Sprawa o alimenty: gdy miejsce pobytu rodzica nie jest znane

Jedna z naszych czytelniczek napisała: "Złożyłam do sądu pozew o alimenty i zostałam wezwana do wskazania aktualnego adresu zamieszkania pozwanego w terminie 7 dni pod rygorem zwrotu pozwu. Nie znam tego adresu, co mam zrobić?"

Aleksandra Partyk: W każdym pozwie lub wniosku kierowanym do sądu należy podać aktualny adres osoby pozwanej, aby mogła ona brać udział w postępowaniu i przedstawić swoje stanowisko. Brak takiego adresu jest tzw. brakiem formalnym pozwu lub wniosku. Oznacza to, że sąd będzie wzywał do jego uzupełnienia w terminie 7 dni pod rygorem zwrotu wniosku.
Jeśli adres nie zostanie wskazany w tym terminie, pismo zostanie zwrócone i sąd nie zajmie się sprawą. Czasami jednak nie można ustalić aktualnego adresu osoby pozwanej, gdyż osoba ta wyprowadziła się i nie przekazała nikomu informacji o miejscu swojego pobytu. Podobna sytuacja ma miejsce, jeśli taka osoba jest uznana za zaginioną lub poszukiwaną listem gończym. W takim przypadku osoba inicjująca postępowanie sądowe może skorzystać z instytucji kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego lub uczestnika.

Czemu służy instytucja kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu strony?

Aleksandra Partyk: Jeśli nie jest możliwe ustalenie aktualnego adresu pozwanego lub uczestnika postępowania, nie jest możliwe nadanie biegu sprawie. Oznaczałoby to w praktyce niemożność wydania wyroku w sprawie o alimenty czy postanowienia o władzy rodzicielskiej, na przykład wtedy, gdy ojciec dziecka się ukrywa. Dlatego też przepisy kodeksu postępowania cywilnego pozwalają na prowadzenie takiej sprawy sądowej z udziałem kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu, która będzie ją reprezentowała.

Warto przeczytać: Alimenty i ustalenie ojcostwa – odpowiedzi prawnika na wasze pytania

Co zrobić żeby sąd ustanowił kuratora dla pozwanego (np. w sprawie o alimenty)?

Aleksandra Partyk: Jeśli nie jest znany aktualny (i faktyczny) adres pozwanego, należy w pozwie złożyć stosowny wniosek o ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego. Wniosek taki należy uprawdopodobnić – na przykład wskazując, iż pozwany został wymeldowany z ostatnio znanego adresu lub wyprowadził się nie podając najbliższym, gdzie zamierza zamieszkać. Warto dołączyć stosowne dowody potwierdzające tę okoliczność, np. pisma urzędowe. Sąd zweryfikuje takie informacje – zwróci się do urzędów o ustalenie adresu pozwanego. Jeśli sąd ustali, że rzeczywiście nie jest znany adres osoby pozwanej, ustanowi dla pozwanego kuratora.

Kto może być kuratorem dla nieznanego z miejsca pobytu?

Aleksandra Partyk: Najlepiej, gdy powód wskaże kandydaturę osoby bliskiej – krewnego lub przyjaciela pozwanego. Jeśli jednak osoby te nie chcą pełnić funkcji lub są skonfliktowane z pozwanym, można złożyć wniosek o ustanowienie kuratora spośród osób obcych – adwokatów lub radców prawnych lub też pracowników sądu. Sąd wówczas wyda stosowne zarządzenie i ustanowi konkretną osobę kuratorem dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego, osoba ta "zastąpi" go przed sądem i proces będzie mógł się toczyć. Osoba ta może np. wnosić o oddalenie powództwa i przedstawiać racje za pozwanego.

Czy osoba pozywająca ponosi koszty pracy takiego kuratora?

Aleksandra Partyk: Jeśli kurator pozwanego złoży do sądu wniosek o przyznanie mu wynagrodzenia lub zwrotu poniesionych kosztów (np. na dojazdy, korespondencję w sprawie), sąd rozpozna taki wniosek. Z reguły przyznawane kuratorowi wynagrodzenie odpowiada taryfowej stawce honorarium adwokackiego. W sprawach rodzinnych koszty wynagrodzenia kuratora z reguły są zasądzane od Skarbu Państwa, a osoba, która zainicjowała postępowanie sądowe zasadniczo nie jest nimi obciążana.

Co stanie się jeśli w toku sprawy odnajdzie się ojciec dziecka?

Aleksandra Partyk: Jeśli po ustanowieniu kuratora ujawniony zostanie aktualny adres pozwanego, osoba ta zostanie wezwana do sądu, a kurator – zwolniony z pełnienia swojej funkcji. Oczywiście należy pamiętać, że niedopuszczalne jest zatajanie znanego miejsca pobytu pozwanego i wnioskowanie o ustanowienie kuratora dla uzyskania korzystniejszego dla siebie wyroku. Takie działanie może spowodować, że proces sądowy zostanie uznany za nieważny i postępowanie będzie prowadzone ponownie.

Polecamy: Jak przebiega proces o ustalanie ojcostwa?

Konsultacja merytoryczna

dr n. praw. Aleksandra Partyk

Doktor nauk prawnych, adiunkt na Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego; radca prawny specjalistka z zakresu prawa rodzinnego