Reklama

O czym jest „Granica” Zofii Nałkowskiej? Jaką problematykę porusza i dlaczego świetnie sprawdzi się w rozprawkach na takie tematy jak: miłość, zdrada, zemsta, cierpienie, śmierć, pozory, kłamstwo czy bohater– karierowicz? Przed egzaminem lub ważnym sprawdzianem polecamy streszczenie powieści.

Reklama

Spis treści:

„Granica”: plan wydarzeń

  1. Opis dzieciństwa i lat szkolnych Zenona Ziembiewicza.
  2. Młodzieńcze uczucie do Elżbiety Bieckiej.
  3. Studia Zenona we Francji i powrót do Polski.
  4. Nawiązanie romansu z Justyną Bogutówną
  5. Odnowienie znajomości z Elżbietą Biecką.
  6. Początek pracy Zenona jako redaktora naczelnego.
  7. Zaręczyny z Elżbietą Biecką.
  8. Ciąża Justyny i aborcja za pieniądze od Ziembiewicza.
  9. Ślub Zenona Ziembiewicza z Elżbietą.
  10. Zenon Ziembiewicz prezydentem miasta.
  11. Oślepienie Zenona przez Justynę
  12. Samobójstwo Ziembiewicza

„Granica”: streszczenie krótkie

Zenon Ziembiewicz wyjeżdża z majątku Boleborze do miasta, aby się uczyć. Poznaje Elżbietę, dziewczynę z bogatej rodziny (ciotka, która ją wychowuje, jest właścicielką kamienicy). Zenon wyjeżdża na studia do Paryża, a po powrocie obejmuje stanowisko redaktora w czasopiśmie „Niwa”. Wtedy też nawiązuje romans z Justyną, ubogą dziewczyną, którą poznał podczas wakacji w Boleborzy. Nie przeszkadza mu to zaręczyć się z Elżbietą. Gdy kochanka zachodzi w ciążę, mówi o wszystkim narzeczonej, która wybacza mu zdradę. Justynie zaś wręcza pieniądze, co ona rozumie jako sugestię aborcji i usuwa ciążę.

Po spotkaniu z Justyną, Elżbieta zrywa zaręczyny, lecz w końcu po raz kolejny przebacza Zenonowi. Wkrótce po ślubie para spodziewa się dziecka. Ziembiewicz zostaje prezydentem miasta. W czasie jego kadencji dochodzi do buntu robotników, których sytuacja materialna i warunki pracy nie pozwalają na godne życie. Pewnego dnia w jego kancelarii pojawia się Justyna – oblewa mu twarz żrącą substancją, oślepiając go. Trafia za to do więzienia. Ziembiewicz popełnia samobójstwo.

„Granica”: streszczenie szczegółowe

Powieść „Granica” zaczyna się od skandalu, jaki wywołało samobójstwo Zenona Ziembiewicza i jego romansu. Prasa podaje informacje pełne domysłów, nikt bowiem nie zna szczegółów związku pozamałżeńskiego z Justyną Bogutówną.

Dalej akcja toczy się na zasadzie retrospekcji: poznajemy Zenona Ziembiewicza, który jeszcze w szkole, jako młody chłopak zakochuje się w Elżbiecie. Podczas wakacji w Boleborzy (nazwa majątku, którego dzierżawcą jest ojciec Zenona) poznaje 19-letnią Justynę Bogutównę.

Po ukończeniu szkoły, młody Ziembiewicz wyjeżdża na studia do Paryża. Tam postanawia, że nie będzie taki jak jego ojciec. Nie chce, podobnie jak Walerian Ziembiewicz, ulegać erotycznym żądzom i zdradzać żonę ze służącymi.

Gdy Zenon wraca do kraju, spotyka Justynę Bogutównę, która zostaje jego kochanką. W tym czasie Ziembiewicz otrzymuje posadę redaktora naczelnego w czasopiśmie „Niwa”. Staje się coraz bardziej wpływowym człowiekiem w mieście. Jednocześnie decyduje się na związek ze swoją młodzieńczą miłością, Elżbietą. Pewnego dnia Zenon wyznaje jej, że ma kochankę, która spodziewa się dziecka. Elżbieta uważa, że postępowanie Zenona jest karygodne, ale mu wybacza.

