Dziady cz. III to utwór, który powstał w 1832 roku. Jest to ostatnia część cyklu Dziadów. W przeciwieństwie do części II i IV akcja dramatu nie dzieje się w Zaduszki i trwa dłużej niż jeden dzień.
Spis treści:
W celi więziennej śpi mężczyzna. Stoi nad nim anioł, który przepowiada mu wolność. Więzień budzi się. Nie wierzy w słowa anioła. Przecież to niemożliwe, by w zniewolonym kraju zaznał prawdziwej wolności.
Mężczyzna postanawia, że żywy, zostanie dla ojczyzny umarły i zmienia imię: odtąd nie jest Gustawem a Konradem. Data jego śmierci jako Konrada i narodzin jako Gustawa to 1 listopada 1823.
Jest dzień Wigilii. Cela Konrada jest największa, więc to właśnie w niej zbierają się więźniowie. Rozmowy dotyczą głównie losu aresztowanych oraz ich bliskich. Jan Sobolewski opowiada, jak na rozkaz cara na Sybir zesłano kolejnych studentów.
Temat ten jest bliski zebranym, gdyż wszyscy zostali oskarżeni o bunt wobec cara. Cara, który robi wszystko, by zniszczyć Polskę i Polaków. Żaden z więźniów nie zapomni nigdy towarzyszy, którzy poświęcili życie, by ratować ojczyznę.
Jeśli zapomnę o nich, Ty Boże na niebie,
Zapomnij o mnie.
Konrad wygłasza Wielką Improwizację. Posuwa się na granicę bluźnierstwa, gdyż żąda od Boga władzy nad swoim narodem, by przywrócić mu świetność. Jest to postawa prometejskiego buntu przeciw losowi Polaków. I przeciw Bogu, który milczy i nie reaguje ani na krzywdę narodu, ani na słowa Konrada (bohater wątpi w miłosierdzie boskie: Kłamca, kto Ciebie nazwał miłością, Ty jesteś tylko mądrością).
Do celi Konrada, przychodzi ksiądz Piotr. Odprawia egzorcyzmy nad więźniem-poetą, którego zdaniem wszystkich opanował szatan. Ksiądz wypędza diabła. Opuszczając duszę Konrada, diabeł oznajmia księdzu, że może uratować duszę Jana Rollinsona, jeśli ten otrzyma Komunię Świętą przed śmiercią. Rollison to jeden ze studentów aresztowanych za udział w antyrosyjskim spisku (zanim trafił do więzienia, utrzymywał niewidomą matkę).
W wiejskim dworku pod Lwowem młoda kobieta Ewa śni, że stroi obraz Matki Boskiej kwiatami. Róże, lilie, narcyz pochodzą z ogrodu Ewy. We śnie widzi też Maryję, która uwity z kwiatów wianek podaje Jezusowi a Ten, rzuca wiankiem w Ewę.
W celi ksiądz Piotr poznaje przyszłe losy Polski, która zbawi całą Europę przez ofiarę.
Szatan dręczy snami Senatora.
W arystokratycznym warszawskim salonie damy mają spotkanie towarzyskie. Narzekają, że senator Nowosilcow opuścił Warszawę i wyjechał do Wilna. Zgodnie twierdzą, że nikt nie wyprawia tak wystawnych przyjęć jak on.
Zgromadzeni słuchają także historii narodowego męczennika Cichowskiego, którą opowiada Adolf.
U senatora odbywa się bal. Przed gospodarzem przyjęcia staje matka Rollinsona i błaga, by zwrócił jej syna. Senator udaje, że nie wie, o kogo chodzi, i obiecuje zająć się sprawą.
Podczas balu ginie Doktor, a pani Rollinsonowa wchodzi na salę ze skargą. Jest zrozpaczona, bo dowiedziała się, że ktoś wypchnął jej syna przez okno celi.
Konrad zostaje zaprowadzony na przesłuchanie. Na schodach mija się z księdzem Piotrem, który przepowiada mu wolność i ważną misję.
Guślarz z tajemniczą kobietą widzą ducha z raną na czole. Kobieta rozpoznaje w nim swego ukochanego.
Adam Mickiewicz z niewiadomych przyczyn nie uczestniczył w Powstaniu Listopadowym. Niektórzy znawcy literatury uważają, że III część Dziadów powstała, by zadośćuczynić narodowi brak czynnej walki wieszcza o wolność ojczyzny.
Warto pamiętać, że dzieło to kryje wiele tajemnic. Sam autor Dziadów drezdeńskich, zapytany o wyjaśnienie zagadkowego wersu: A imię jego Czterdzieści i cztery miał odpowiedzieć: Kiedy pisałem – wiedziałem, teraz – nie wiem. Wskazuje to, że tworzył swe dzieło pod wpływem poetyckiego natchnienia graniczącego z poetyckim szałem.
