Wyjazd dziecka za granicę – czy potrzebna jest zgoda obojga rodziców?

Aby dziecko mogło wyjechać za granicę, musi mieć wyrobiony dokument tożsamości. Może to być tymczasowy dowód osobisty lub paszport. Z tymczasowym dowodem osobistym dziecko może przekraczać granice państw Unii Europejskiej, państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego i państw, które zawarły umowy ze Wspólnotą Europejską stosowne umowy (Islandia, Lichtenstein, Norwegia, Szwajcaria). W pozostałych przypadkach wymagany jest paszport.
Aby wyrobić dziecku jakikolwiek dokument tożsamości, potrzebna jest zgoda obojga rodziców (o ile żadne z nich nie ma ograniczonej władzy rodzicielskiej) lub opiekunów prawnych. Zgoda obojga rodziców lub opiekunów prawnych jest wymaga przy składaniu wniosku o dokument tożsamości, np. paszportu dla dziecka (natomiast przy odbiorze paszportu może być już tylko jeden rodzic). I nie ma znaczenia to, czy chodzi o wyjazd na stałe, czy tylko na określony czas (np. wakacje).

Oczywiście istnieją wyjątki od tej reguły. Zgoda jednego rodzica jest wystarczająca, gdy:

• jedno z rodziców nie żyje;
• jedno z rodziców jest pozbawione władzy rodzicielskiej lub ma tę władzę ograniczoną i jej zakres nie obejmuje podejmowanie decyzji w kwestii wyjazdów dziecka za granicę;
• ojcostwo nie zostało ustalone.

Przykład
Jeśli rodzice dziecka są małżeństwem, ale ojcu władza rodzicielska została ograniczona przez sąd rodzinny i przysługuje mu jedynie prawo do kontaktów z dzieckiem, to w takiej sytuacji matka może samodzielnie decydować o wyjeździe z dzieckiem za granicę.

Jeśli rodzic sam wyjeżdża z dzieckiem za granicę, powinien mieć przy sobie zgodę na taki wyjazd wyrażoną przez drugiego rodzica. Najlepiej byłoby, gdyby taka zgoda miała formę aktu notarialnego. Zabezpiecza ona rodzica przed zarzutem o uprowadzenie dziecka za granicę, w przypadku konfliktu między rodzicami czy wycofania zgody przez drugiego rodzica na wyjazd dziecka.

Warto przeczytać: Jak ochronić dziecko w czasie rozwodu rodziców?

Brak zgody na wyjazd jednego z rodziców

Co robić, jeśli jeden z rodziców nie chce wyrazić zgody na wyjazd dziecka za granicę? Przepisy ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy wskazują tutaj możliwość rozstrzygnięcia sądowego, tzn. w przypadku gdy nie dochodzi do porozumienia pomiędzy rodzicami, co do wyjazdu dziecka, sprawę może rozstrzygnąć sąd opiekuńczy.
Rodzic może wystąpić do właściwego sądu rejonowego wydziału rodzinnego i nieletnich z wnioskiem o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka.
Jeżeli sąd wyda postanowienie, w którym stwierdzi, że wyjazd jest dopuszczalny, dziecko będzie mogło wyjechać. Postanowienie sądu zastępuje zgodę jednego z rodziców. Minusem takiego rozwiązania jest czas. Uzyskanie takiego postanowienia zwykle jest czasochłonne i należy to brać to pod uwagę planując wyjazd.

Zgoda na paszport dla dziecka

Wyjazd za granicę do krajów nienależących do Unii Europejskiej wymaga wyrobienia paszportu dla dziecka. Na wydanie go osobie małoletniej jest wymagana pisemna zgoda obojga rodziców (lub opiekunów prawnych), których własnoręczność podpisów poświadcza organ paszportowy lub notariusz, chyba że na podstawie orzeczenia sądu jeden z rodziców został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub władza ta została ograniczona.
W przypadku braku zgodności stanowisk rodziców lub niemożności uzyskania zgody jednego z nich, zgodę na wydanie dokumentu paszportowego zastępuje orzeczenie sądu rodzinnego.
Dodatkowo, jeżeli uzyskanie zgody jednego z rodziców jest niemożliwe lub znacznie utrudnione, dokument paszportowy za granicą może być wydany za zgodą tylko jednego z rodziców, o ile przemawia za tym dobro małoletniego.

Wyjazd dziecka po rozwodzie

Rozważmy sytuację, gdy wyjazd zagraniczny dziecka jest planowany po rozwodzie. Aby wskazać, czy możliwy jest wyjazd z dzieckiem bez zgody byłego małżonka, należy sięgnąć po treść wyroku rozwodowego. W wyroku rozwodowym sąd orzeka o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi.
Sąd w postanowieniu rozwodowym może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do dziecka.
A zatem, w sytuacji, gdy sąd pozbawił jednego z rodziców władzy rodzicielskiej, to drugi małżonek, posiadający taką władzę, może bez przeszkód wyjechać z dzieckiem za granicę.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych (t.j. Dz.U. z 2013 poz. 268 z późn. zm.)

Polecamy: Jaki paszport można wyrobić dziecku?