Do spotkania obu kobiet dochodzi, gdy Justyna zamieszkuje w kamienicy należącej do ciotki Elżbiety Bieckiej. Justyna odrzuca pomoc Elżbiety, jest zdziwiona, że ktoś wie o jej związku z Ziembiewiczem. Elżbieta daje słowo Justynie, że nie zostanie żoną Zenona.

Ziembiewicz dowiaduje się od Justyny o spotkaniu z Elżbietą. Proponuje kochance pieniądze na usunięcie ciąży.

Niedługo potem Elżbieta zrywa listownie zaręczyny i wyjeżdża do matki, do Warszawy. W stolicy po dwóch miesiącach spotyka Zenona. Wie już wtedy, że bardzo jej na nim zależy. On daje słowo, że nic nie przeszkodzi ich małżeństwu. Elżbieta przedstawia przyszłego męża matce.

Tuż przed ślubem Zenon zabiera Elżbietę do Boleborzy. Jego rodzice (podobnie jak matka Elżbiety) bardzo cieszą się z powodu małżeństwa syna. Pojawiają się kolejne dobre wiadomości: Zenon ma zostać prezydentem miasta, a Elżbieta spodziewa się dziecka.

Tymczasem Justyna dostaje wymarzoną pracę w sklepie i zamieszkuje na przedmieściach. Ale nie wszystko układa się dobrze… Umiera jej koleżanka Jasia, u której mieszkała w kamienicy Kolichowskiej, ciotki Elżbiety (przedtem umiera matka Jasi i jej córeczka). Śmierć koleżanki sprawia, że Justyna zamyka się w czterech ścianach domu. Porzuca nawet pracę.

Na świat przychodzi Walerian, synek Zenona i Elżbiety. Dziecko dostaje imię po dziadku ze strony ojca. Ojciec Zenona nie żyje. Matka przeprowadziła się do miasta i wspomina męża z największym szacunkiem (mimo że ją zdradzał i nie wykazał się niczym szczególnym, jeśli chodzi o obowiązki dzierżawcy).

Zenon na wieść o tym, że Justyna nie ma pracy – prosi żonę, by pomogła załatwić jej posadę w cukierni. Elżbieta waha się, lecz zgadza się pomóc byłej kochance męża.

Wkrótce potem o wstawiennictwo prosi Elżbietę również Marian Chąśba. Chodzi o Franka Borbockiego, który trafił do więzienia. Jak cień pojawia się znów postać Justyny, która była znajomą Franka.

Ziembiewicz spotyka się z księdzem Czerlonem, z którym rozmawiają o sensie cierpienia i ludzkiego życia. Ksiądz od dawna imponuje Zenonowi swoją siłą fizyczną i duchową.

Jako prezydent Zenon Ziembiewicz zyskuje coraz większy szacunek mieszkańców miasta. Za jego kadencji powstają nowe inwestycje (np. ośrodek wypoczynkowy nad rzeką i osiedle robotnicze – niestety domy dla robotników nie zostają zbudowane do końca, bo rząd cofa dotację).

Mimo to w domu Zenon staje się coraz bardziej milczący. Dowiaduje się, że Justyna znów jest bezrobotna. Podczas spotkania widzi, że była kochanka zachowuje się niepokojąco. Razem z Elżbietą ustalają, że Justyna potrzebuje pomocy medycznej. Lekarz stwierdza, że fizycznie Justyna jest zdrowa, ale stan jej emocji wymaga wsparcia ze strony bliskich.

Stan Justyny się pogarsza. Kobieta coraz częściej wraca myślami do przerwanej ciąży, obwinia się, że zabiła dziecko, dla którego była jedyną osobą na świecie. Podczas wizyt Zenona milczy.

