Ząbkowanie dziecka – kiedy się zaczyna, ile trwa i jakie są objawy?

Pierwszy ząbek pojawia się najczęściej między 6-11 miesiącem życia, a objawy ząbkowania mogą być czasami zaskakujące dla rodziców: dziecko nie tylko ślini się i płacze, ale może być rozdrażnione, mieć biegunkę lub stan podgorączkowy. Jak przebiega ząbkowanie u dzieci? Przeczytaj wszystko, co musisz wiedzieć na temat ząbkowania!

Spis treści:

1. Kiedy dziecko zaczyna ząbkować?
2. Kolejność ząbkowania
3. Objawy ząbkowania u niemowlaka
4. Nietypowe objawy ząbkowania
5. Bolesne ząbkowanie – co na ząbkowanie u niemowlaka?
6. Domowe sposoby na ból przy ząbkowaniu

Kiedy dziecko zaczyna ząbkować?

Dzień, w którym w buzi niemowlaka pojawia się pierwszy ząbek, to prawdziwe święto. Niektóre rodziny utrzymują nawet stary zwyczaj: mama dostaje wtedy prezent, czyli „ząbkowe”. Pierwszy mleczak pojawia się zwykle między 6. a 11. miesiącem życia, a ostatni wyrzyna się ok. 21-31 miesiąca życia. Ząbkowanie kończy się, gdy u malucha pojawia się „garnitur” 20 zębów mlecznych.

Lekarze zauważyli, że szybciej zaczynają ząbkować dzieci, które są zdrowe, przyszły na świat z dużą wagą i są karmione piersią. Jeśli chcesz wiedzieć, kiedy twojemu dziecku wyrośnie pierwszy ząbek, zapytaj swoich rodziców, kiedy sama ząbkowałaś – geny mają duży wpływ na wyrzynanie zębów mlecznych!

Kolejność ząbkowania

Jako pierwsze zęby mleczne zazwyczaj pojawiają się jedynki dolne, potem górne i dalsze. Pamiętaj jednak, że kolejność wychodzenia zębów może ulec zmianie i tak naprawdę zależy od indywidualnego rozwoju każdego dziecka. Zwykle jednak kalendarz ząbkowania niemowlęcia wygląda tak:

• Jako pierwsze pojawiają się zwykle dolne jedynki (6-11 miesiąc), jako drugie górne jedynki (6-12 miesiąc).
• Po nich wyrzynają się dwójki górne (6-16. miesiąc) i dolne (7-18. miesiąc).
• Pierwsze zęby trzonowe, czyli czwórki, wyrosną między 10 a 19 miesiącem.
• Kły, czyli trójki, wyrastają w 15-24 miesiącu.
• Ostatnie piątki pojawią się w 21-31 miesiącu.

Jeśli twoje dziecko ząbkuje później niż rówieśnicy, nie martw się. Jego ząbki będą lepiej zmineralizowane, a więc mocniejsze i zdrowsze.

Objawy ząbkowania u niemowlaka

Jeśli zaobserwujesz u dziecka następujące objawy ząbkowania, możesz przypuszczać, że wkrótce pojawi się pierwszy ząbek. Wśród pierwszych objawów wyrzynania się ząbków u niemowlaka wymienia się:

• ślinienie,
• gryzienie,
• płaczliwość,
• rozdrażnienie,
• gorszy sen,
• słabszy apetyt,
• wysypka,
• ssanie palców,
• pocieranie dziąseł,
• biegunka,
• czasem wzrost temperatury (do 38 stopni C).

Warto zwrócić też uwagę na dziąsła dziecka tuż przed ząbkowaniem. Mogą one wydawać się nieco spuchnięte i bardziej czerwone. W niektórych przypadkach mogą też wyglądać na nieco fioletowe albo posiniaczone. Obserwuj uważnie dziąsła malucha, szczególnie jeśli mają kolor fioletowy, gdyż nieukazanie się ząbka w buzi dziecka w ciągu 4-6 tygodni od pojawienia się zasinienia jest wskazaniem do pilnej wizyty u stomatologa dziecięcego.

