Zespół sawanta, czyli geniusz w spektrum autyzmu lub z inną dysfunkcją układu nerwowego

Sawant to, najkrócej mówiąc, geniusz z niskim ilorazem inteligencji. Jego układ nerwowy nie działa prawidłowo, co wpływa na jego zachowanie i funkcjonowanie, obniżając ich jakość. Z drugiej jednak strony dysfunkcje te sprawiają, że osoby z zespołem sawanta mają wyjątkowe uzdolnienia, które mogą dotyczyć bardzo różnych umiejętności. Szacuje się, że nawet jedno na dziesięcioro dzieci ze spektrum autyzmu może być sawantem, i że co najmniej połowa sawantów cierpi na autyzm.

Spis treści:

• Co to jest zespół sawanta
• Zespół sawanta – objawy
• Leczenie zespołu sawanta
• Znani ludzie z zespołem sawanta

Co to jest zespół sawanta

Jest to dysfunkcja układu nerwowego. Najczęściej wiąże się z nieprawidłowym działaniem lewej półkuli mózgu, w wyniku czego prawa półkula zmuszona jest do kompensowania osłabionego działania swojej „bliźniaczki’’. Większość dzieci z zespołem sawanta rodzi z tą dolegliwością. Opisano jednak przypadki osób dorosłych i dzieci, które w wyniku urazu głowy lub choroby dotykającej mózg zyskały umiejętności charakterystyczne dla sawantów.

Badania mózgów sawantów pokazały zwiększony przepływ krwi przez prawą półkulę mózgu, zwiększenie aktywności tzw. kory nowej prawej półkuli i upośledzenie przedniego płata skroniowego lewej półkuli.

Jak dotąd dokładnie opisano ok. 100 przypadków zespołu sawanta. Pierwszy raz dokonał tego w 1789 roku amerykański pionier psychiatrii – Benjamin Rush. Jego pacjentem był Thomas Fuller, który mimo znikomej znajomości matematyki potrafił w kilkadziesiąt sekund prawidłowo odpowiedzieć na pytanie o liczbę sekund, które mijają w ciągu życia człowieka żyjącego 70 lat, 17 dni i 12 godzin (2 210 500 800) z uwzględnieniem lat przestępnych.

Objawy zespołu sawanta

Każdy sawant jest inny, dlatego nie sposób podać pełnej listy objawów typowych dla zespołu sawanta. Najczęściej występujące cechy wspólne u dzieci i dorosłych z tym zaburzeniem to:

• płeć męska,
• niski iloraz inteligencji – 40-70,
• ponadprzeciętne uzdolnienie wynikające z funkcji pełnionych przez prawą półkulę mózgu.

Sawant może być dzieckiem lub dorosłym, chłopcem lub dziewczynką, kobietą lub mężczyzną. Może mieć iloraz inteligencji 25, ale i powyżej 100. Najbardziej charakterystyczne są dysfunkcje w obszarze życia społecznego i wyjątkowe uzdolnienia. Sawant może, ale nie musi, być dzieckiem autystycznym, może mieć zespół Aspergera o różnym nasileniu, może cierpieć na chorobę otępienną, ale zawsze wyróżnia go wyjątkowy talent.

Geniusz sawanta może polegać na:

• daleko ponadprzeciętnej pamięci,
• adhezji werbalnej (zdolności do języków obcych) – bardzo rzadkie u sawantów,
• wyjątkowej sprawności manualnej,
• zdolności do wykonywania skomplikowanych obliczeń,
• bardzo precyzyjnym odmierzaniu czasu,
• błyskawicznym i trafnym szacowaniu liczby przedmiotów,
• zdolnościach artystycznych: rysunku, malarstwie, muzyce,
• kombinacji tych uzdolnień.

Leczenie zespołu sawanta

Mimo tego, że geniusz sawanta budzi podziw, najczęściej jest on wyobcowany ze społeczeństwa. Jego talenty, choć w kilku przypadkach (patrz niżej: Daniel Tammet, Richard Wawro, Leslie Lemke) pozwalają mu się utrzymać, nie są dla niego czymś, co rekompensowałoby mu deficyty wynikające z zaburzeń rozwojowych (autyzm, zespół Aspergera). Najlepiej o tym mówi Daniel Tammet: „Nie chcę, żeby ludzie mówili: >, ponieważ bycie geniuszem może oznaczać samotność. A ja bardzo długo walczyłem z samotnością, chcę docierać do ludzi’’’.

Zespołu sawanta się nie leczy, ale u ponadprzeciętnie uzdolnionych dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu stosuje się terapię, która ma poprawić ich funkcjonowanie w grupie. Czasami stoju się też leki, które co prawda nie leczą zaburzenia, ale pomagają panować nad napadami lęku i nadpobudliwością oraz depresją.,>

Znani ludzie z zespołem sawanta

Chyba najbardziej znanym geniuszem podejrzewanym o zespół sawanta jest Albert Einstein, który cierpiał na łagodny zespół Aspergera. Z kolei Jacob Benett, który ma autyzm i miał nigdy nie nauczyć się czytać, dzisiaj poprawia teorię względności Alberta Einsteina, a jego IQ wynosi 170! Są to postacie, które wyłamują się z reguły mówiącej o tym, że sawanci mają niski iloraz inteligencji, jednak ich ponadprzeciętne zdolności i dysfunkcje społeczne wyraźnie wskazują na zespół sawanta.

Inni znani sawanci:

• Daniel Tammet – ma zespół Aspergera, dokonuje w pamięci skomplikowanych obliczeń, błyskawicznie uczy się języków – zna ich 11 – islandzkiego nauczył się w cztery dni, pisze książki.
• Temple Grandin – profesor Colorado State University, doktor zootechniki, cierpi na autyzm, ma ścisły, analityczny umysł.
• Stephen Wiltshire – rysuje z pamięci panoramy miast, cierpi na autyzm.
• Richard Wawro – szkocki malarz tworzący niesamowite obrazy wystawiane w galeriach na całym świecie, cierpiał na autyzm.
• Leslie Lemke – ma porażenie mózgowe, w wieku 14 lat zagrał po jednym wysłuchaniu koncert Czajkowskiego, choć nigdy nie uczył się grać na pianinie, potrafi zagrać z pamięci kilka tysięcy utworów.
• Alonzo Clemons – cierpi na zaburzenia rozwojowe, w dzieciństwie przeszedł uraz głowy, potrafi z niesłychaną precyzją modelować z wosku sylwetki zwierząt widziane przez choćby kilka sekund.

Zobacz także:

• Objawy autyzmu u dzieci
• Szczepionki a autyzm – spójrz prawdzie w oczy
• Masz krnąbrne dziecko? A może to zespół Touretta?