuje się psychoterapię. Gdy jednak tiki są bardzo uciążliwe, a psychoterapia nie przynosi spodziewanych rezultatów – wtedy dziecku zostają przepisane odpowiednie leki. Leczenie prowadzi w takiej sytuacji psychiatra dziecięcy.

Jak pomóc dziecku z tikami nerwowymi?

Bardzo istotne jest, by rodzice byli uważni na swoje dziecko oraz jego otoczenie. Rodzice powinni zadbać także o relaks malucha i zwrócić uwagę na jego tryb życia oraz dietę (powinna być bogata w witaminy i minerały). Nie powinni także narażać dziecka na stres, który może jeszcze bardziej potęgować tiki nerwowe. Ważne jest również, by dziecko nie spędzało zbyt dużo czasu przed komputerem lub telewizorem, a zamiast tego częściej bawiło się na dworze.

Nie można ośmieszać dziecka z powodu tików, karać za nie lub oczekiwać, że nad nimi zapanuje (dziecko nie jest w stanie tego zrobić). Istotne jest, by rodzice byli troskliwi w stosunku do dziecka – przytulali je, rozmawiali z nim, uspokajali.

Zobacz także:

• Depresja u dzieci - przyczyny, objawy, leczenie
• Zaburzenia integracji sensorycznej - objawy, przyczyny, terapia
• ​Lęki nocne dziecka - przyczyny i sposoby na nocne ataki paniki i płacz