Nietypowe objawy ząbkowania

Podczas wyrzynania się zębów mogą pojawić się też nietypowe objawy ząbkowania. Część z nich rzeczywiście może zwiastować wyrzynające się ząbki, jednak są też takie, które absolutnie nie oznaczają ząbkowania, a mogą świadczyć o chorobie! Należy pamiętać, że początek ząbkowania pokrywa się w czasie z wygasaniem odporności, jaką dziecko nabywa od matki oraz z niedojrzałością układu immunologicznego (odpornościowego).

Katar

Jego pojawienie się podczas ząbkowania najczęściej spowodowane jest spadkiem odporności malucha oraz tym, że dziecko wkłada rączki oraz inne przedmioty do buzi, a wtedy o infekcję nie trudno. Jeśli katar jest przezroczysty, wodnisty i trwa kilka dni, nie masz się czy martwić. Natomiast jeśli staje się bardziej gęsty i ma żółto-zielony kolor – zgłoś się do pediatry.

W przypadku kataru przy ząbkowaniu niestety niewiele możemy zrobić poza próbą łagodzenia objawów. Pomocny może okazać się roztwór wody morskiej, którym nawilżamy nosek dziecka. Wielu rodziców chwali sobie także inhalacje na bazie soli fizjologicznej. Nie zapominajmy też o regularnym oczyszczaniu noska z wydzieliny. Ważne jest także nawilżanie powietrza w domu. Tu z pomocą przychodzą profesjonale nawilżacze powietrza, ale nie martw się jeśli takiego nie posiadasz – połóż mokry ręcznik na ciepłym kaloryferze, a twojemu dziecku na pewno będzie oddychało się lepiej. Nie zapominaj także o częstych spacerach na świeżym powietrzu, oczywiście jeśli nie ma ku temu przeciwwskazań.

Kaszel i chrypka

Nietypowym, ale częstym objawem są również kaszel i chrypka przy ząbkowaniu. Przy łagodnej wersji kaszlu, który jest zwykle następstwem spływającej do gardła wydzieliny z noska malucha, wystarczą domowe sposoby leczenia. Należy podawać dziecku dużo płynów (żeby rozrzedzić gęstą ślinę) i zadbać o prawidłowe nawilżenie w pomieszczeniu, gdzie maluszek przebywa. Jeśli objawy są nasilone (i/albo towarzyszy im wysoka gorączka), koniecznie skonsultuj się z pediatrą. Wysoka gorączka z objawami przeziębienia czy grypy nie jest związana z ząbkowaniem. Niestety oznacza to, że twoje dziecko jest chore.

Gorączka

Podczas ząbkowania dziecko nie powinno mieć gorączki, ale może pojawić się u niego stan podgorączkowy (do 38°C) wywołany zapaleniem dziąseł. Po 2-3 dniach temperatura powinna wrócić do normy. Następuje to zwykle wtedy, gdy nowy ząbek przebije się przez dziąsło. Jeśli jednak niemowlę ma gorączkę przy ząbkowaniu, skontaktuj się z lekarzem, bo może to oznaczać chorobę.

Biegunka

Jednym z nietypowych objawów jest biegunka przy ząbkowaniu. Wprawdzie niektóre mamy zauważają, że podczas ząbkowania ich niemowlęta mają luźniejsze kupki – być może jest to efekt połykania dużej ilości śliny, ale równie dobrze może to być objaw problemów żołądkowych. Może to być także związane z tym, że dziecko wkłada niemal wszystko do buzi, więc i więcej bakterii dostaje się do przewodu pokarmowego. Ból dziąseł może promieniować na uszy i policzki i zdarza się, że ząbkujące maluchy pocierają te miejsca. Mogą być to jednak symptomy zapalenia ucha. Gdy pojawią się niepokojące dolegliwości, skontaktuj się z pediatrą.

Wysypka

Podczas ząbkowania wzmaga się u dzieci wydzielanie śliny. Maluchy w tym okresie nie opanowały jeszcze w pełni czynności jej połykania, dlatego też ilość śliny jest olbrzymia! Ślina jest bogata w enzymy, które podrażniają delikatną skórę dziecka wokół ust. Z tego powodu czasem na brodzie dziecka pojawia się wysypka przy ząbkowaniu (często wycieraj mu buzię, ale uważaj na mokre chusteczki, które często mogą dodatkowo podrażniać).

Bolesne ząbkowanie – co na ząbkowanie u niemowlaka?

Mleczaki podczas ząbkowania przesuwają się do jamy ustnej z miejsc, w których powstały, czyli ze szczęki i żuchwy. Ta wędrówka może być bolesna, bo otwór kostny, przez który ząb musi się przecisnąć, jest mniejszy niż średnica jego korony. Napór na sąsiadującą z nim tkankę łączną i kostną wywołuje stan zapalny. To dlatego dziąsła bolą i swędzą, a ząbkowanie jest bolesne. Są jednak teorie, zgodnie z którymi wyrzynanie się zębów powoduje jedynie dyskomfort, a nie faktyczny ból.

Szukając sposobów, które pomogą dziecku na bolesne ząbkowanie, uważaj na wszelkie kremy i maści na bolące i swędzące dziąsła! Ich działanie nie zawsze jest skuteczne lub trwa bardzo krótko, a czasem nawet może być toksyczne dla malucha. Poza tym żele na ząbkowanie zawierają zazwyczaj silne środki znieczulające, np. lignokainę, cukry oraz alkohol, które mogą podrażniać przewód pokarmowy. Przed zastosowaniem produktu na ząbkowanie skonsultuj się z pediatrą lub dziecięcym stomatologiem.

Domowe sposoby na ból przy ząbkowaniu

Co w takim razie pomoże na ząbkowanie, skoro żel jest niekoniecznie dobrym pomysłem? Najlepsze sposoby to:

• masaż dziąseł – silikonową szczoteczką lub gazą nawiniętą na palec,
• regularne przystawianie do piersi,
• schłodzony wodny gryzak.

Alternatywne i domowe sposoby na ząbkowanie to podanie dziecku schłodzonej marchewki lub schłodzonego ogórka – podobnie jak gryzak, nie zawierają szkodliwej chemii, trzeba jednak uważać, by dziecko się nie zadławiło. Zwolennicy medycyny alternatywnej polecają również bursztyn jako środek na ząbkowanie. Należy podkreślić, że nie ma żadnych badań potwierdzających skuteczność tej metody. Co więcej, zakładanie maluszkowi naszyjnika z bursztynu może grozić zadławieniem (jeśli dziecko zerwie łańcuszek i weźmie koralik do buzi) lub uduszeniem.

Należy pamiętać, że niezależnie, w jaki sposób chcemy ulżyć maluchowi podczas ząbkowania, najważniejsze jest dbanie o prawidłową higienę jamy ustnej i tym samym niedopuszczenie do rozwoju zakażenia.

Zobacz też:

• Stop próchnicy butelkowej
• Test gryzaków dla dziecka
• Ząbkowanie czy zapalenie ucha – jak to odróżnić?

Konsultacja merytoryczna

dr n. med. Emma Kiworkowa

Stomatolog, lekarz ortodonta, właścicielka kliniki Villa Nova Dental Clinic na warszawskim Wilanowie. Wspólnie z mamą Dżuliettą Kiworkową założyła i prowadzi Fundację Wiewiórki Julii, która ma pod opieką dzieci z domów dziecka oraz podopiecznych fundacji Budzik i Akogo?.