Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka: jesteś dzieckiem – jesteś człowiekiem
Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka to święto przypadające 20 listopada. Tego samego dnia obchodzimy również Ogólnopolski Dzień Praw Dziecka. O prawach najmłodszych powinniśmy jednak pamiętać każdego dnia. Sprawdź, jak obchodzi się ten dzień i poznaj jego historię.
- Luiza Słuszniak
Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka obchodzony jest 20 listopada, ponieważ tego dnia w 1989 roku została uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych Konwencja o Prawach Dziecka, nazywana Światową Konstytucją Praw Dziecka. W 2014 roku Sejm Rzeczpospolitej Polskiej ustanowił 20 listopada również Ogólnopolskim Dniem Praw Dziecka. Dzień ten ma przypominać, że wszystkie dzieci mają takie same prawa – bez względu na pochodzenie, rasę, płeć, język, religię, status materialny czy stan zdrowia. Choć święto to istnieje krótko, fakt, że dzieci mają swoje prawa podkreślał niemal 100 lat temu Janusz Korczak. Ten wspaniały pedagog i działacz społeczny mówił: „Nie ma dzieci. Są ludzie”.
Spis treści:
- Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka: historia
- Jak powstał Ogólnopolski Dzień Praw Dziecka?
- Jak się obchodzi Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka?
- Gdzie są zapisane prawa dziecka
- Najważniejsze prawa dziecka
Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka: historia
W 1989 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Konwencję o Prawach Dziecka, czyli dokument określający ogólnoświatowy system ochrony praw najmłodszych. Polska była inicjatorem powstania takiego dokumentu. Już w 1978 roku (czyli 11 lat przed jego uchwaleniem uchwaleniem) przedłożyła Komisji Praw Człowieka ONZ pierwszy projekt Konwencji.
Konwencja o Prawach Dziecka powstała po to, by objąć dzieci dodatkową ochroną, także instytucjonalną. Konwencja jest najpowszechniej ratyfikowanym dokumentem międzynarodowym. Przyjęło go 196 państw. W rocznicę uchwalenia Konwencji o Prawach Dziecka 20 listopada ustanowiono Międzynarodowym Dniem Praw Dziecka. Jest to dzień, w którym uwaga wszystkich kierowana jest na dzieci i ich prawa.
Jak powstał Ogólnopolski Dzień Praw Dziecka?
15 lat po uchwaleniu Konwencji Praw Dziecko Sejm RP ustanowił Ogólnopolskim Dzień Praw Dziecka (dokładnie odbyło się to 7 listopada 2014 r.). Święto to przypada 20 listopada (tak jak Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka) i ma przypominać wszystkim, że „prawa człowieka zaczynają się od praw dziecka”. Wnioskodawcą ustanowienia 20 listopada Ogólnopolskim Dniem Praw Dziecka był ówczesny Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak.
W uchwale sejmowej, która zatwierdziła święto, napisano: „Dnia 20 listopada 2014 r. przypada 25. rocznica przyjęcia przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych Konwencji o prawach dziecka. To wydarzenie ma szczególne znaczenie dla Polski jako inicjatora działań i prekursora prac nad stworzeniem tego najważniejszego na świecie dokumentu chroniącego prawa dzieci. Jako Polacy jesteśmy dumni z faktu, że to właśnie nasz kraj w 1978 r. przedstawił projekt Konwencji i zaproponował Komisji Praw Człowieka ONZ jej uchwalenie. Był to niewątpliwie jeden z największych polskich sukcesów na arenie międzynarodowej. Przypominając szczególny wkład i rolę Polski w tworzeniu światowego systemu ochrony praw dziecka, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia dzień 20 listopada Ogólnopolskim Dniem Praw Dziecka”.
Jak się obchodzi Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka?
Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka to bardzo radosny dzień, ale z poważnym przesłaniem. W wielu krajach tego dnia to właśnie dzieci podejmują wspólne działania i inicjatywy po to, aby ich głos został usłyszany przez dorosłych, polityków i media. Podejmują wiele działań także w imieniu swoich rówieśników – tych, których prawa często są łamane.
W wielu przedszkolach tego dnia dzieci przychodzą ubrane na niebiesko lub mają jeden element stroju w tym kolorze. W grupach przedszkolnych odbywają się rozmowy na temat dziecięcych obowiązków oraz praw. W szkołach w obchody Międzynarodowego Dnia Dziecka często zaangażowany jest samorząd szkolny wpierany przez dyrekcję i nauczycieli. Organizowane są akademie i konkursy.
Zazwyczaj tego dnia nauczyciele prowadzą również zajęcia dydaktyczne, które mają na celu nie tylko zapoznanie dzieci z ich prawami, ale także ich zrozumienie. Gotowe scenariusze zajęć oraz pomoce dla nauczycieli dotyczące Międzynarodowego Dnia Praw Dziecka można pobrać ze strony UNICEF.
Gdzie są zapisane prawa dziecka?
Prawa dziecka zapisane są we wspomnianej już wcześniej Konwencji o Prawach Dziecka, a także w:
- Deklaracji Praw Dziecka
- Europejskiej Konwencji o Wykonywaniu Praw Dzieci
- Europejskiej Strategii na rzecz dzieci
- Konstytucji RP.
Prawa dziecka są zagwarantowane w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, w artykule 72:
„Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją. Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych. Ale to wszyscy dorośli powinni brać udział w rozwoju umysłowym i fizycznym dziecka, gdyż dzieci są największym bogactwem każdego społeczeństwa i w przyszłości to one będą decydowały o swojej wspólnocie, państwie, globie. Należy je więc bardzo dobrze do tej roli przygotować. Ma to robić rodzic, nauczyciel, lekarz, policjant, polityk itd.”.
Dziecko nie jest własnością dorosłych. Jest słabsze od dorosłych, dlatego też musi posiadać dodatkową ochronę przed siłą dorosłych. Taką ochronę dają im prawa dziecka, zapisane w Konwencji o prawach dziecka. Pamiętajmy o tym na co dzień, nie tylko podczas Międzynarodowego Dnia Praw Dziecka!
Najważniejsze prawa dziecka
Dzieci, bardziej niż dorośli, są narażone na doznawanie przemocy. Dlatego bardzo ważne jest, by wiedziały, jakie przysługują im prawa.
Jaki dziecko:
- Masz prawo do życia bez przemocy i do ochrony Twojej godności osobistej. Nikomu nie wolno Cię bić, wyśmiewać czy poniżać.
- Masz prawo do życia, a dorośli muszą zadbać o Twój psychiczny i fizyczny rozwój.
- Masz prawo do nauki, ale też do wypoczynku, rozwijania zainteresowań i talentów.
- Masz prawo wypowiedzieć się w każdej sprawie, która ciebie dotyczy. Dorośli powinni starać się wziąć Twoją opinię pod uwagę.
- Masz prawo do prywatności.
- Masz prawo do wychowania w rodzinie. Jeśli Twoi rodzice mieszkają oddzielnie, masz prawo do kontaktu i z mamą, i z tatą.
- Rodzice są odpowiedzialni za Twoje wychowanie i rozwój, a państwo ma obowiązek im w tym pomagać.
- Gdy zachorujesz, masz prawo do właściwej opieki i leczenia.
Każde dziecko ma prawa i obowiązki, które należy egzekwować, jednak w poszanowaniu praw innych ludzi. Podkreślał to Marek Michalak jako rzecznik praw dziecka w swoim wystąpieniu z okazji drugich obchodów Ogólnopolskiego Dnia Praw Dziecka:
„Kochane dzieci! W tym dniu nie chodzi o zabawę i prezenty, ale o chwilę refleksji. Prawo gwarantuje Wam kontakt z mamą i tatą, bezpieczeństwo, nietykalność cielesną, opiekę lekarza czy bezpłatną edukację. Możecie wypoczywać, pytać i wypowiadać się. Pamiętajcie jednak, że takie same prawa mają Wasze koleżanki, Wasi koledzy i także dorośli – mama, tata czy nauczyciel. Szacunek do ich praw jest najwyższą wartością”.
Źródło: brpd.gov.pl
Zobacz także: