Otyłość u dzieci rośnie z zastraszającym tempie. Lekarze i naukowcy z Instytutu Matki i Dziecka przekazali szokujące informacje: co 3. ośmiolatek w Polsce ma nadwagę, a co dziesiąty – za wysokie ciśnienie, które prowadzi do zmian miażdżycowych. Czy nasze dzieci są skazane na otyłość? Jak wygląda prawda o zdrowym żywieniu dzieci i przyczynach nadwagi? Oto fakty i mity na temat otyłości dzieci w Polsce.
U dzieci najczęściej występuje tzw. otyłość prosta. Dotyczy aż 98% dzieci ze zbyt dużą masą ciała. Jest efektem zachwiania równowagi pomiędzy ilością energii dostarczonej z pożywieniem, a zużytej przez organizm. Jeśli maluch je więcej, niż potrafi spalić, nadmiar energii odkłada się w postaci tkanki tłuszczowej. Tylko u 2% dzieci otyłość jest spowodowana np. zaburzeniami hormonalnymi, nieprawidłową regulacją poziomu cukru we krwi, przyjmowaniem leków itp.
Niestety, powstała w dzieciństwie otyłość ma ścisły związek z nadwagą w wieku dojrzałym. Około 70% otyłych maluchów pozostaje takimi w wieku późniejszym. A nadprogramowe kilogramy są przyczyną wielu schorzeń:
Rozwój tkanki tłuszczowej rozpoczyna się już w okresie prenatalnym, a namnażanie komórek tłuszczowych następuje w pierwszym roku życia dziecka i później. Poza tym, raz powstała komórka tłuszczowa nie zanika. Tracąc na wadze, pozbywamy się jej zawartości, ale ich liczba nie ulega zmianie.
Otyłość prosta w pewnym stopniu jest uwarunkowana genetycznie, ale dzieci tyją nie tylko od złych genów. Genetyka to mniej więcej 30 proc. tego, co może na nas oddziaływać. Reszta to środowisko. Ono, czy raczej warunki środowiskowe, odgrywają znacznie ważniejszą rolę. Należą do nich:
Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci
średnie dzienne spożycie energii w przeliczeniu na kilogram masy ciała dla chłopców powinno maleć z wartości 109 kcal w 1. miesiącu życia malucha, do 79 kcal w 11.- 12. miesiącu; dla dziewczynek zaś – od wartości 103 kcal w 1. miesiącu życia do 77 kcal, gdy skończą rok.
To prawda, wśród dzieci z nadwagą zdarzają się niedożywione maluchy! Jak to możliwe? Dzieje się tak w sytuacji, gdy dziecko je produkty o małej wartości odżywczej, np. dużo słodyczy czy białego pieczywa, a mało warzyw, nabiału czy chudego mięsa. Gdy taki styl odżywiania trwa przez dłuższy czas, w organizmie malucha zaczyna brakować tych naprawdę niezbędnych składników odżywczych. Dieta dziecka powinna być urozmaicona, a to, co trafia na talerz malucha, naprawdę wartościowe – warzywa, owoce, najlepiej kupione na targu od rolnika, a nie z supermarketu, mięso ze sprawdzonych hodowli czy dobre, nienasycone tłuszcze.
Zobacz też: Dlaczego mięso z hodowli ekologicznej jest zdrowsze? 4 argumenty
Duża ilość cukru w diecie dziecka to bardzo częsty powód nabierania zbędnych kilogramów. Częsty – ale nie jedyny. Problemem jest też to, czego dzieci nie jedzą lub jedzą za mało – czyli chodzi o warzywa. Według badań organizacji European Childhood Obesity Surveillance Initiative, wykonanych w ramach projektu WHO, prawie 12 proc. dzieci je warzywa rzadziej niż raz w tygodniu! A zalecana ilość to 4-5 porcji dziennie...
Choć otyłość kojarzymy raczej z nadmiernym podjadaniem produktów bogatych w tłuszcz i cukier, to jednak okazuje się, że problemy w wagą może powodować także zbyt duża ilość w diecie... białka. Przeprowadzono duże badanie, którego celem było przyjrzenie się roli sposobu żywienia niemowląt w kontekście występowania u nich w późniejszym okresie nadwagi i otyłości. Wyniki pokazały, że niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym o niskiej zawartości białka (1,25 – 1,6 g/100 ml) osiągały w wieku 2 lat niższy wskaźnik masy ciała (BMI) niż te żywione zwykłą mieszanką.
Rzeczywiście, udowodniono, że niemowlaki karmione piersią charakteryzują się w przyszłości innym metabolizmem energii. Rzadziej występuje u nich otyłość oraz inne choroby związane z otyłością (np. cukrzyca typu 2). Niemowlęta karmione mlekiem mamy miały też w osoczu niższy poziom insuliny, która jest czynnikiem zwiększającym odkładanie się tłuszczu w organizmie.
Zobacz też:
Wydaje ci się, że nadmiar kilogramów to problem wieku dorosłego? Dzieci najpierw są pucołowate, potem chudną, a dopiero dorośli hodują brzuszek i wałeczki na biodrach. Otóż nie. Nadwaga i otyłość to problem bardzo powszechny wśród polskich dzieci! Zobacz, dlaczego te nadprogramowe kilogramy są niebezpieczne dla zdrowia i jak im zapobiegać . Komu grozi nadwaga lub otyłość? Nadwagą i otyłością , która jest uznawana za chorobę, dotknięte jest już niemal co czwarte dziecko między 13. a 36. miesiącem życia. Wśród starszych dzieci – prawidłową wagą nie może się pochwalić co piąte z nich w wieku 7–18 lat. Polskie maluchy tyją tak szybko, że doganiają pulchnych Anglików i Szkotów, w tyle zostawiając szczupłych Skandynawów. Wystarczy niewiele, aby to zmienić – ale trzeba szybko zacząć działać. Dlaczego otyłość jest groźna dla zdrowia? Nadmiar kilogramów oznacza nie tylko gorszy wygląd, ale głównie problem zdrowotny. Nadmierna tusza jest szkodliwa dla zdrowia, ponieważ: obciąża kręgosłup, niszczy stawy, sprzyja miażdżycy, przyczynia się do powstania cukrzycy niektórym nowotworom. Pulchne dziecko gorzej czuje się wśród rówieśników, bywa mniej sprawne, wolniej biega i jest narażone na złośliwe uwagi ze strony kolegów. Jak temu zapobiec? Po czym poznać, że dziecko ma nadwagę? Świetnym narzędziem do określenia, czy dziecko ma nadwagę albo wręcz otyłość, są siatki centylowe . Według tzw. wąskiej normy, masa ciała i wzrost dziecka powinny mieścić się między 25. a 75. centylem . A według szerokiej normy – nawet między 10. a 90. centylem. Jeśli wymiary dziecka nie wykraczają poza te granice, nie ma powodu do niepokoju. Dopiero gdy masa ciała dziecka znajdzie się powyżej 90. centyla, a wzrost pozostaje na 50. centylu lub...
Niedobór białka w diecie dziecka Nawet niewielkie, lecz długotrwałe niedobory białka prowadzą zwykle do spadku odporności, zahamowania wzrostu i wolniejszego rozwoju intelektualnego. Dzieci niedożywione, których dieta nie zawiera odpowiedniej ilości kalorii i w której brakuje białka, szybciej się męczą, mają trudności z koncentracją, są rozdrażnione, częściej miewają niedokrwistość. Nadmiar białka w diecie dziecka Nadmiar białka powoduje zaś zaburzenia w przemianie materii, np. zbytnie zakwaszenie organizmu , nadmierne obciążenie nerek i zwiększa ryzyko otyłości. Niemowlęta karmione sztucznie, które w 5. miesiącu życia nie otrzymują jeszcze zup jarzynowych, częściej cierpią na zaparcia. Zasadą prawidłowego żywienia jest tzw. dieta zbilansowana, w której białko powinno stanowić 15 proc., tłuszcze do 30 proc., a węglowodany – 55 proc. Białko - budulec dziecięcego organizmu W 1. roku życia dziecko rośnie i przybywa na wadze tak szybko, jak nigdy potem. Aby rozwój dziecka przebiegał prawidłowo, jego dieta musi zawierać białko. Służy ono do budowy nowych tkanek, np. mięśni i kości. Pozwala także odnawiać się tym, które się zużywają i na których miejsce powstają nowe – tak się dzieje np. w przypadku krwinek czerwonych. Białko wchodzi w skład hormonów, regulujących przemiany, jakie zachodzą w organizmie i ciał odpornościowych, które chronią przed chorobami. Białko zwierzęce jest pełnowartościowe w przeciwieństwie do niepełnowartościowego roślinnego. Z tego też względu dziecko nie powinno dostawać jedynie pokarmów roślinnych. Epidemia otyłości wśród dzieci W Polsce coraz więcej dzieci ma nadwagę. Choć to jeszcze nie epidemia otyłości, jak w bogatych krajach Zachodniej Europy, to konieczna jest zmiana naszych nawyków żywieniowych. Inaczej za kilkanaście lat staniemy przed podobnym problemem. Dzieci karmione butelką...
Im większa waga niemowlaka, tym – według wielu opinii – dziecko jest zdrowsze i silniejsze. To jednak nie jest do końca prawda. Niemowlę rzeczywiście powinno mieć stosunkowo dużo tkanki tłuszczowej, ale od zdrowej i przyjemniej pulchności do tzw. otyłości prostej – wcale nie jest tak daleko. Waga niemowlaka przekłada się na zdrowie w dorosłości! Prof. dr hab. Jerzy Socha, pediatra gastroenterolog z Centrum Zdrowia Dziecka, przestrzega: – Znaczna nadwaga w dzieciństwie może spowodować wystąpienie wielu chorób w wieku dorosłym, których dałoby się uniknąć dzięki właściwemu odżywianiu. Z dzieci, które mają otyłość, częściej wyrastają osoby cierpiące na nadciśnienie, choroby serca, miażdżycę, cukrzycę typu 2 czy kamicę żółciową. Otyłe nastolatki są często piętnowane przez rówieśników, dlatego otyłości nieraz towarzyszy niska samoocena, a nawet stany depresyjne. Jak uniknąć otyłości? Te najprostsze sposoby działają najlepiej By uniknąć problemów ze zbędnymi kilogramami, powinnaś już od narodzin dziecka dbać o jego prawidłowe żywienie. Jak ma to wyglądać? Karm wyłącznie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia dziecka. Potem nadal pozwalaj mu ssać pierś przynajmniej do końca 1. roku. Dzieci karmione naturalnie są znacznie mniej narażone na otyłość niż te, którym podaje się butelkę. Przede wszystkim takie niemowlę dostaje posiłek na żądanie – to znaczy je wtedy, gdy ma na to ochotę. Poza tym mleko kobiece ma skład idealnie dopasowany do potrzeb rozwojowych dziecka – w przeciwieństwie do mleka krowiego jest raczej ubogie w białka, a bogate w tłuszcze wielonienasycone. Czytaj więcej o składzie mleka kobiecego. Nie przekarmiaj dziecka, jeżeli podajesz mu mleko modyfikowane. Korzystaj ze wskazówek, ile proszku wsypać do wody, ile mieszanki przygotować i jak często ją...
