Odparzenia pieluszkowe – jak wyglądają, co stosować, czym leczyć?

Odparzenia pieluszkowe to jeden z częstszych problemów pielęgnacyjnych u niemowląt. Mogą mieć różne objawy w zależności od stopnia nasilenia stanu zapalnego. Wspólnie z pediatrą dr. n. med. Markiem Pleskotem wyjaśniamy, jak mogą wyglądać odparzenia u dziecka i jak powinna wyglądać pielęgnacja podrażnionej i zaczerwienionej skóry.

Odparzenia pieluszkowe u dzieci

Odparzenia pieluszkowe pojawiają się u noworodka, niemowlaka i dzieci po pierwszych urodzinach. Skóra na pośladkach lub w pachwinach może odparzać się w całym okresie pieluszkowania. Zasady postępowania są podobne bez względu na to, w jakim wieku jest dziecko, ale jest jeden wyjątek – jeśli odparzenie pojawia się u noworodka, czyli u dziecka, które nie skończyło pierwszego miesiąca, trzeba pokazać je lekarzowi. W przypadku starszych maluchów można przez kilka dni stosować domowe metody na odparzenia (opisujemy je niżej). A jeśli leczenie nie przynosi poprawy, dziecko powinien obejrzeć pediatra.

Odparzenia pieluszkowe – przyczyny

Pupa małego dziecka jest szczególnie skłonna do powstawania odparzeń: jest narażona na częsty kontakt z działaniem moczu i kału, ma cienki naskórek bez wystarczającej liczby gruczołów łojowych i jest schowana w pieluszce, co utrudnia jej oddychanie. Czasami naprawdę niewiele trzeba, aby pośladki się odparzyły – wystarczy przetrzymać dłużej dziecko w brudnej pieluszce podczas podróży.

Główne przyczyny odparzeń pieluszkowych:

zbyt rzadko zmieniana pielucha
niemycie pupy przy każdym przewijaniu
niedokładne czyszczenie zabrudzonych pośladków
niedokładne osuszanie pupy dziecka po umyciu
stosowanie nieodpowiednich kosmetyków
uczulenie na krem do pupy
uczulenie na pieluszkę
nadużywanie chusteczek nawilżanych
zbyt grube smarowanie pupy kremem ochronnym
używanie zasypek
drażniące działanie moczu lub kału
nawracające zakażenia dróg moczowych
infekcje, którym towarzyszą biegunki.

Jak wyglądają odparzenia pieluszkowe?

Głównym objawem odparzenia pieluszkowego jest podrażnienie i zaczerwienienie skóry pod pieluszką. Na pośladkach, a także w okolicy odbytu i narządów płciowych widoczny jest rumień. Dzięki starannej pielęgnacji na tych objawach często odparzenie się kończy. Czasem jednak pojawiają się kolejne objawy – grudki i pęcherzyki, z których sączy się surowiczy płyn. Zmiany te mogą zamieniać się w zasychające strupki. Opisanym objawom towarzyszy pieczenie i swędzenie skóry. To symptomy pieluszkowego zapalenia skóry. Stąd już tylko krok do nadkażenia bakteryjnego lub grzybiczego.

Odparzenie pieluszkowe – jak leczyć?

Jeśli mamy do czynienia z bardziej zaawansowaną formą odparzenia pieluszkowego, konieczne jest leczenie maściami i innymi preparatami przepisanymi przez lekarza (pediatrę lub dermatologa dziecięcego). Jeśli na skórze dziecka widoczne jest tylko zaczerwienienie i podrażnienie, można stosować popularny krem i maść na odparzenia, oraz tradycyjne domowe metody leczenia, jak np. wietrzenie pośladków.

Co na odparzenia pieluszkowe?

Rodzice najczęściej poszukują informacji, jaki krem lub jaką maść używać, gdy u dziecka pojawiło się odparzenie. Smarowanie pośladków ma znaczenie podczas leczenia odparzeń, ale pierwszej kolejności należy upewnić się, czy dobrze pielęgnujemy pupę dziecka. Bez tego nie będzie poprawy.

Gdy zauważysz, że pośladki niemowlaka stały się podrażnione, zaczerwienione i rozwija się odparzenie:

Częściej zmieniaj pieluchę – w czasie odparzenia nawet co 2–3 godziny (jeśli skóra będzie zdrowa – co 3–4 godziny i za każdym razem, gdy niemowlę zrobi kupkę).
Przy każdym przewijaniu dokładnie umyj pupę dziecka – używaj ciepłej wodą i płynu do kąpieli dziecka.
Zrezygnuj z nawilżanych chusteczek – są wygodne, ale mogą zawierać substancje dodatkowo podrażniające wrażliwą skórę. Staraj się korzystać z nich jedynie poza domem.
Starannie osuszaj pośladki – aby wyleczyć odparzenia pieluszkowe, skóra musi być sucha. W fałdach skóry (u chłopców także pod moszną) może utrzymywać się wilgoć, która jest jedną z przyczyn odparzeń.
Nie używaj zasypek – nawet posypywanie mąką ziemniaczaną nie jest obecnie polecane przez dermatologów dziecięcych. Natomiast kąpiel dziecka w krochmalu może być stosowana przy zmianach sączących, pod warunkiem, że zaleci ją lekarz.
Stosuj krem na odparzenia – używaj go podczas każdego przewijania. Bez takiego wspomagania skóra niemowlaka ma mniejsze szanse, aby skutecznie chronić się przed drażniącym działaniem moczu i kału.

Odparzenia pieluszkowe – czym smarować?

Do wyboru masz różne kremy na odparzenia pieluszkowe: z cynkiem, z alantoiną czy pantenolem. Pamiętaj, że czasem jeden krem pomaga dziecku bardziej niż inny. Warto wypróbować różne kosmetyki. Krem ochronny do pupy stosowany do codziennej pielęgnacji powinien nawilżać skórę i działać łagodząco na powstałe zmiany. Warstwa kremu musi być cienka – zbyt gruba odniesie odwrotny od zamierzonego skutek i zamiast pomóc, zaszkodzi. Jeśli stosujesz nowy krem na odparzenia, aby przekonać się, czy rzeczywiście działa, musisz poczekać około trzech dni. Taką samą cierpliwością należy wykazać się, jeśli testujemy nowe pieluszki.

Jeżeli odparzenie nie znika po trzech dniach lub przechodzi w pieluszkowe zapalenie skóry – konieczna będzie wizyta u pediatry, który zleci specjalne maści. Nie należy z nimi samemu eksperymentować.

Wietrzenie pośladków przy odparzeniach

Skóra, która ma częsty kontakt z powietrzem, oddycha. Dzięki temu jest mniej narażona na odparzenia. Zmianę pieluchy wykorzystuj do wietrzenia pośladków. Przewijając dziecko, pozwól mu przez pewien czas poleżeć trochę bez pieluszki (nigdy nie zostawiaj niemowlęcia na przewijaku bez opieki choćby na chwilę).

Odparzenia pieluszkowe – o czym pamiętać?

Odparzeniom lepiej zapobiegać, niż je leczyć. Dbaj, aby pośladki dziecka były zawsze czyste i suche. Gdy skóra na pupie jest podrażniona:

Jeśli karmisz naturalnie, nie odstawiaj niemowlęcia od piersi – kobiece mleko obniża PH moczu i aktywność enzymów zawartych w kupce.
Jeśli dziecko dorosło już do rozszerzania diety, nie spiesz się z wprowadzaniem nowych produktów. Zmieniają one skład moczu i konsystencję kupek.
I na koniec najważniejsze – jeszcze skrupulatniej przewijaj dziecko.

Zobacz też:

Konsultacja merytoryczna

lek. Marek Pleskot

Pediatra z ponad 30-letnim doświadczeniem. Przez 14 lat uczył studentów oraz specjalizujących się lekarzy w Warszawskiej Akademii Medycznej, od 20 lat prowadzi gabinet pediatryczny w Podkowie Leśnej