Problemy z łożyskiem w ciąży – łożysko przodujące, odklejone, niewydolne, starzejące się

Łożysko łączy płód z matką za pomocą pępowiny. Zaczyna tworzyć się już w czwartym tygodniu ciąży, gdy zarodek zagnieżdża się w macicy. Całkowitą sprawność osiąga pod koniec drugiego trymestru. Dla dziecka łożysko pełni rolę układu pokarmowego, oddechowego i odpornościowego. Dzięki niemu do płodu docierają substancje odżywcze i tlen oraz odprowadzane są produkty przemiany materii i dwutlenek węgla. Łożysko wpływa także na zdrowie przyszłej mamy – produkuje hormony i białka potrzebne podczas ciąży. Jeśli łożysko rozwija się nieprawidłowo, może dojść do poronienia lub zaburzeń w rozwoju płodu.

Spis treści:

• Łożysko przodujące
• Niewydolność łożyska
• Odklejanie łożyska
• Starzejące się łożysko
• Wydalenie łożyska
• Łożysko po porodzie

Czym jest łożysko przodujące?

Łożysko przodujące to określenie łożyska nisko umieszczonego w macicy – w pobliżu szyjki macicy lub tuż nad nią. Przy łożysku przodującym płód ma zamkniętą drogę na świat, dlatego ono wskazaniem do wykonania cesarskiego cięcia. Jeśli niewłaściwe umieszczenie łożyska zostanie rozpoznane na początku ciąży, poród fizjologiczny jest możliwy. Najczęściej około 28. tygodnia ciąży łożysko unosi się (nie dzieje się tak tylko raz na 200 ciąż). Jeśli badanie USG po 30 tygodniu ciąży potwierdzi łożysko przodujące, lekarz może zalecić ciężarnej leżenie (w domu lub szpitalu). Cesarskie cięcie bezwzględnie czeka te przyszłe mamy, u których łożysko znajduje się w bliżej niż 2 cm od szyjki macicy lub całkiem ją zakrywa. Łożysko przodujące wiąże się z ryzykiem silnego krwawienia. Jeśli lekarz je zdiagnozuje, kobieta musi się oszczędzać i unikać podnoszenia ciężkich przedmiotów.

Niewydolność łożyska

Niewydolność łożyska prowadzi do gorszego odżywienia dziecka. Czasem z tego powodu konieczne jest wcześniejsze zakończenie ciąży.

Przyczynę niewydolności łożyska nie zawsze da się ustalić. Może sprzyjać jej ciąża po terminie lub wiek mamy (powyżej 35 lat), a także:

• choroby ciężarnej (np. choroba serca, stan przedrzucawkowy, cukrzyca)
• wada łożyska (jest nieprawidłowo ukształtowane, łożysko odkleja się)
• zaburzenia funkcji łożyska, do których może dojść pod wpływem infekcji czy stanu zapalnego.

Odklejenie łożyska

Do oddzielenia się łożyska, potocznie nazywanego odklejeniem, może dojść wskutek uderzenia się ciężarnej w brzuch lub upadku. Może przyczynić się do niego również palenie papierosów, stan przedrzucawkowy (ma związek z nadciśnieniem w ciąży), wielowodzie lub ciąża mnoga. Czasem przyczyny odklejenia łożyska nie są znane.

Odklejenie łożyska – objawy:

• silny ból,
• napięty brzuch,
• mroczki przed oczami,
• duszność,
• obfite krwawienie,
• krwawienie wewnętrzne, o którym świadczy osłabienie, roztrzęsienie, bladość.

Do przedwczesnego oddzielenia łożyska może dojść przed porodem lub w jego trakcie. Jeśli łożysko odkleiło się całkowicie, należy natychmiast wykonać cesarskie cięcie. Jeśli oddzieli się tylko niewielki fragment łożyska, konieczna jest szybka pomoc lekarska – w takiej sytuacji zwykle wskazane jest leżenie.

Co oznacza starzenie się łożyska?

Stare łożysko to potoczne określenie ostatniego stadium rozwoju tego organu. Stopień dojrzałości łożyska ocenia się podczas badania USG wg skali Grannuma. Ma ona cztery stopnie – 0, I, II i III. Ostatni stopień oznacza, że łożysko jest przygotowane do porodu. Dojrzałe łożysko może dobrze funkcjonować przez kilka tygodni. Warto jednak wiedzieć, że po 36. tygodniu ciąży mogą pojawić się pewne oznaki obniżenia wydolności łożyska.

Wydalenie łożyska

Gdy dziecko jest już na świecie, wydalane jest łożysko. Poród wchodzi w trzeci, najmniej kłopotliwy dla rodzącej okres. Większość mam nie przywiązuje wagi do tego, co się w tym momencie dzieje. Odczuwają słabe skurcze, którym nie towarzyszy ból. Położna może prosić rodzącą, aby parła. Jeśli skurcze są zbyt słabe (wzmóc może je przystawienie dziecka do piersi), podawany jest zastrzyk z lekami, które pobudzają czynność skurczową.

Wydalenie łożyska trwa 15–30 minut, a jeśli konieczne jest podanie leków – godzinę. Czasem rodzenie łożyska utrudnia przepełniony pęcherz. Za pomocą cewnika usuwa się zalegający mocz. Położna zawsze dokładnie sprawdza, czy łożysko jest całe. Jeśli w macicy zostały jego strzępy, konieczne jest jej wyłyżeczkowanie (usunięcie ich przez pochwę). Zabieg ten przeprowadza się w znieczuleniu.

Łożysko po porodzie

Po porodzie łożysko staje się odpadem medycznym, który podlega utylizacji. Przed kilkoma laty aktorki, January Jones i Alicia Silverstone przyznały się do zjedzenia swojego łożyska. To szokujące zjawisko, nazywane placentofagią (placenta – po łacinie łożysko), oparte jest na założeniu, że to dobry pokarm, który po porodzie pozwala na odzyskanie równowagi hormonalnej i zapobiega depresji. W USA można znaleźć położne, które przygotowują kapsułki zawierające sproszkowane łożysko. W tej postaci zażywają je hollywoodzkie gwiazdy. Alicia Silverstone poleca smoothie z łożyska. Zdaniem badaczy tematu nie ma żadnych naukowych dowodów na dobroczynny wpływ konsumpcji łożyska na organizm kobiety, która urodziła dziecko. Poza tym przepisy obowiązujące w Polsce nie pozwalają na zabranie łożyska ze szpitala. W niektórych kulturach łożysko zakopuje się w ogrodzie i sadzi na nim krzew na pamiątkę narodzin dziecka. Odbywają się też porody (tzw. lotosowe), po których nie przecina się pępowiny, dziecko jest połączone z łożyskiem tak długo, dopóki pępowina sama nie odpadnie.

Zobacz także:

• Jak rodziły nasze prababcie - aż trudno uwierzyć!
• Wszystko, co powinnaś wiedzieć o łożysku, płynie owodniowym i pępowinie
• Krwawienie w ciąży – kiedy jest groźne?

Konsultacja merytoryczna

dr n. med. Preeti Agrawal

Specjalistka medycyny integracyjnej oraz ginekologii i położnictwa, prezeska Fundacji Kobieta i Natura, założycielka pierwszego w Polsce ośrodka leczenia integracyjnego. Leczy w oparciu o medycynę integracyjną, czyli połączenie medycyny akademickiej i naturalnej. Została odznaczona Złotym krzyżem od Prezydenta RP