źródła:
J. Przyboś: Czytając Mickiewicza. Warszawa 1998
T. Łubieński: M. jak Mickiewicz. Warszawa 1999
R. Przybylski, M. Witkowska: Romantyzm. Warszawa 2007
Zobacz także:
Terminy: prometeizm oraz postawa prometejska oznaczają poświęcenie się dla dobra społeczeństwa. Bardzo ważne jest, by postaci Prometeusza nie pomylić z bohaterem innego mitu, Syzyfem . Dzięki naszemu streszczeniu mitu o Prometeuszu i związanych z nim zagadnień, łatwo utrwalisz sobie wszystko, co warto wiedzieć na ten temat. Spis treści: Mit o Prometeuszu – plan wydarzeń Mit o Prometeuszu – streszczenie Problematyka mitu o Prometeuszu Mit o Prometeuszu – plan wydarzeń Dzieło Prometeusza: powstanie człowieka z gliny i łez. Ogień — dar Prometeusza dla ludzi. Zesłanie Pandory, a wraz z nią chorób i nieszczęść. Podstęp Prometeusza. Prometeusz ukarany. Mit o Prometeuszu – streszczenie Prometeusz był tytanem (tytani to jedni z pierwszych bogów), który ulepił człowieka. Stworzył go z gliny zmieszanej ze łzami i wyposażył w duszę z iskier ukradzionych z rydwanu Heliosa (bóg Słońca). Ulepiony przez Prometeusza człowiek był nagi, słaby i nieświadomy swoich czynów. Przypominał jednak swą postacią bogów. Prometeusz dał człowiekowi ogień, by go ogrzewał i chronił przed zwierzętami. Naraził się tym Zeusowi, bo ogień mógł być przynależny tylko bogom. Prometeusz przekazał też człowiekowi wiedzę na temat przyrody, nauczył pisać i liczyć. Wszystko to rozzłościło Zeusa. Gromowładny wezwał do siebie Hefajstosa (boga ognia) i rozkazał mu stworzyć kobietę o urodzie bogini. Afrodyta (bogini miłości i piękna) obdarowała tę kobiecą postać talentem uwodzenia. Atena (bogini mądrości) nauczyła ją kobiecych prac. Tak powstała Pandora, która zeszła na ziemię z tajemniczą puszką. Pandora udała się do Prometeusza, ten jednak zorientował się, że to podstęp i odesłał Pandorę. Niestety brat Prometeusza, Epimeteusz, ożenił się z piękną...
Wszystko zaczyna się wiosną 1771 roku. Akcja rozgrywa się w Wahlheim i jego okolicy (nie Waldheim, jak podają błędnie niektóre opracowania, Wahlheim jest nazwą fikcyjną wymyśloną przez autora). Werter wspomina również inne miejsca, ale podaje tylko pierwsze litery ich nazw. W listach do przyjaciela pisze o miłostkach i wielkiej nieszczęśliwej miłości, o matce (która nie zapewniła mu idealnego dzieciństwa), o przyrodzie i sztuce (zajmują go zwłaszcza takie jej dziedziny jak rysunek i literatura), o radości i smutku, śmierci i samobójstwie. Spis treści: „Cierpienia młodego Wertera”: plan wydarzeń „Cierpienia młodego Wertera”: streszczenie krótkie „Cierpienia młodego Wertera”: streszczenie szczegółowe Geneza i gatunek powieści „Cierpienia młodego Wertera” „Cierpienia młodego Wertera”: opis bohaterów „Cierpienia młodego Wertera”: plan wydarzeń Przyjazd Wertera w okolice Wahlheim i zachwyt bohatera otaczającym go pięknem. Pierwsze spotkanie z parobkiem zakochanym we wdowie. Zapoznanie z Lottą. Wizyta Wertera i Lotty u proboszcza. Zakochanie się Wertera w Lotcie. Powrót Alberta, narzeczonego Lotty. Postanowienie Wertera o wyjeździe z Wahlheim. Rozmowa Wertera i Alberta o samobójstwie. Zazdrość Wertera o Lottę. Wyjazd Wertera. Praca Wertera u posła. Poznanie panny von B. i hrabiego C. Zawiadomienie o ślubie Alberta i Lotty. Wyproszenie Wertera z przyjęcia. Odwiedziny Wertera w rodzinnych stronach. Wizyta Wertera u księcia. Powrót do Wahlheim. Nieszczęścia spotykające ludzi z otoczenia Wertera (wydalenie z pracy parobka zakochanego we wdowie, u której służył; śmierć dziecka i starego proboszcza, dzieje szaleństwa Henryka zakochanego w Locie). Zachwyt Wertera nad „Pieśniami Osjana” Parobek - mordercą. Plany samobójcze...