Po jednej z wizyt Ziembiewicz postanawia zajrzeć do swojego gabinetu. Przed urzędem zastaje jednak tłum robotników blokujących wejście. Prezydent do swojej kancelarii dostaje się bocznym wejściem. Na miejscu pojawia się policja i strzela w kierunku protestujących robotników, dochodzi do aresztowań. W wyniku zamieszek ginie Franek Borbocki, a Marian Chąśba trafia do aresztu.

To nie jest dobry czas dla Ziembiewicza. Wkrótce dociera do niego wiadomość o próbie samobójczej Justyny. Podczas spotkania słyszy od byłej kochanki, że to jego wina, bo przez niego przerwała ciążę. Justyna oznajmia, że chce go zabić.

Zenon mówi o wszystkim żonie. Uważa, że sporą część odpowiedzialności za stan Justyny ponosi właśnie Elżbieta.

Niedługo potem Justyna przychodzi do kancelarii byłego kochanka. Ma ze sobą żrący kwas, którym oblewa twarz Zenona. Mimo szybkiej pomocy lekarzy, Ziembiewicz traci wzrok. Justyna zostaje aresztowana. Wszyscy myślą, że jej atak na prezydenta ma związek z protestami robotniczymi.

Po wyjściu ze szpitala Ziembiewicz popełnia samobójstwo, strzelając sobie w usta. Po śmierci męża Elżbieta wyjeżdża za granicę. Syna zostawia teściowej. Babcia z wnukiem zamieszkują w kamienicy, w mieszkaniu zmarłej Kolichowskiej.

Geneza utworu „Granica” i znaczenie tytułu powieści (problematyka)

„Granica” jest przykładem powieści społeczno-obyczajowej. Zofia Nałkowska pisała „Granicę” w latach 1932-1935 i poruszyła w niej wiele aktualnych wówczas zagadnień. Był to czas kryzysu, zarówno w sferze politycznej jak i społecznej. Wśród twórców popularne było poruszanie problematyki złej sytuacji robotników. Nałkowska w swej twórczości nie stroniła również od ukazywania problemów dotyczących kobiet.

Tytuł powieści ma znaczenie symboliczne. Jego wielowymiarowość odwołuje się do:

  • Granic społecznych – wyraźne rozgraniczenie warstw społecznych na biednych i bogatych w kamienicy Kolichowskiej, co dla jednych jest podłogą, dla innych jest sufitem
  • Granic moralnych – przekraczanych w trudnych sytuacjach życiowych (jak w przypadku Zenona Ziembiewicza, który posuwa się do coraz bardziej nieetycznych zachowań)
  • Granic psychologicznych – gdzie jest granica, do której może posunąć się człowiek?
  • Granic filozoficznych – gdzie zaczyna się i kończy rzeczywistość postrzegana subiektywnie na rzecz obiektywnego oglądu świata? Gdzie kończy się myślenie o sobie, a zaczyna myślenie o ludziach, za których jest się odpowiedzialnym?
  • Granic odporności emocjonalnej – ile jest w stanie znieść człowiek, zanim zacznie się zatracać i gubić w skutkach swego postępowania, jak długo może kłamać, stwarzać pozory etycznego postępowania, itp.

Warto również zwrócić uwagę na problem niewierności mężczyzn oraz zdradzanych przez nie kobiet. W powieści zdradza swoją partnerkę zarówno ojciec Zenona, jak i sam Zenon. Mówi się również o romansach księdza Czerlona, który jako duchowny zobowiązał się do życia w celibacie.

Czas i miejsce akcji w „Granicy”

Miejsca, w których toczy się akcja „Granicy” to: majątek Boleborza, Warszawa, Paryż i miasto, którego nazwa nie pada (co może znaczyć, że historia ta mogła wydarzyć się w każdym z polskich miasteczek). Czas akcji to dwudziestolecie międzywojenne – opisane wydarzenia miały miejsce w ciągu kilkunastu lat.

Powieść Zofii Nałkowskiej ma kompozycję klamrową – zaczyna się i kończy śmiercią Zenona Ziembiewicza. Narracja ma układ retrospektywny, tzn. że przywoływane są zdarzenia z przeszłości.

Zobacz także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama