Prawdy i mity o witaminach - poznaj je wszystkie!
Dziecko jest przeziębione? Może ma za mało witaminy C... Nie chce jeść? A więc trzeba mu szybko podać preparat z minerałami. Czy te obiegowe opinie są prawdą? Niekoniecznie!
- Katarzyna Pinkosz
Witaminy są potrzebne dziecku - to prawda. A gdzie jest mnóstwo witamin? W warzywach i owocach. To też prawda, ale nie do końca. Obecnie witaminy dodaje się też do płatków śniadaniowych, mlek modyfikowanych, kaszek, soków, nawet ciastek. Czy są tak samo dobrze przyswajalne jak te, które znajdują się naturalnie w jedzeniu? I czy podawać dziecku jeszcze dodatkowe preparaty? Nie zawsze! Zobacz, które opinie o witaminach dla dzieci są prawdą, a które nie.
Witaminy a karmienie piersią
Opinia: Dzieciom karmionym piersią dodatkowe witaminy nie są potrzebne.
MIT Na pewno dzieci, które ssą pierś, potrzebują witaminy D3. W kobiecym pokarmie jest jej niewiele, a organizm bez niej gorzej przyswaja wapń, który jest budulcem kości. Niedobory witaminy D3 i wapnia powodują, że kości są słabo zmineralizowane. W przyszłości grozi to osteoporozą.
Witamina D dla niemowląt
Opinia: Wszystkie niemowlęta muszą dostawać witaminę D.
MIT Witaminę D3 podaje się tylko wtedy, gdy to jest konieczne. Decyduje lekarz po zbadaniu dziecka i ocenie jego sposobu żywienia. Zgodnie z zaleceniami Zespołu Krajowego Konsultanta ds. Pediatrii, witaminę D3 trzeba podawać noworodkom od pierwszych dni życia, ale tylko wtedy, jeśli mama w ostatnim trymestrze ciąży nie przyjmowała preparatów, które je zawierają. Pamiętaj jednak, że znajduje się ona w większości zestawów multiwitaminowych dla kobiet w ciąży. Jeśli je brałaś, lekarz zaleci podawanie witaminy D3, gdy dziecko skończy trzy tygodnie. Ale gdy karmisz je mlekiem modyfikowanym, może to być niepotrzebne, bo w mieszankach też jest witamina D3.
Witamina D a ciemiączko
Opinia: Witaminę D podaje się do czasu, kiedy zarośnie ciemiączko.
MIT Nie! Jak podają najnowsze zalecenia, wielkość ciemiączka nie jest dobrym wskaźnikiem, według którego można oceniać, czy niemowlakowi są potrzebne dodatkowo jakiekolwiek witaminy. Obecnie zaleca się, by D3 podawać aż do skończenia przez dziecko 18 lat! Powód? Stwierdzono jej bardzo duże niedobory u dzieci i młodzieży. Zamiast jednak podawać preparaty kupione w aptece, najlepiej zadbać, by dziecko dwa razy w tygodniu jadł ryby morskie (to dobre źródło witaminy D). Trochę jest jej też w mleku, serach, wzbogacono w nią Danonki. Gdy lekarz podejrzewa niedobór witaminy D u starszego dziecka, może zalecić badanie poziomu jej metabolitów we krwi. I zadecyduje o jej podawaniu.
Witamina D potrzebna zimą
Opinia: Witamina D jest potrzebna jest tylko zimą, latem nie.
PRAWDA/MIT U starszych dzieci rzeczywiście często wystarcza podawanie witaminy D wyłącznie zimą. Jest ona bowiem również wytwarzana w skórze, pod wpływem promieni słonecznych. Ale jeśli małe dziecko chronisz przed słońcem kremami z filtrami o wysokich faktorach, to także latem może być konieczne podawanie mu witaminy D, bo wtedy nie jest wytwarzana w skórze.
Witamina K dla niemowlaka
Opinia: Noworodek powinien dostawać też witaminę K.
PRAWDA Według nowych zaleceń Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego każdy zdrowy noworodek powinien otrzymać 1 mg witaminy K w postaci domięśniowego zastrzyku w ciągu pierwszych 5 godzin po przyjściu na świat. Witamina K jest potrzebna do prawidłowej krzepliwości krwi. Jej niedobór może prowadzić do choroby krwotocznej. Do niedawna witaminę K podawano także niemowlętom karmionym piersią - od drugiego tygodnia do końca trzeciego miesiąca. Te zalecenia nie są już aktualne, obecnie niemowlę otrzymuje witaminę K tylko po porodzie.
Witaminy w warzywach i owocach
Opinia: Zimą owoce i warzywa są prawie bezwartościowe.
PRAWDA/MIT Rzeczywiście zawierają one teraz mniej witamin niż latem. Szczególnie witaminę C niszczy złe przechowywanie, ciepło i światło. By temu zapobiec, przechowuj warzywa i owoce w lodówce. Jak najczęściej podawaj je maluchowi na surowo. Jeśli konieczne jest gotowanie warzyw, rób to krótko, w małej ilości wody (lub na parze). A surówki przygotowuj tuż przed podaniem i dodatkowo skrapiaj sokiem z cytryny.
Sok z witaminami
Opinia: Lepszy jest sok wzbogacony w witaminy niż zwykły.
PRAWDA/MIT Najbardziej wartościowe są oczywiście świeże owoce i wyciskany z nich soczek. W przemysłowo przygotowywanych sokach część witamin ginie w procesie produkcji, a także potem, podczas przechowywania. Dlatego większość soków o długim terminie przydatności do spożycia producenci wzbogacają w witaminy (głównie C), a niektóre dodatkowo w biopierwiastki. Który sok wybrać dla maluszka? Na pewno przecierowy: ma sam z siebie więcej witamin oraz składników mineralnych niż klarowny.
[CMS_PAGE_BREAK]
Witaminy z jedzenia są lepsze?
Opinia: Lepiej przyswajają się witaminy z jedzenia niż z preparatów.
PRAWDA Tak, gdyż w owocach i warzywach witaminy są w idealnych proporcjach. Oprócz tego znajdują się tam inne składniki, które wzajemnie między sobą oddziałując, ułatwiają przyswajanie.
Pojedyncze witaminy lepsze od multiwitamin?
Warto dawać dziecku pojedyncze witaminy, nie w zestawach.
PRAWDA/MIT Jeśli dziecko ma stwierdzone niedobory jednej z witamin, konieczne jest jej dodatkowe podawanie. Jak długo to robić – o tym decyduje lekarz. W gotowych preparatach (tzw. multiwitaminach) ilość poszczególnych witamin i składników mineralnych nie jest duża. Wynosi około 25% dziennego zapotrzebowania. Preparaty są dostępne bez recepty. Można je podawać dziecku przez 1–2 tygodnie, szczególnie w okresie rekonwalescencji, np. po jesienno-zimowych infekcjach.
Trzeba podawać multiwitaminy
Opinia: Dobrze, by każde dziecko dostawało multiwitaminę – na wszelki wypadek.
MIT Nie. Najważniejsza jest dobra dieta: zapewnia ona wystarczającą ilość witamin i składników mineralnych. Zdrowemu dziecku nie są potrzebne dodatkowe suplementy witaminowo-mineralne. Można je podać wtedy, gdy maluch jest osłabiony po chorobie, nie ma apetytu.
Witaminy C nie można przedawkować
Opinia: Bez ograniczeń możesz podawać witaminę C, nadmiar malec wysiusia.
MIT Dziecko powinno jeść dużo warzyw i owoców, które są bardzo dobrym źródłem naturalnej witaminy C. Ale z podawaniem gotowych preparatów farmakologicznych nie można przesadzać. To prawda, że nadmiaru witaminy C organizm nie przyswoi, tylko wydali, ale wiąże się to z niepotrzebnym obciążeniem nerek. Witaminę C (50–100 mg) można podać dziecku, gdy jest przeziębione lub po chorobie.
Oliwa pomaga w przyswajaniu witamin
Opinia: Do surówki z marchewki trzeba dodać oliwę.
PRAWDA Tak, niewielka ilość oliwy czy oleju to doskonały dodatek do surówki z marchewki. Pomaga w wydobyciu i przyswojeniu z niej beta-karotenu (i innych witamin rozpuszczalnych w tłuszczach). Beta-karoten jest bezpieczną formą witaminy A (nie jest możliwe jego przedawkowanie). Tak więc do surówki z marchwi dodawaj oliwę lub np. olej słonecznikowy czy rzepakowy.
A gdy malec pije sok marchwiowy, daj mu kanapkę z masłem.
Dieta wegetariańska uboga w witaminy?
Opinia: Dzieci na diecie wegetariańskiej muszą dostawać suplementy.
MIT To niekonieczne. Wszystko zależy od tego, czy dieta bez mięsa jest wystarczająco urozmaicona. Szczególną witaminą dla wegetarian jest B12 (ma ona wpływ na wzrost, zapobiega anemii, pobudza apetyt). Jej głównym źródłem jest mięso. Jednak wiele produktów dla wegetarian jest wzbogacanych w zestaw witamin, w tym w B12. Dlatego najpierw lekarz musi sprawdzić, co dziecko je. Jeśli będzie podejrzewać niedobory, skieruje malca na badania krwi. Dopiero wtedy podejmie decyzję o podawaniu suplementów.
Witaminy w jedzeniu
Opinia: Wszystkie witaminy znajdziesz w jedzeniu!
Dzięki nim może sprawnie pracować układ odpornościowy, nerwowy, mózg, serce. Nie ma mniej i bardziej ważnych witamin. Potrzebne są wszystkie!
- Witamina A. Niezbędna do prawidłowego widzenia, zwiększa odporność. Występuje w dwóch formach – retinolu (w tranie, wątróbce, żółtkach jajek, serach) i beta-karotenu (w zielonych i pomarańczowych owocach i warzywach).
- Witaminy z grupy B. Potrzebuje ich układ nerwowy i mózg. Znajdziesz je w ziarnach zbóż, kaszach, orzechach, rybach, mleku, owocach i warzywach.
- Witamina C. Wspomaga odporność, pomaga w przyswojeniu żelaza. Jest jej dużo w porzeczkach, truskawkach, malinach (także z mrożonek), cytrusach.
- Witamina D. Dzięki niej organizm może przyswoić wapń. Witaminę D znajdziesz w rybach, tranie, śmietanie, mleku. Pod wpływem słońca jest ona też wytwarzana z prowitaminy D występującej w skórze.
- Witamina E. Potrzebna skórze i błonom śluzowym. Duże jej ilości znajdują się w olejach, orzechach, jajkach.
- Witamina K. Niezbędna do krzepnięcia krwi. Jest jej dużo w żółtkach jajek, zielonych częściach warzyw.
- Witamina PP. Korzystnie wpływa na stan skóry. Zawierają ją: mięso, kasze, ryby, mleko, jajka, warzywa, owoce, orzechy.
Konsultacja: dr Witold Klemarczyk, pediatra, Zakład Żywienia IMiD. Pracuje też w poradni dla dzieci na diecie wegetariańskiej.
Zobacz też:
- Nowe zalecenia! Wit. K podaje się od teraz zupełnie inaczej
- Witaminy dla niemowlaka
- 3 najlepsze źródła witamin dla dziecka