Dziady cz. III – streszczenie, plan wydarzeń, opis bohaterów
Wielu badaczy literatury uważa, że III część „Dziadów” Adama Mickiewicza to najważniejsze dzieło narodowego wieszcza. Właśnie w tym utworze poeta miał zawrzeć ducha poetyckiego całej swej twórczości. Jednocześnie chyba nikt nie odważył się określić III cz. „Dziadów” jako dzieło proste w odbiorze. Nasze streszczenie pozwoli lepiej zrozumieć, kto jest kim i o co chodzi w „Dziadach drezdeńskich”.
Dziady cz. III to utwór, który powstał w 1832 roku. Jest to ostatnia część cyklu Dziadów. W przeciwieństwie do części II i IV akcja dramatu nie dzieje się w Zaduszki i trwa dłużej niż jeden dzień.
Spis treści:
- Dziady cz. III – plan wydarzeń
- Dziady cz. III – streszczenie
- Geneza utworu Dziady cz. III
- Dziady cz. III – opis bohaterów
Dziady cz. III – plan wydarzeń
- Przemiana Gustawa w Konrada.
- Spotkanie wigilijne w celi Konrada.
- Rozmowy o aresztowaniach przyjaciół.
- Pieśń zemsty Konrada.
- Mała Improwizacja.
- Wielka Improwizacja.
- Egzorcyzmy księdza Piotra.
- Widzenie Ewy.
- Widzenie księdza Piotra.
- Sen Senatora.
- Historia Cichowskiego.
- Plany zabicia Rollinsona.
- Przepowiednia księdza Piotra.
- Bal u Senatora.
- Śmierć Doktora porażonego piorunem.
- Spotkanie księdza Piotra i Konrada.
- Przybycie upiorów.
- Podróż więźniów w głąb Rosji, przybycie do Petersburga.
- Spotkanie Pielgrzyma z mieszkańcem miasta.
- Przegląd wojska.
- Przepowiednie Oleszkiewicza.
Dziady cz. III – streszczenie
Scena I
(tzw. scena więzienna)
W celi więziennej śpi mężczyzna. Stoi nad nim anioł, który przepowiada mu wolność. Więzień budzi się. Nie wierzy w słowa anioła. Przecież to niemożliwe, by w zniewolonym kraju zaznał prawdziwej wolności.
Mężczyzna postanawia, że żywy, zostanie dla ojczyzny umarły i zmienia imię: odtąd nie jest Gustawem a Konradem. Data jego śmierci jako Konrada i narodzin jako Gustawa to 1 listopada 1823.
Scena II
Wielka Improwizacja
Jest dzień Wigilii. Cela Konrada jest największa, więc to właśnie w niej zbierają się więźniowie. Rozmowy dotyczą głównie losu aresztowanych oraz ich bliskich. Jan Sobolewski opowiada, jak na rozkaz cara na Sybir zesłano kolejnych studentów.
Zobacz także
Temat ten jest bliski zebranym, gdyż wszyscy zostali oskarżeni o bunt wobec cara. Cara, który robi wszystko, by zniszczyć Polskę i Polaków. Żaden z więźniów nie zapomni nigdy towarzyszy, którzy poświęcili życie, by ratować ojczyznę.
Jeśli zapomnę o nich, Ty Boże na niebie,
Zapomnij o mnie.
Konrad wygłasza Wielką Improwizację. Posuwa się na granicę bluźnierstwa, gdyż żąda od Boga władzy nad swoim narodem, by przywrócić mu świetność. Jest to postawa prometejskiego buntu przeciw losowi Polaków. I przeciw Bogu, który milczy i nie reaguje ani na krzywdę narodu, ani na słowa Konrada (bohater wątpi w miłosierdzie boskie: Kłamca, kto Ciebie nazwał miłością, Ty jesteś tylko mądrością).
Scena III Egzorcyzmy
Do celi Konrada, przychodzi ksiądz Piotr. Odprawia egzorcyzmy nad więźniem-poetą, którego zdaniem wszystkich opanował szatan. Ksiądz wypędza diabła. Opuszczając duszę Konrada, diabeł oznajmia księdzu, że może uratować duszę Jana Rollinsona, jeśli ten otrzyma Komunię Świętą przed śmiercią. Rollison to jeden ze studentów aresztowanych za udział w antyrosyjskim spisku (zanim trafił do więzienia, utrzymywał niewidomą matkę).
Scena IV Widzenie Ewy
W wiejskim dworku pod Lwowem młoda kobieta Ewa śni, że stroi obraz Matki Boskiej kwiatami. Róże, lilie, narcyz pochodzą z ogrodu Ewy. We śnie widzi też Maryję, która uwity z kwiatów wianek podaje Jezusowi a Ten, rzuca wiankiem w Ewę.
Scena V Widzenie Księdza Piotra
W celi ksiądz Piotr poznaje przyszłe losy Polski, która zbawi całą Europę przez ofiarę.
Scena VI Sen Senatora
Szatan dręczy snami Senatora.
Scena VII Salon warszawski
W arystokratycznym warszawskim salonie damy mają spotkanie towarzyskie. Narzekają, że senator Nowosilcow opuścił Warszawę i wyjechał do Wilna. Zgodnie twierdzą, że nikt nie wyprawia tak wystawnych przyjęć jak on.
Zgromadzeni słuchają także historii narodowego męczennika Cichowskiego, którą opowiada Adolf.
Scena VIII Pan Senator
U senatora odbywa się bal. Przed gospodarzem przyjęcia staje matka Rollinsona i błaga, by zwrócił jej syna. Senator udaje, że nie wie, o kogo chodzi, i obiecuje zająć się sprawą.
Podczas balu ginie Doktor, a pani Rollinsonowa wchodzi na salę ze skargą. Jest zrozpaczona, bo dowiedziała się, że ktoś wypchnął jej syna przez okno celi.
Konrad zostaje zaprowadzony na przesłuchanie. Na schodach mija się z księdzem Piotrem, który przepowiada mu wolność i ważną misję.
Scena IX Noc Dziadów
Guślarz z tajemniczą kobietą widzą ducha z raną na czole. Kobieta rozpoznaje w nim swego ukochanego.
Geneza utworu Dziady cz. III
Adam Mickiewicz z niewiadomych przyczyn nie uczestniczył w Powstaniu Listopadowym. Niektórzy znawcy literatury uważają, że III część Dziadów powstała, by zadośćuczynić narodowi brak czynnej walki wieszcza o wolność ojczyzny.
Warto pamiętać, że dzieło to kryje wiele tajemnic. Sam autor Dziadów drezdeńskich, zapytany o wyjaśnienie zagadkowego wersu: A imię jego Czterdzieści i cztery miał odpowiedzieć: Kiedy pisałem – wiedziałem, teraz – nie wiem. Wskazuje to, że tworzył swe dzieło pod wpływem poetyckiego natchnienia graniczącego z poetyckim szałem.
Dziady III – opis bohaterów
- Gustaw – Konrad – nazywany Więźniem. Przeżywa symboliczną śmierć. Zapisuje jej datę węglem na ścianie. Przechodzi przemianę z nieszczęśliwego kochanka Gustawa w wojownika o wolność ojczyzny, Konrada. Więźniowie doceniają talent poetycki Konrada, lecz nie rozumieją przesłania utworów. Czasem miewa ataki epilepsji. Konrad w wigilię zaczyna śpiewać pieśni zemsty, które prowadzą do Małej Improwizacji i Wielkiej Improwizacji. Okazują one nowe oblicze Konrada, który chce stanąć na czele rodaków. Ponadto grzeszy pychą, jest przekonany o własnej wielkości.
- Ksiądz Piotr – opiekuje się skazańcami. Przeciwieństwo Konrada: cierpliwy, pokorny. Doznaje widzenia losów Polski. Odprawia egzorcyzmy nad duszą Konrada. Nie obawia się szatana. Chce wziąć na siebie karę za winy Konrada.
- Ewa – dziewczyna mieszkająca w wiejskim domu pod Lwowem. Modli się do Matki Boskiej za swoją rodzinę. Wstawia się również za Konradem. Doznaje nocnego widzenia Maryi i Chrystusa.
- Cichowski – młody Polak. Aresztowany po ślubie. Rodzinie Cichowskiego wmawiano, że mężczyzna się utopił. Torturowany podczas przesłuchań. Wyniszczony psychicznie i fizycznie.
- Jan Rollinson – młody chłopiec, uczeń gimnazjum. Mimo tortur nie wydaje przyjaciół. Załamuje się psychicznie i próbuje popełnić samobójstwo.
- Pani Rollisonowa – matka Jana. Niewidoma staruszka. Nowosilcow mami ją wizją spotkania z synem. Na wieść o stanie, w jakim znajduje się jej syn, wpada w rozpacz.
- Senator Nowosilcow – tyran i prześladowca narodu polskiego. Prowadzi masowe aresztowania. Ukrywa swoje prawdziwe intencje, sprawia wrażenie dobrego człowieka. Obyty towarzysko, organizuje bale.
- Doktor – konkuruje z Pelikanem o względy Senatora. Ginie porażony piorunem.
- Guślarz – spotyka na cmentarzu kobietę w żałobie. Tłumaczy jej, że nie może wezwać widma jej dawnego ukochanego.
źródła:
J. Przyboś: Czytając Mickiewicza. Warszawa 1998
T. Łubieński: M. jak Mickiewicz. Warszawa 1999
R. Przybylski, M. Witkowska: Romantyzm. Warszawa 2007
Zobacz także: