Pracująca mama opiekująca się małym dzieckiem - co może, a czego nie?

Zakazy kodeksowe: pracownica z małym dzieckiem

Zgodnie z art. 178 §2 Kodeksu pracy pracownicy opiekującej się dzieckiem do ukończenia przez nie 4. roku życia nie wolno bez jej zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w przerywanym systemie czasu pracy oraz delegować poza stałe miejsce pracy. Zakaz ten ma więc charakter warunkowy.

Dla porównania zatrudnianie pracownicy w ciąży w nadgodzinach i w porze nocnej jest zakazane bezwzględnie i nawet jej zgoda nie uprawnia pracodawcy do podjęcia wspomnianych praktyk. Jeśli jednak pracodawca chciałby delegować pracownicę w ciąży poza stałe miejsce pracy bądź zatrudnić ją w systemie przerywanego czasu pracy, może to zrobić za uprzednią zgodą pracownicy (tak jak w przypadku osoby opiekującej się małym dzieckiem).

Zgodnie z powyższym matki opiekujące się dziećmi do 4. roku życia mogą pracować maksymalnie 8 godzin w wymiarze dobowym czasu pracy. Nawet jeśli są zatrudnione w takich systemach czasu pracy jak równoważny, w ruchu ciągłym, skróconego tygodnia pracy czy pracy weekendowej. Mimo iż w tych systemach czasu pracy można co do zasady przedłużać dobowy czas pracy danego pracownika, w przypadku osób opiekujących się małymi dziećmi obowiązuje zakaz takich praktyk. W sytuacji obniżenia pracownikowi z tego tytułu dobowego wymiaru czasu pracy do 8 godzin zachowuje on prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany.

Wątpliwości może budzić zakaz delegowania pracownika poza stałe miejsce pracy. Co należy rozumieć przez stałe miejsce pracy? Uznaje się, że chodzi o miejscowość stałego wykonywania pracy przez pracownika bądź miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy. Gdyby więc pracodawca delegował pracownika do pracy w innej miejscowości, wymagana jest zgoda osoby delegowanej.

Przykład
Joanna ma trzyletnią córkę Julię i zajmuje się jej wychowaniem. Pracuje w Siedlcach. Pracodawca poinformował ją o potrzebie delegowania jej do pracy w Warszawie. Pracownica nie wyraziła zgody na wyjazd, powołując się na art. 178 §2 Kodeksu pracy.

Zobacz także: Jakie uprawnienia ma pracujący ojciec małego dziecka?

[CMS_PAGE_BREAK]

Zgoda pracownicy na nadgodziny i delegację

Jak już zostało wspomniane, zakazy kodeksowe dotyczące kobiet (także mężczyzn) opiekujących się małymi dziećmi nie mają charakteru bezwzględnego. Warunkiem umożliwiającym zatrudnienie ich w godzinach nadliczbowych czy delegowanie poza stałe miejsce wykonywania pracy jest wyrażenie zgody przez pracownicę-matkę. Takie oświadczenie woli może zostać wyrażone w dowolny sposób. Dopuszcza się także formę ustną. Co istotne, pracodawca w celu uzasadnienia swoich poczynań musi za każdym razem otrzymywać zgodę od pracownicy. Nie wystarczy więc tylko raz uzyskać zgodę, np. na delegowanie, by później stosować to rozwiązanie częściej. Przy każdym kolejnym zamiarze delegowania kobiety do pracy poza stałym miejsce pracy należy uzyskać jej zgodę.

Opieka nad dzieckiem a zaprzestanie sprawowania opieki

Zakazy kodeksowe dotyczą osób, które sprawują faktyczną opiekę nad dzieckiem do 4. roku życia. Dziecko musi przebywać razem z opiekunem we wspólnym gospodarstwie domowym. Warto podkreślić w tym miejscu, że oddanie dziecka na kilka godzin do żłobka czy przedszkola, nie może zostać uznane za zaprzestanie sprawowania opieki. To samo dotyczy pomocy ze strony rodziny czy innych osób. Za zaprzestanie sprawowania opieki uznaje się jednak z całą pewnością oddanie dziecka na wychowanie innej osobie oraz rezygnację z wychowywania dziecka. W takich przypadkach matka nie może korzystać z ochrony kodeksowej.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)

Polecamy: Małe dziecko a praca w dużej odległości