Ryby w ciąży – jakie można jeść: wędzone, surowe, w puszce? [LISTA GATUNKÓW]
Ryby to bardzo ważny element diety w ciąży. Ale ryba rybie nierówna. Niektóre można jeść bez obaw, z innych trzeba koniecznie zrezygnować. O ile łosoś i makrela to tłuste ryby polecane ciężarnym (ale z pewnymi wyjątkami), o tyle tuńczyk i miecznik mogą być zanieczyszczone rtęcią i nie są wskazane do jedzenia przez przyszłe mamy. W ciąży nie wolno jeść niektórych ryb wędzonych i z puszki. Bezwzględnie należy także unikać surowych ryb. Oto krótki przewodnik dotyczący ryb w diecie ciężarnej.
Jedzenie ryb w czasie ciąży jest ważne dla zdrowia kobiety i jej dziecka. Nie należy z nich rezygnować. Ale teoria, że kobieta w ciąży może jeść wszystkie ryby pod każdą postacią, to mit! Najzdrowsze są tłuste ryby morskie, najlepiej – upieczone lub ugotowane na parze. W ciąży świetnie sprawdzi się łosoś, pstrąg i makrela (z pewnymi wyjątkami), ale tuńczyk i miecznik mogą zawierać szkodliwą rtęć. Jeśli spodziewasz się dziecka, w twojej diecie nie powinny też znaleźć się ryby surowe i niektóre ryby wędzone.
Spis treści:
Ryby to produkty o bardzo dużej wartości odżywczej, bogate w składniki kluczowe dla rozwoju dziecka w trakcie ciąży, takie jak witamina D, jod i kwas DHA. Poza tym ryby, zwłaszcza morskie, zawierają witaminy z grupy B i prowitaminę A.
Szczególnie cennym składnikiem mięsa ryb jest kwas DHA, należący do grupy kwasów tłuszczowych omega-3. Jest on niezbędny w czasie ciąży. Jakie zapewnia korzyści?
- gwarantuje prawidłowy rozwój mózgu i siatkówki oka dziecka,
- zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia porodu przedwczesnego,
- zmniejsza ryzyko urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową.
Dzieci matek, które w czasie ciąży dostarczały odpowiednią dawkę kwasu omega-3, mają mniejsze ryzyko rozwoju:
- porażenia mózgowego,
- ADHD,
- autyzmu,
- dysleksji.
Badania pokazują także, że dzieci te lepiej wypadają w testach na inteligencję. Odpowiednia dawka kwasu DHA zmniejsza ryzyko chorób narządu wzroku i przyczynia się do poprawy ostrości widzenia u dzieci. Zmniejsza też występowanie reakcji alergicznych u maluchów.
Zawarta w rybach witamina D ma istotny wpływ na prawidłowy przebieg ciąży, a także rozwój płodu i zdrowie narodzonego dziecka. Kobiety z dużymi niedoborami witaminy D są narażone na wystąpienie:
- cukrzycy ciążowej,
- stanu przedrzucawkowego,
- bakteryjnego zapalenia pochwy,
- depresji poporodowej.
Deficyt witaminy D może oznaczać konieczność cesarskiego cięcia i powodować komplikacje związane z utrzymaniem procesów rozwojowych płodu.
Ryby morskie są też bardzo dobrym i naturalnym źródłem jodu, który ma ogromny wpływ na prawidłowy rozwój układu nerwowego u rozwijającego się dziecka. Niedobór jodu w ciąży może prowadzić do:
- problemów z utrzymaniem ciąży,
- niedoczynności tarczycy u dziecka,
- zaburzeń neurologicznych u noworodka,
- upośledzenia umysłowego dziecka,
- rozwoju ADHD.
Zdaniem specjalistów korzyści wynikające z jedzenia ryb w ciąży przewyższają ryzyko związane z ewentualną obecnością w nich toksycznych substancji. Dlatego, o ile nie masz stwierdzonej alergii na ryby, w ciąży możesz jeść ryby dwa razy w tygodniu. Porcja powinna mieć około 100 gram. Musisz jednak wybierać odpowiednie gatunki, a z niektórych ryb zrezygnować na czas ciąży.
Jak przyrządzać ryby w ciąży? Najzdrowiej jeść ryby pieczone w piecu (w folii lub naczyniu żaroodpornym) lub gotowane na parze (tracą najmniej wartości odżywczych). Unikaj ryb smażonych, szczególnie w głębokim tłuszczu. Solone płaty śledzia jedz tylko dla smaku, bo zawarta w nich sól zatrzymuje wodę w organizmie i może powodować ciążowe obrzęki.
Kobietom w ciąży szczególnie poleca się jedzenie ryb pochodzących z otwartych mórz i oceanów. Obowiązuje odwrotna zasada niż w przypadku mięsa (powinno być chude) – w ciąży należy jeść tłuste ryby, ponieważ zawierają więcej witaminy D, nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz jodu.
Tłuste ryby morskie, które można jeść w ciąży 2 razy w tygodniu po 100 g:
- makrela (poza makrelą królewską)
- śledzie
- sardynki
- okoń morski
- turbot
- świeży tuńczyk
- łosoś atlantycki dziko żyjący (do 100 g, ale tylko raz w tygodniu)
Ryby, których jedzenia w ciąży nie trzeba ograniczać to:
- dorsz bałtycki,
- dorsz czarny,
- gładzica,
- łupacz,
- flądra,
- morszczuk,
- mintaj.
Z ryb słodkowodnych bezpieczne są: leszcze, pstrągi i karpie.
Zobacz też: Makrela w ciąży - czy można ją jeść?
Trudno przecenić korzyści płynące ze spożywania ryb w ciąży, ale warto pamiętać, że ze względu na miejsce ich życia (skażone wody) pewne gatunki ryb mogą bardziej zaszkodzić niż pomóc. Zanieczyszczenia wód morskich toksycznymi substancjami, takimi jak rtęć, ołów i dioksyny, powodują, że związki te mogą kumulować się w mięsie ryb.
W ciąży odradza się spożywanie dużych, drapieżnych ryb, które odżywiają się małymi rybami i skorupiakami, i w ten sposób kumulują zanieczyszczenia. Nie poleca się też jedzenia ryb słodkowodnych pochodzących z zanieczyszczonych akwenów.
Gatunki ryb morskich, które nie są polecane w ciąży:
- marlin
- rekin
- miecznik
- halibut
- ryba maślana
- makrela królewska.
Ryby słodkowodne zakazane w ciąży to: szczupak, sum, węgorz.
Kupuj ryby w sprawdzonych źródłach i zawsze przyglądaj się produktom. Łosoś ze sztucznej hodowli to ten o najbardziej intensywnym kolorze. Im bardziej szary, tym lepiej. Nie kupuj dużych ryb, które w większej ilości mogą zawierać szkodliwe substancje. To zasady obowiązujące nie tylko w ciąży!
Ryby wędzone na zimno są niewskazane w okresie ciąży i to niezależnie od ich gatunku. Jedząc je, można zakazić się chorobotwórczymi drobnoustrojami lub pasożytami. Ryby z gatunków dozwolonych w ciąży, wędzone na gorąco lub na zimno, a potem poddane obróbce termicznej, są produktami bezpiecznymi. Wysoka temperatura likwiduje zagrożenie dla zdrowia związane z ich jedzeniem.
Warto pamiętać, że ryby wędzone mogą zawierać dużą ilość soli, mogącą powodować nadciśnienie, szczególnie niebezpieczne podczas ciąży i porodu.
W ciąży nie możesz jeść surowych ryb, z których przyrządza się np. sushi. Mięso ryb często bywa zakażone groźnymi bakteriami lub pasożytami, które mogą być niebezpieczne dla ciężarnej i dziecka. Surowe ryby i owoce morza, np. surowy łosoś, mogą zawierać bakterie z gatunku Listeria monocytogenes, które powodują listeriozę. W ciąży bywa ona przyczyną:
- poronienia,
- porodu martwego dziecka,
- listeriozy wrodzonej u dziecka.
Z jedzeniem sushi czy tatara z łososia zaczekaj do porodu, chyba że skusisz się na sushi wegetariańskie.
W ciąży uważaj także na owoce morza: ostrygi mogą zawierać groźne bakterie lub pasożyty (np. tasiemca), w skorupiakach zaś najczęściej wykrywa się zarazki takie jak Salmonella i Campylobacter. Ze względu na duże wartości odżywcze owoców morza w ciąży możesz czasem po nie sięgnąć, ale pod warunkiem, że są dobrze ugotowane.
Jeśli chodzi o puszkowane ryby, to w ich przypadku nie ma zagrożenia związanego z zakażeniem bakteriami czy pasożytami, gdyż zawartość puszek poddawana jest działaniu wysokiej temperatury. Wątpliwości może natomiast budzić inny problem.
Do puszkowanej żywności przenika szkodliwy dla zdrowia związek bisfenol A (BPA). Ma on budowę podobną do żeńskich hormonów płciowych. Wykazano, że podczas ciąży powoduje zmiany w wydzielaniu hormonów tarczycy u matki i noworodków, a to z kolei rzutuje na rozwój dziecka w brzuchu. Dlatego, choć jedzenie puszkowanych ryb nie jest w ciąży zakazane, warto na wszelki wypadek je ograniczyć.
Zobacz też:
