Rodzeństwo bez zazdrości?

Starszy braciszek głaszcze siostrzyczkę z taką siłą, że mała zaczyna natychmiast płakać. Młodsza córka krzyczy w złości, że mama zawsze trzyma stronę starszej. Dzieci zaczynają przepychać się i kłócić, bo każde z nich chce usiąść na twoich kolanach. Tak, jak radość, miłość, ale także złość czy gniew, zazdrość to jedno z uczuć towarzyszących człowiekowi od początku życia. Nie jest jednak (podobnie jak inne emocje) czymś niewłaściwym, złe mogą być jedynie sposoby jej okazywania.

Zazdrość między rodzeństwem - to normalne

Zazdrosne bywają starsze dzieci o młodsze i maluchy o starszaki. Nie spodziewaj się zatem po swoim 3-latku, że od razu przyjmie nowo narodzoną siostrzyczkę z wielką miłością i nigdy nie będzie miał ochoty jej uszczypnąć. Kilkulatek z pewnością nie raz poczuje ukłucie zazdrości na widok małej przy twojej piersi czy zwykłych rytuałów przewijania, kołysania do snu. Podobnie młodsze dziecko może być zazdrosne, gdy ze starszym wybierzesz się do kina czy teatru albo pochwalisz go za pięknie napisane pierwsze litery.

Kto jest ważniejszy w rodzeństwie

Widząc objawy zazdrości u swych dzieci, przede wszystkim nie obwiniaj siebie. To nieprawda, że faworyzujesz jedno z nich, bo więcej spędzasz z nim czasu. Pamiętaj, że „sprawiedliwie” nie zawsze oznacza „po równo”. Każdy maluch z racji swojego wieku, temperamentu, zainteresowań, a także konkretnej sytuacji (np. choroby) potrzebuje innej dawki pieszczot, różnego czasu wspólnie spędzanego, odmiennych prezentów. Dlatego nie daj się wciągnąć w machinę oskarżeń dziecka: „Bo mama kocha mnie mniej”, tylko postępuj zgodnie z tym, co uważasz w danym momencie za słuszne.

Póki malec swą zazdrość będzie wyrażał w sposób bezpieczny (np. kilkulatek zacznie demonstracyjnie kłaść się na przewijaku, żądając smoczka przed snem czy większej dawki pieszczot), nie ma powodów do niepokoju. Gdy jednak dziecko z powodu zazdrości o brata czy siostrę jest w stosunku do nich lub rodziców agresywne albo dokładnie odwrotnie: staje się bardziej apatyczne, zamknięte, często się obraża – to znak, że nie radzi sobie z uczuciem zazdrości i jak najszybciej potrzebuje Twojej pomocy. [CMS_PAGE_BREAK]

Dobra strategia na zazdrość między rodzeństwem

W zależności od tego, jak dziecko okazuje swoją zazdrość, powinnaś wybrać odpowiednie sposoby postępowania:

Przyzwalanie. Najczęściej pierwszym objawem zazdrości jest chęć upodobnienia się do rodzeństwa. Mały zazdrośnik myśli: „Skoro mama karmi mojego braciszka, przewija go i tuli, ja też chcę nosić pieluszkę i jeść z butelki. Wtedy rodzice będą mnie kochać jak brata”. Takie zachowanie jest charakterystyczne dla mniejszych dzieci. Pozwól na to dziecku. Nie martw się, że w ten sposób cofa się w rozwoju – z pewnością, gdy zaspokoi potrzebę bycia w centrum uwagi, szybko dostrzeże, że bycie maleństwem wcale nie jest aż tak atrakcyjne, bo starszemu więcej wolno. Z drugiej strony malec zyska pewność, że bez względu na to, czy jest już „duży”, czy malutki – kochacie go zawsze tak samo.
Tłumaczenie. Pamiętaj, że to, co dla ciebie jest oczywiste, dla twojego dziecka nie jest. Ono dopiero uczy się różnych zachowań. Kilkulatkowi naprawdę trudno zrozumieć, dlaczego dziś nie odprowadziłaś go do przedszkola, tylko poszłaś na ślubowanie swojego pierwszoklasisty. Tłumacz dzieciom, dlaczego postępujesz tak, a nie inaczej. Gdy malec jest zazdrosny o młodszego brata, wyjaśnij, że takie maluszki nie potrafią same jeść i siusiać do nocniczka. Powiedz, że jesteś z niego bardzo dumna, bo umie już korzystać z łazienki i ładnie je łyżeczką. Możesz też podkreślić jego samodzielność i ważność, pozwalając mu na pomaganie przy niemowlaku (ale nigdy go do tej pomocy nie zmuszaj).
Zabranianie. Niestety, czasem dzieci okazują zazdrość w sposób nieodpowiedni: kłócą się czy biją rodzeństwo. Wtedy musisz wkroczyć do akcji i kategorycznie powiedzieć, że się na takie zachowanie nie zgadzasz. Dopiero, gdy dziecko ochłonie, wyjaśnij, że nie wolno bić, bo można komuś wyrządzić krzywdę, a kłótnia o to, kto usiądzie obok mamy, nie prowadzi do rozwiązania konfliktu, tylko go rozjątrza. Staraj się nauczyć swoje maluchy rozpoznawać uczucia i nazywać je po imieniu. Lepiej, by dziecko powiedziało ci nawet, że czuje się mniej kochane od siostry (bo możesz je szybko wyprowadzić z błędu), niż gwałtownie ją popchnęło.
Przywileje dla starszego. Najczęściej to młodszy maluch je ma, bo jest częściej tulony, otrzymuje pomoc, na więcej mu się pozwala. Dlatego starszy brzdąc także powinien mieć swoje prawa: może to być dłuższe oglądanie telewizji czy późniejsze kładzenie się do łóżka – coś, co przyniesie dziecku radość i dumę z faktu, że jest starsze.

Zazdrość nie znika z wiekiem

Jeśli problem dziecięcej zazdrości zdołasz opanować już na samym początku, w przyszłości unikniesz karczemnych awantur i bójek między rodzeństwem. Pamiętaj jednak również, że zazdrość z wiekiem nie znika. Od czasu do czasu z pewnością usłyszysz, jaka to jesteś niesprawiedliwa, zobaczysz, jak dzieci przepychają się, by tylko być bliżej ciebie. To całkiem normalne i naturalne zjawisko. Bo tylko ludzie sobie obojętni nie odczuwają wobec siebie zazdrości. A przecież twoje brzdące bardzo kochają: ciebie, tatę i... siebie nawzajem.

Czytaj też:

Konsultacja merytoryczna

Beata Chrzanowska-Pietraszak

Pedagożka specjalna, psycholożka, psychoterapeutka dzieci i rodzin, prowadzi szkolenia dla rodziców, psychologów i nauczycieli, zakamarkirodzicielstwa.pl