Skąpiec – streszczenie, plan wydarzeń i charakterystyka bohaterów
Jednym z najsłynniejszych utworów Jana Baptysta Poquelina (Moliera) jest „Skąpiec”. Streszczenie utworu pomoże ci uporządkować sobie kolejność wydarzeń oraz wiadomości o tym, kto jest kim w tej ponadczasowej komedii.
Skąpiec to komedia klasyczna z XVII wieku. Od setek lat potrafi bawić do łez, ale i skłaniać do refleksji. Jej tytułowy bohater to dusigrosz, którego skąpstwo doprowadza do rodzinnych dramatów. Stary Harpagon dla pieniędzy gotów jest nawet ożenić się z ukochaną własnego syna...
Spis treści:
- Skąpiec – plan wydarzeń
- Skąpiec – streszczenie krótkie
- Skąpiec – streszczenie szczegółowe
- Skąpiec – problematyka i geneza
- Skąpiec – bohaterowie
Skąpiec - plan wydarzeń
- Rozmowa Elizy i Walerego o ich skrywanej miłości.
- Wyznanie Kleanta o miłości do Marianny.
- Zakopanie dziesięciu tysięcy franków w ogrodzie Harpagona.
- Zamiar poślubienia Marianny przez Harpagona.
- Poinformowanie dzieci o swoich planach matrymonialnych.
- Rozpacz Kleanta.
- Próba pożyczki pieniędzy przez Kleanta u lichwiarza, którym okazuje się jego ojciec.
- Wizyta swatki Frozyny u Harpagona.
- Przygotowanie przyjęcia na cześć Marianny.
- Trudna rozmowa Kleanta z ojcem.
- Kłótnie o Mariannę.
- Kradzież skarbu Harpagona.
- Wezwanie komisarza i przesłuchania.
- Oskarżenie Walerego przed Jakuba.
- Wymiana między synem, a ojcem – skarb za Mariannę.
- Zapowiedź podwójnego ślubu.
Skąpiec – streszczenie krótkie
Eliza i Walery to para zakochanych. Rozmawiają o możliwościach uwolnienia się spod władzy Harpagona. Mężczyzna chce zdobyć zaufanie ojca i poślubić ukochaną. Natomiast Kleant (brat Elizy) mówi siostrze o swojej miłości do Marianny.
Harpagon wyrzuca swojego służącego Strzałkę w obawie, że jest on złodziejem. Oświadcza córce, że planuje wydać ją za mąż za bogatego, starszego wdowca Anzelma, a sam chce ożenić się z Marianną. Dochodzi do kłótni, którą łagodzi Walery licząc na to, że zyska w oczach ojca.
Do domu Harpagona przyjeżdża swatka Frozyna, która nie dostała pieniędzy za swoje usługi. Skąpiec przyjmuje w domu Mariannę i raczy ją skromnym posiłkiem. Kleant wręcza ukochanej pierścień ojca. Zakochani są zrozpaczeni swoją sytuacją i zwierzają się Frozynie.
Pojawia się Strzałka, który mówi Kleantowi, że ukradł starcowi szkatułkę. Skąpiec szaleje i rozpacza. Rozpoczyna się śledztwo w sprawie pieniędzy. Wychodzi na jaw, że Walery i Marianna są rodzeństwem i ponadto są dziećmi Anzelma. Kleant szantażuje ojca i wymusza na nim swój ślub z Marianną. Anzelm płaci za dwa wesela.
Skąpiec – streszczenie szczegółowe
Walery i Eliza rozmawiają o uczuciu, którym się darzą. Eliza boi się, lecz ukochany zapewnia ją o swojej miłości. Walery uratował jej kiedyś życie (gdy dziewczyna wpadła do wody).
Zakochani muszą ukrywać swą miłość ze względu na ojca Elizy, Harpagona. Jest on niezwykle skąpy oraz surowy wobec swoich dzieci, Elizy i Kleanta. Walery nie zna swoich rodziców, chce ich odszukać, by dali błogosławieństwo jemu i ukochanej. Eliza nie chce rozstawać się na tak długo z chłopakiem i prosi go, by dogadał się z jej ojcem i bratem.
Sytuację podobną do Walerego ma Kleant. Wyznaje siostrze, że jest zakochany w Mariannie, która mieszka niedaleko wraz ze schorowaną matką. Dziewczyna jest ładna, uczciwa, ale niezbyt bogata, więc Kleant nie może liczyć na przychylność swego ojca. Sam próbuje być samodzielny i zdobyć pieniądze na swoje utrzymanie oraz na pomoc dziewczynie, wiedząc, że od skąpego ojca nie dostanie nic.
Harpagon myśli tylko o swoim majątku. Jest podejrzliwy zarówno w stosunku do dzieci, jak i służby. Obawia się, że służący jego syna (Strzałka) podgląda, gdzie schował szkatułkę z pieniędzmi. Wyrzuca synowi, że wydaje pieniądze na stroje i nie liczy się z niczym. Kleant odpowiada, że ma swoje pieniądze i robi z nimi, co chce.
Okazuje się, że Harpagon również zwrócił uwagę na Mariannę. Wpada na pomysł, by się z nią ożenić. Liczy, że kobieta nie będzie miała wygórowanych wymagań. Oznajmia to dzieciom. Kleant jest wściekły.
Harpagon ma również plany wobec swoich dzieci. Oznajmia Elizie, że wyda ją za Anzelma – starszego, pięćdziesięcioletniego i bogatego człowieka. Natomiast dla syna upatrzył bogatą wdowę. Eliza nie zgadza się na małżeństwo, lecz ojciec oświadcza, że wyda ją za mąż jeszcze tego samego wieczora. Okazuje się, że Anzelm zgodził się pojąć Elizę, nie chcąc posagu, dlatego ojcu tak bardzo zależy na tym małżeństwie.
Akt II
Kleantowi potrzebne są pieniądze. Wysyła służącego Strzałkę, by dowiedział się, kto i na jakich warunkach może mu je pożyczyć. Kiedy dochodzi do spotkania z pożyczkodawcą, okazuje się, że jest nim jego ojciec. Kleant jest zdenerwowany, że Harpagon bez skrupułów pożycza komuś pieniądze, natomiast skąpiec wyrzuca synowi, że pożycza pieniądze od ludzi.
Do Harpagona przychodzi swatka Frozyna i licząc na dobrą zapłatę prawi mu komplementy, które ten bezkrytycznie przyjmuje. Oznajmia również, że matka Marianny zgodziła się na ślub jego i córki.
Akt III
Skąpiec wydaje polecenia służbie, by przygotowali przyjęcie. Pani Claude (sprzątaczka) ma ścierać meble tak, by ich nie zniszczyć. Kucharz Jakub ma ugotować tanią oraz sycącą kolację, by goście zjedli mało, a wino ma być nalewane tylko wtedy, gdy ktoś będzie spragniony.
Gdy Frozyna z Marianną przychodzą do domu Harpagona, dziewczyna jest przerażona. Nie chce brać ślubu z mężczyzną, gdyż jest zakochana w jego synu. Wiele wskazuje jednak na to, że nie ma wyjścia... Frozyna pociesza ją, że przyszły mąż jest już starszym człowiekiem i na pewno szybko umrze. Po tej rozmowie wkracza Harpagon. Przedstawia swoje dzieci Mariannie, a ta rozpoznaje w młodzieńcu Kleanta. Młodzi upewniają się w przekonaniu, że chcą być razem. Podczas posiłku syn mści się na ojcu, zmuszając go do obdarowania Mariannę drogim pierścieniem. Po kolacji Harpagon jest wściekły na syna i wierzy, że uda mu się uratować część pieniędzy. Mówi Waleremu, by zapakował resztki jedzenia i odesłał je do sklepu.
Akt IV
Frozyna chce pomóc Mariannie i Kleantowi w oszukaniu Harpagona. Kobieta zamierza przedstawić starcowi jedną ze swoich przyjaciółek, by zakochał się w tej kobiecie i by pojął ją za żonę. Ma nadzieję, że zainteresuje się osobą zamożniejszą od Marianny. Tymczasem Harpagon zaczyna się wszystkiego domyślać. Oświadcza, że nie chce już brać ślubu z dziewczyną i proponuje, by Kleant to zrobił, w zastępstwie za niego. Kiedy chłopak wyznaje, że kocha Mariannę, ojciec ujawnia swój podstęp i wyjaśnia mu, że nie zamierzał rezygnować z tego ślubu. Jednak Kleant też nie zamierza się poddać. Dochodzi do tego, że Harpagon wydziedzicza syna.
Strzałka kradnie z ogrodu szkatułkę Harpagona. Starzec wpada w szał, gdy orientuje się, że jego skarb zniknął. Podejrzewa wszystkich zebranych gości (przez chwilę podejrzewa nawet siebie samego!) Utrata pieniędzy jest dla niego gorsza niż śmierć. Chce popełnić samobójstwo. Grozi, że wezwie policję, straż i kogo tylko będzie mógł.
Akt V
Harpagon wzywa komisarza, gdyż najchętniej chiałby widzieć w areszczcie całe miasto. Podejrzenia padają na Walerego. Starzec traci do niego zaufanie i oskarża go. Chłopak wyjawia swe prawdziwe zamiary. Przybył do jego domu, by jak najczęściej widywać ukochaną Elizę. Nazywa ją „skarbem najcenniejszym”, co komplikuje sprawę, gdyż Harpagon myśli, że chodzi o jego szkatułkę. Nieporozumienie zostaje jednak wyjaśnione, lecz Walery zostaje nazwany przez niedoszłego teścia uwodzicielem. Grozi mężczyźnie szubienicą.
