Żelazo w ciąży odgrywa ważną rolę. Tymczasem jak wynika z badań Instytutu Matki i Dziecka, niedobór żelaza występuje u 20 proc. kobiet w wieku rozrodczym. Z kolei przyjęte przez WHO kryteria wskazują na to, że w Polsce na niedokrwistość cierpi ponad 25 proc. ciężarnych. Przyczyną takiego stanu rzeczy są złe warunki socjoekonomiczne, niedostateczna podaż żelaza w diecie i jego niska wchłanialność, duża aktywność rozrodcza kobiet i obfite miesiączkowanie.

Reklama

Spis treści:

Niedobór żelaza w ciąży

Anemia w ciąży jest częstym zjawiskiem. Co trzecia kobieta w Polsce ma zbyt niski poziom żelaza. Niedokrwistość objawia się ogólnym pogorszeniem funkcjonowania organizmu. Niedobór żelaza w ciąży najlepiej wykazują wyniki comiesięcznych badań krwi, a najczęstsze widoczne i odczuwalne anemii w ciąży to:

  • szybkie męczenie się,
  • ogólne osłabienie organizmu,
  • nienaturalna bladość,
  • suchość skóry – na całym ciele,
  • przyspieszona praca serca, uczucie „walenia serca”.

Jednak to tylko niektóre z objawów niedoboru żelaza w ciąży. Jak wykazały badania, u polskich kobiet (podobnie jak i u kobiet w innych krajach rozwiniętych) często dochodzi do niedoborów żelaza. Ze względu na duże zapotrzebowanie na ten pierwiastek nadmiar żelaza w ciąży raczej się nie zdarza.

Normy żelaza w ciąży

Każda kobieta w ciąży ma badaną krew, jednak braki żelaza nie zawsze ujawniają się w zwykłej morfologii (prawidłowy poziom hemoglobiny nie musi świadczyć o właściwym stężeniu żelaza). Jeśli lekarz podejrzewa u ciebie niedostatek żelaza, może zlecić dodatkowe badanie – oznaczenie jego poziomu w surowicy krwi.

Zobacz także

Poniżej podajemy normy dla kobiet ciężarnych. Wynik poniżej nich wskazuje na anemię i niedobory żelaza:

  • norma czerwonych krwinek we krwi w ciąży: 3,5-4,5 mln/mikrolitr;
  • norma hemoglobiny w ciąży: 11,5-13,5 g/dl;
  • hematokryt w ciąży: I trymestr ciąży 28-40%, II trymestr ciąży: 30-39%, III trymestr ciąży: 31-41%;
  • stężenie żelaza we krwi w ciąży: 55 – 180 µg/dl.

Zapotrzebowanie na żelazo w ciąży

Zapotrzebowanie na żelazo w ciąży zmienia się z trymestru na trymestr. I tak, dla kobiety o masie ciała około 55 kg, dzienne zapotrzebowanie na żelazo wynosi:

  • w I trymestrze 0,8 mg;
  • w II trymestrze – 4-5 mg;
  • w III trymestrze – powyżej 6 mg.

Największe zapotrzebowanie na żelazo w ciąży występuje w ostatnich 6-8 tygodniach przed terminem porodu i sięga 10 mg na dobę.

Wchłanianie żelaza

Kobiety w wieku 19-50 lat powinny dziennie przyjmować ok. 18 mg żelaza. Co prawda ich zapotrzebowanie wynosi jedynie 1,4 mg, ale ze względu na słabą przyswajalność tego pierwiastka dawkę dostarczaną w diecie trzeba odpowiednio zwiększać. W ciąży zapotrzebowanie na żelazo wzrasta do 27 mg. Z twojego organizmu spora ilość żelaza przenika do łożyska i tkanek dziecka. Produkujesz też znacznie więcej krwi, a żelazo jest niezbędne, by powstała hemoglobina – ten jej składnik, który rozprowadza tlen. Dieta, nawet odpowiednio zbilansowana, często nie zapewnia przyszłej mamie i dziecku wystarczających ilości żelaza.

Z jedzenia wchłaniane jest zwykle zaledwie 10-15 procent żelaza. Organizm kobiety w ciąży zaczyna więc wykorzystywać rezerwy. U wielu kobiet nie są one jednak duże, do ich zubożenia przyczyniają się między innymi obfite miesiączki przed ciążą.

Niski poziom żelaza w ciąży

Kiedy jesteś w ciąży, brak żelaza może mieć poważniejsze konsekwencje. Duża anemia w ciąży może zagrażać rozwojowi dziecka – żelazo w ciąży ma naprawdę duże znaczenie dla ciebie (nie możesz przecież pozwolić sobie na gorszą formę) i dla dziecka (od tego zależy jego zdrowie).

Według lekarzy niedokrwistość z niedoborów żelaza w ciąży może sprzyjać powstaniu powikłań takich jak:

  • mała masa urodzeniowa dziecka;
  • poród przedwczesny;
  • przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego;
  • odklejenie łożyska;
  • zaburzenia czynności skurczowej macicy;
  • infekcje podczas połogu.

Suplementacja żelaza w ciąży

Bardzo często lekarze decydują się na suplementację żelaza u ciężarnych, zwłaszcza jeśli wyniki badań krwi wskazują na niedokrwistość. Preparat przepisany przez ginekologa może zawierać wyłącznie żelazo lub żelazo wraz z witaminą C, która wspomaga wchłanianie się tego pierwiastka, albo może to być preparat wieloskładnikowy – z żelazem, witaminami, kwasem foliowym. Dawkowanie wybranego suplementu zależy od lekarza, jednak bardzo ważny jest też sam sposób przyjmowania preparatów z żelazem.

Najlepiej wchłania się żelazo z suplementów przyjmowanych na czczo lub między posiłkami. Jeśli suplementacja spowoduje skutki uboczne, można wówczas zacząć przyjmować żelazo wraz z posiłkami, jednak wtedy mniejsza jego ilość zostanie przez organizm przyswojona.

Najczęstsze niepożądane skutki uboczne przyjmowania żelaza, które warto skonsultować z lekarzem, to: bóle brzucha, nudności, wymioty, zaparcia, czarny stolec, ogólne zmęczenie, osłabienie, świąd skóry, pokrzywka, owrzodzenia jamy ustnej.

W przypadku braku skuteczności leczenia niedokrwistości z braku żelazu w ciąży preparatami doustnymi stosuje się zastrzyki z żelaza.

Jakie żelazo w ciąży warto przyjmować?

Żelazo wchodzi w skład wielu suplementów witaminowych i witaminowo-mineralnych przygotowanych dla kobiet w ciąży. Przepisuje się je kobietom w ciąży nie tylko po to, by nie dopuścić do powstania niedoborów w ciąży, ale także po urodzeniu dziecka – u wielu kobiet po porodzie ujawniają się niedobory żelaza. Przyczynia się do nich m.in. karmienie piersią, stres związany z nową sytuacją, niedosypianie, przemęczenie itp. Kobieta w połogu wymaga szczególnego traktowania!

Zgodnie z nielicznymi badaniami naukowymi, wchłanianie związków żelaza zawartych w suplementach nie jest jednakowe. Najlepiej wchłaniają się sole żelaza dwuwartościowego z preparatów dla ciężarnych. Gorsze wchłanianie odnotowano w przypadku soli trójwartościowych. Dlatego, jeśli lekarz nie zaleci konkretnego preparatu, warto porównać skład produktów w aptece i sięgnąć po ten suplement, który zawiera łatwiej przyswajalny składnik.

Produkty bogate w żelazo: ciąża

Odpowiednia dieta przy niedoborach żelaza w ciąży może dostarczać organizmowi więcej naturalnego żelaza, dlatego ciężarna powinna zadbać o pełnowartościowe jedzenie i o to, aby jej jadłospis zawierał produkty bogate w żelazo. Najwięcej żelaza zawierają produkty mięsne (wołowina, wieprzowina, drób) – występuje w nich tzw. żelazo hemowe, najlepiej przyswajane przez organizm.

Dobrym źródłem żelaza są również ryby, żółtko jaj, rośliny strączkowe, rodzynki, morele, orzechy, papryka, natka pietruszki. Jeśli masz anemię ciężarnych, zwróć szczególną uwagę na witaminę C. Dzięki niej jest ono lepiej przyswajane. Staraj się wprowadzić do swojej diety produkty, które ją zawierają, np. sok pomarańczowy, lemoniadę (woda z wyciśniętym sokiem z cytryny). Duże ilości witaminy C znajdziesz też w papryce, natce pietruszki, brokułach, pomidorach, truskawkach, czarnych porzeczkach. W przemianie żelaza w organizmie istotny jest też kwas foliowy.

Źródło: Kubik Paweł, Leibschang Jerzy, Kowalska Bożena,Laskowska-Klita Teresa, Stanisławska Anna, Chełchowska Magdalena, Maciejewski Tomasz. Badanie gospodarki żelazem u kobiet w przebiegu ciąży niepowikłanej oraz we krwi pępowinowej ich dzieci Nr 5/2010358 Ginekol. Pol. 2010, 81, 358-363

Zobacz też:

Reklama
Konsultacja merytoryczna

dr n. med. Bożena Kowalska-Raczyńska

Specjalistka ginekologii i położnictwa, pracuje w klinice leczenia niepłodności Bocian
Reklama
Reklama
Reklama