Tabletki antykoncepcyjne – rodzaje, stosowanie, przeciwwskazania
Tabletki antykoncepcyjne, zwane też pigułkami, blokują owulację i nie dopuszczają do zapłodnienia. Są jedną z najbardziej skutecznych form zapobiegania ciąży.
Dobre tabletki antykoncepcyjne są skuteczne i niezbyt kłopotliwe. Muszą też być bezpieczne, czyli bez skutków ubocznych. Ponieważ na rynku jest dużo różnych tabletek antykoncepcyjnych, warto zdecydować się na jedną z nich po konsultacji z lekarzem, gdyż nie wszystkie tego typu preparaty nadają się dla każdej kobiety. Oto najważniejsze sprawy związane z antykoncepcją hormonalną.
Tabletki antykoncepcyjne:
Rodzaje i działanie tabletek antykoncepcyjnych
Tabletki antykoncepcyjne, zwane też pigułkami antykoncepcyjnymi, zapewniają kobiecie niemal 100-procentową gwarancję ochrony przed niechcianą ciążą. Dzielimy je na:
- jednoskładnikowe - zawierają tylko jeden rodzaj syntetycznego hormonu;
- dwuskładnikowe - są najczęściej stosowane, posiadają dwa rodzaje hormonów: estrogen i progestagen (syntetyczny progesteron).
Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe
Zwane też minipigułkami. Zawierają jeden hormon – progestagen. Zalecane kobietom, które źle tolerują wysoki poziom hormonów stosowanych w pigułkach dwuskładnikowych. Mają mniej skutków ubocznych. Bezpieczne także dla kobiet karmiących, gdyż nie zawierają estrogenu hamującego laktację. Są tak samo skuteczne jak tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe.
Działanie: zmieniają właściwości śluzu w szyjce macicy, utrudniając plemnikom przedostanie się do jajeczka. Niektóre jednoskładnikowe pigułki hamują też owulację.
Gdy zapomnisz wziąć pigułkę jednoskładnikową: Jeżeli spóźnienie w zażyciu pigułki wynosi mniej niż 3 godziny, trzeba jak najszybciej połknąć zapomnianą tabletkę. Gdy spóźnienie wynosi ponad 3 godziny, trzeba jak najszybciej zażyć zapomnianą tabletkę i stosować dodatkową antykoncepcję, np. prezerwatywy.
Jak brać tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe
Stosowanie minipigułek wymaga samodyscypliny. Wynika to z mniejszej aktywności zawartego w nich hormonu. Tabletki jednoskładnikowe:
- trzeba zażywać codziennie;
- o tej samej porze, z dokładnością niemal co do minuty; wystarczy 3-4-godzinne opóźnienie, aby były mniej skuteczne;
- nie można robić przerw w ich stosowaniu.
Indeks Pearla dla tabletek jednoskładnikowych wynosi do 0,5 do 3.
Wskaźnik Pearla (indeks Pearla) – metoda oceniania ryzyka zajścia w ciążę podczas stosowania wybranej antykoncepcji. Podaje liczbę ciąż, do jakich doszło u 100 par stosujących konkretną metodę antykoncepcji. Im mniejszy wskaźnik Pearla, tym skuteczniejsza metoda.
Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe
Dzieli się je na kilka typów. Podział uzależniony jest od hormonów zawartych w jednym opakowaniu pigułek:
- tabletki jednofazowe – wszystkie pigułki zawierają taką samą ilość hormonów (np. Yasmin, Cilest, Minulet).
- tabletki dwufazowe – opakowanie zawiera dwa rodzaje pigułek (np. Anteovin). Jedne zawierają estrogeny (czasami z dodatkiem progestagenów), a drugie – estrogeny i progestageny.
- tabletki trójfazowe – opakowanie zawiera trzy rodzaje pigułek. Zawierają zwiększoną dawkę estrogenów (czasami z dodatkiem progestagenów). Pigułki przyjmowane jako ostatnie zawierają rosnącą dawkę progestagenów.
Działanie tabletek dwuskładnikowych:
- hamowanie owulacji dzięki czemu nie dojrzewa jajeczko i nie może dojść do zapłodnienia;
- zagęszczanie śluzu szyjki macicy, przez co niemożliwe jest dotarcie plemników do jajeczka (gdyby jednak dojrzało);
- wywołaniu zmian w śluzówce macicy, tak aby zarodek się w niej nie zagnieździł.
Jak brać tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe
To zależy od wybranych pigułek. Czasami w opakowaniu jest tyle tabletek, że bierze się je codziennie, a w przypadku niektórych produktów, robi się kilkudniową przerwę. Dlatego zawsze należy przeczytać ulotkę dołączoną do każdego opakowania tabletek antykoncepcyjnych.
Gdy zapomnisz wziąć pigułkę dwuskładnikową: Jeżeli spóźnienie w zażyciu pigułki hormonalnej wynosi mniej niż 12 godzin, trzeba jak najszybciej połknąć zapomnianą tabletkę, a następną zażyć o zwykłej porze. Gdy opóźnienie wynosi od 12 do 24 godzin, postępowanie zależy od tego, w której fazie cyklu znajduje się kobieta. Jeżeli spóźnienie jest większe niż 24 godziny, trzeba skontaktować się z ginekologiem, aby zdecydował, co robić.
Indeks Pearla dla tabletek dwuskładnikowych: od 0,1 do 7,6.
Najpopularniejsze tabletki antykoncepcyjne:
- Belara – jednofazowa złożona tabletka antykoncecpyjna. Opakowanie Belara zawiera 21 tabletek. Cena preparatu: 33-37 zł.
- Yasminelle – dwuskładnikowa, jednofazowa tabletka antykoncepcyjna. Opakowanie zawiera 21 tabletek. Cena Yasminelle to ok. 35 zł.
- Microgynon 21 – dwuskładnikowa pigułka. Opakowanie Microgynon 21 kosztuje ok.20 zł i zawiera 21 tabletek.
- Novynette – tania jednofazowa pigułka dwuskładnikowa. Opakowanie Novynette zawiera 21 tabletek i kosztuje ok 10 zł.
- Limetic – jednoskładnikowa pigułka (zawiera progestagen). W opakowaniu Limetic znajduje się 28 tabletek, a ich cena wynosi ok. 20 zł.
Zobacz też: Czy tabletki obniżają libido?
Przeciwwskazania do stosowania tabletek antykoncepcyjnych
Zdrowa kobieta może je brać przez wiele lat. Przeciwwskazania do stosowania pigułek dwuskładnikowych to:
- choroby sercowo-naczyniowe - nadciśnienie tętnicze, dławica piersiowa, choroba zastawek serca, zaburzenia krzepnięcia krwi;
- stany zapalne naczyń krwionośnych;
- miażdżyca;
- cukrzyca;
- występowanie w rodzinie choroby zakrzepowo-zatorowej - zawał mięśnia sercowego, udar mózgu, zapalenie żyły, zator płucny, żylaki podudzi;
- krwawienie z dróg rodnych o nie ustalonej przyczynie;
- choroby wątroby - nowotwory wątroby, marskość wątroby, wirusowe zapalenie wątroby;
- nowotwory narządów układu rodnego;
- rak sutka;
- zapalenie trzustki;
- cukrzyca;
- niewydolność nerek;
- kamica pęcherzyka żółciowego.
Najmniejszą liczbę przeciwwskazań mają pigułki jednoskładnikowe. Są one polecane kobietom, które:
- nie mogą zażywać środków zawierających estrogeny, np. karmiącym piersią dzieci;
- paniom powyżej 35. roku życia;
- nastolatkom;
- mają problemy z nadciśnieniem, sercem, zakrzepowym zapaleniem żył lub żylakami;
- palą papierosy;
- w okresie menopauzy.
Zobacz też: Co jeść, jeżeli zażywasz pigułki
Skutki uboczne tabletek antykoncepcyjnych
Najczęstszymi skutkami ubocznymi podczas przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych są następujące dolegliwości:
- bóle głowy;
- nudności;
- bolesność piersi
- krwawienie miedzymiesiączkowe.
Wszystkie dolegliwości powinny ustąpić, gdy organizm przyzwyczai się do zmienionego stężenia hormonów. Jeżeli złe samopoczucie się utrzymuje, trzeba zmienić preparat.
Warto dodać, że żaden preparat medyczny nie był tak regularnie stosowany przez tyle osób i żaden też nie został tak gruntownie przebadany. Dlatego tabletki antykoncepcyjne są bezpieczne. Potwierdzają to najlepiej liczby:
- 60 milionów kobiet na świecie stosuje dwuskładnikowe pigułki antykoncepcyjne;
- od wprowadzenia na rynek korzystało z nich już ponad 200 milionów pań.
Jak każdy lek, tak i antykoncepcja hormonalna może nie być obojętna dla zdrowia – może zwiększać ryzyko:
- zakrzepicy;
- kamicy pęcherzyka żółciowego;
- nasilać migrenę;
- zwiększać nieco ryzyko raka piersi (średnio u jednej na 1000 kobiet, stosujących pigułkę przez 15 lat).
Badania przed zastosowaniem pigułek antykoncepcyjnych
Zanim zdecydujesz się antykoncepcję hormonalną niezbędne jest wykonanie:
- cytologii;
- badania ginekologicznego;
- skontrolowania piersi;
- morfologii;
- prób wątrobowych (ALAT, ASPAT, GGTP);
- badania krzepliwość krwi;
- kontroli ciśnienia;
- badania cholesterolu;
- poziomu glukozy;
- czasem potrzebne są także badania hormonalne.
Na podstawie wyników badań ginekolog może stwierdzić, jaka tabletka będzie najlepsza.
Sprawdź też: 7 objawów, przy których warto zbadać hormony
Zdrowotne zalety tabletek antykoncepcyjnych
Okazało się, że przyjmowanie ich przez kilkanaście lat zmniejsza ryzyko: raka jajnika, raka błony śluzowej macicy, osteoporozy po menopauzie.
Więcej a o antykoncepcji:
- Wazektomia: antykoncepcja dla mężczyzn
- Antykoncepcja po porodzie
- Antykoncepcja w zastrzyku