Kleant wybiegając z domu, spotyka służącego Strzałkę. Skąpiec prosi o pomoc pana Anzelma, by Walery został ukarany. Mężczyzna zgadza się pomóc w poszukiwaniu szkatułki, lecz oznajmia, że nie zamierza zmuszać Elizy do ślubu. Mówi także, że, Marianna jest siostrą Walerego, a Anzelm jest ich ojcem.
Kleant proponuje ojcu, że odda mu szkatułkę, pod warunkiem, że zgodzi się na ślub jego i Marianny. Anzelm oferuje, że poniesie wszystkie koszty obu ślubów. Harpagon na wszystko się zgadza, by odzyskać swoją szkatułkę. Tak dochodzi do zawarcia dwóch małżeństw.
Skąpiec – problematyka i geneza
Skąpiec jest komedią charakterów, która od wieków budzi całą gamę uczuć. Od prawdziwej grozy, po litość dla zdziecinniałego starca ogarniętego manią skąpstwa. Mamy tu również również dramat rodzinny i najbliższych krewnych, których łączą niełatwem relacje.
Molier w swoim dziele ośmieszył ludzkie zachowania, ukazując je w krzywym zwierciadle. Głównym motywem utworu jest rola pieniędzy. To właśnie pieniądze władają sercem i umysłem głównego bohatera. Jego skąpstwo ukazane jest jako choroba, która nie pozwala mu funkcjonować m.in. w roli ojca.
Ciekawostką jest, że 9 września 1668 roku, podczas premiery scenicznej Skąpca, sam Molier wcielił się w rolę Harpagona. Mimo to sztuka nie od razu spodobała się widowni. Dopiero krytycy docenili wartość jego sztuki i zwrócili uwagę publiczności na unikalność dzieła. Od tamtej pory, mimo że minęły całe wieki, niemal każdy wie kim jest Harpagon...
Skąpiec – bohaterowie
- Harpagon (Skąpiec) – główny oraz tytułowy bohater komedii Moliera. Posiadanie pieniędzy to jego obsesja. Pozbawiony uczuć, nie zauważa nikogo ani tego, co się wokół niego dzieje. Jest zamożny, lecz stara się oszczędzać w każdy możliwy sposób. Ludzie się z niego śmieją. To wdowiec z dwójką dorosłych dzieci, ma syna Kleanta oraz córkę Elizę. Jego relacje z dziećmi są złe.
- Kleant – syn Harpagona. Zakochany w Mariannie. Buntownik, który sprzeciwia się ojcu. Nie ma pieniędzy na ubrania, dlatego zaciąga długi. Nienawidzi ojca i życzy mu śmierci, gdyż wtedy mógłby spłacić wszystkie swoje długi. Dzięki zdobyciu szkatułki Harpagona szantażuje ojca. Jego losy kończą się szczęśliwie, gdyż bierze ślub z ukochaną.
- Eliza – córka Harpagona. Tak samo jak brat odczuwa nienawiść do ojca. Zła, gdy Harpagon chce ją wydać za Anzelma. Zakochana w Walerym, z którym marzy jej się ślub. Wie jednak, że skąpiec nie zgodzi się na ich małżeństwo. Wszystko jednak kończy się dla niej szczęśliwie – może poślubić ukochanego i uwolnić się od ojca.
- Marianna – żyje sama z chorą matką. Zakochana w Kleancie. Jest dobrą, posłuszną, naiwną dziewczyną. Nie potrafi się zbuntować. Musi poślubić Harpagona, lecz wcale jej się to nie podoba. Koniec końców poślubia ukochanego Kleanta.
- Walery – zakochany w Elizie. Próbuje wkraść się w łaski ojca dziewczyny i przyznaje mu we wszystkim rację oraz konieczność oszczędzania. Wchodzi w konflikt z kucharzem Jakubem, który później oskarża go o kradzież szkatułki. Wyznaje swe uczucia do Elizy. Dowiaduje się, że jego ojcem jest Anzelm, który błogosławi jego ślub z ukochaną.
- Anzelm – wdowiec, który ma poślubić Elizę. Ceni rodzinę bardziej niż pieniądze. Zgadza się na ślub Walerego z Elizą i pokrywa wszystkie koszty.
- Frozyna – swatka. Dzięki niej Marianna i Harpagon zaręczają się. Zmusza dziewczynę do tego. Liczy, na sporą zapłatę od starca, lecz gdy dowiaduje się, że to się nie uda, mści się na nim i staje po stronie zakochanych Marianny i Kleanta.
- Strzałka – lokaj Kleanta. Wierny swojemu panu, lecz lekceważy Harpagona. Dzięki znalezieniu przez niego szkatułki pieniędzy skąpca pomaga tym Kleantowi na negocjacje z ojcem.
Poza tym występują również służący Harpagona:
- Simon – faktor,
- Jakub – kucharz i woźnica,
- Pani Claude – gospodyni,
- Ździebełko – służący,
- Szczygiełek – służący,
- Komisarz i pomocnik.
Zobacz także: