Wielki Piątek: znaczenie, tradycja, przesądy. Co się wtedy wydarzyło i jak się go obchodzi?
Wielki Piątek to szczególny dzień dla chrześcijan. To także jedyny dzień w roku liturgicznym, kiedy w kościołach nie odprawia się mszy świętej. W kulturze ludowej istnieje wiele tradycji i przesądów związanych z Wielkim Piątkiem. Sprawdź, czy znasz je wszystkie.
Wielki Piątek, drugi dzień Triduum Paschalnego, obchodzony jest na pamiątkę męki i śmierci Jezusa Chrystusa. To czas żałoby i zadumy. W tym dniu katolików obowiązuje ścisły post, a we wszystkich kościołach odprawiana jest liturgia Męki Pańskiej.
Spis treści:
- Co się wydarzyło w Wielki Piątek?
- Co odbywa się w kościele w Wielki Piątek?
- Co dla wiernych oznacza Wielki Piątek?
- Na czym polega żałoba w kościele w Wielki Piątek?
- Ścisły post – czego nie można jeść w Wielki Piątek?
- Przesądy i tradycje ludowe w Wielki Piątek
Co się wydarzyło w Wielki Piątek?
W Wielki Piątek zgodnie z tradycją chrześcijańską Jezus został ukrzyżowany. Po całonocnej modlitwie, osądzeniu i skazaniu na śmierć przez Poncjusza Piłata, Jezus wyruszył na Golgotę – miejsce Swojej kaźni, dźwigając na barkach ciężki, drewniany krzyż. W trakcie pełnej trudu drogi był On biczowany, szydzono z Niego, poniżano. Przybity do krzyża konał w nieludzkich męczarniach. Według tradycji chrześcijańskiej Jezus cierpiał na krzyżu przez 6 godzin, do godziny 15. Wtedy nad całą okolicą zapadła ciemność i nastąpiło potężne trzęsienie ziemi.
Co odbywa się w kościele w Wielki Piątek?
W kościołach katolickich, w godzinach popołudniowych, a zwyczajowo o godzinie 15:00, obchodzona jest liturgia Wielkiego Piątku, która składa się z czterech części:
- liturgii słowa, w której dominuje opis męki Chrystusa według św. Jana. Ta część kończy się uroczystą modlitwą powszechną;
- adoracji Krzyża, podczas której wierni oddają cześć „drzewu krzyża, na którym zawisło zbawienie świata” poprzez ucałowanie ran Jezusa;
- Komunii Świętej jako przyjęcia Ciała Pana i wyznania wiary, że otrzymali nowe życie poprzez śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa;
- procesji do Grobu Pańskiego, podczas której wierni koncentrują swoje myśli na Chrystusie, który został zabity, ale nadal żyje. Współcześnie tradycja ta jest kultywowany tylko w Polsce, Bawarii i Austrii.
Charakterystyczna dla Wielkiego Piątku jest także rozpoczęcie liturgii prostracją głównego celebransa – przed ołtarzem duchowny leży na brzuchu z rozłożonymi rękami. Ten gest jest wyrazem pokory wobec Boga i głębokiej modlitwy. Obecny kształt liturgii Wielkiego Piątku obowiązuje od Soboru Watykańskiego II.
Zobacz także
Wielki Piątek jest drugim dniem Triduum Paschalnego. Triduum Paschalne, czyli Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wielka Sobota to najważniejsze dni dla chrześcijan. W tym czasie wierni celebrują misterium paschalne, zwane inaczej tajemnicą wielkanocną lub największą tajemnicą wiary: poprzez swoją męczeńską śmierć zmartwychwstanie i wniebowstąpienie Jezus Chrystus odkupił człowieka z grzechu. Triduum Paschalne rozpoczyna się wieczorną mszą w Wielki Czwartek (msza Wieczerzy Pańskiej), a kończy nieszporami w Niedzielę Wielkanocną.
Co dla wiernych oznacza Wielki Piątek?
Dla chrześcijan jest to najważniejszy dzień w kalendarzu liturgicznym, a męczeńska śmierć Chrystusa jest podstawą wielkiej tajemnicy wiary. W Wielki Piątek Chrystus oddał swoje życie za wszystkich ludzi, a Jego śmierć jest zwycięstwem miłości nad grzechem, światła nad mrokiem. Wielki Piątek jest przypomnieniem całemu światu o potędze Boskiej miłości.
Na czym polega żałoba w kościele w Wielki Piątek?
Wielki Piątek jest dniem śmierci Jezusa za nasze grzechy i w tym dniu wierni pogrążają się w żałobie. Dlatego też liturgia Męki Pańskiej nie rozpoczyna się pieśniami, nie używa się instrumentów muzycznych ani dzwonków. Cisza ma skłaniać do skupienia i refleksji nad tym, że, mimo iż Jezus umarł, to nadal żyje. W Wielki Piątek w kościołach używa się czerwonych szat liturgicznych, które symbolizują miłość, która zwycięża na krzyżu.
Ścisły post – czego nie można jeść w Wielki Piątek?
W Wielki Piątek w Kościele katolickim obowiązuje post ścisły jako szczególna forma pokuty i zadośćuczynienia. Dotyczy on wszystkich wiernych między 14. a 60. rokiem życia. Poza dziećmi z postu zwolnione są kobiety w ciąży oraz osoby chore. Wiernych obowiązuje post ilościowy: ograniczenie się do trzech posiłków, w tym tylko jeden może w pełni zaspokoić głód oraz post jakościowy: tego dnia nie je się pokarmów mięsnych. Poza Wielkim Piątkiem katolików obowiązuje ścisły post także w Środę Popielcową.
Przesądy i tradycje ludowe w Wielki Piątek
Ludowe praktyki związane z obchodami Wielkiego Piątku są chętnie kultywowanymi tradycjami w wielu regionach Polski. Jedną z takich tradycji są straże przy Grobie Pańskim, które do dziś funkcjonują m.in. w Małopolsce, oraz inscenizacje związane z drogą krzyżową.
W tradycji ludowej nadal funkcjonują liczne przesądy wiązane z Wielkim Piątkiem. Oto niektóre z nich:
- Dawniej wierni zastanawiali się, czy w Wielki Piątek można sprzątać. Tak, jednak w ograniczonym zakresie. W tym dniu nie można wykonywać ciężkich prac ani używać narzędzi, szczególnie wbijać gwoździ. To może przynieść nieszczęście. Nie wolno także prać ubrań, ponieważ, jak wierzono, będą one wciąż brudne.
- Wierzono, że chleb oraz inne wypieki takie jak mazurki czy baby wielkanocne pieczone w Wielki Piątek będą wiecznie świeże.
- Wszystkie modlitwy wypowiedziane w Wielki Piątek o godzinie 15:00, w chwili śmierci Jezusa Chrystusa, na pewno się spełnią.
- Wierzono, że dzieci urodzone tego dnia mają mieć bardzo trudne życie.
Zobacz także: