Gdy rozpoznasz objawy wszawicy, poślij dziecko do przedszkola: nowe zalecenia

Objawy wszawicy to nic miłego, ale pogląd, że wszy u dzieci biorą się z brudu czy braku odpowiedniej higieny, to mit. Wszawica głowy szerzy się we wszystkich cywilizowanych krajach – przede wszystkim w dużych skupiskach ludzi. Najbardziej narażone są kilkulatki, które uwielbiają bliski kontakt z rówieśnikami podczas zabawy.

Poniżej znajdziesz najczęstsze objawy wszawicy u dzieci. Tłumaczymy też, czym różni się wszawica odzieżowa od wszawicy łonowej, oraz jak zapobiec wszawicy.

Wszawica u dzieci:

• Objawy wszawicy u dziecka
• Co to jest wszawica odzieżowa i łonowa?
• Skąd się biorą wszy?
• Jak pozbyć się wszy?
• Jak zapobiec wszawicy?
• Wszawica w przedszkolu: czy z wszami można chodzić do przedszkola lub szkoły?

Objawy wszawicy u dziecka

Rodzice chcą wiedzieć, jak wygląda wszawica u dzieci. Wszy wyglądają jak maleńkie owady. Mają długość od 0,35 do 6 mm, czyli mniej więcej tyle, co ziarenko sezamu, są płaskie, nie posiadają skrzydeł i są pokryte skórzastym, jasnobrązowym pancerzykiem. Mają krótką głowę, a niej skośnie ustawione czułki. Z tułowia wyrastają trzy pary odnóży. Wszy doskonale poruszają się wzdłuż włosa. Można je zobaczyć gołym okiem.

Wszy żywią się krwią, którą po nakłuciu wysysają ze skóry człowieka. Ssąc krew, wszy wypuszczają toksynę, która powoduje uciążliwe swędzenie skóry.

Wesz każdego dnia składa ok. 10 jajeczek, czyli tzw. gnid. Jak wyglądają gnidy na włosach? Są koloru biało-beżowego o rozmiarze podobnym do główki szpilki. Są owalne i jednym końcem przytwierdzone do włosów. Najczęściej znajduje się je za uszami, przy skroniach i nad karkiem. Gnidy są zdecydowanie lepiej widoczne na ciemnych włosach.

Z jaj po ok. 16 dniach wylęgają się kolejne wszy. Warto wiedzieć, że wesz może przeżyć bez pożywienia (na ubraniach, w pościeli) do 48 godzin.

Ugryzienie wszy nie zawsze pozostawia widoczny ślad. Dość często jednak widać czerwone kropki. Takie punkciki na szyi, karku, za uszami, na linii włosów to właśnie ślady po ugryzieniach wszy.

Podsumowując, objawy wszawicy u dzieci to:

• uporczywe swędzenie, głownie za uszami i nad karkiem;
• ślady ugryzienia wszy;
• wszy we włosach – to ewidentny objaw wszawicy, czasami jednak trudno je dostrzec, bo młode wszy są bardzo małe, a nawet dorosłe nie grzeszą wielkością – mają długość mniej więcej ziarenka sezamu. Poza tym są szybkie i trudno je dostrzec. Wszy są brązowe lub szarawe;
• gnidy we włosach – to jajka wszy, przyczepione najczęściej u nasady włosów, głównie nad linią karku i za uszami. Możesz je pomylić z łupieżem, ale w przeciwieństwie do niego – wszy nie da się łatwo strącić z włosów, bo są przymocowane do nich specjalną wydzieliną;
• powiększone węzły chłonne (tylko u dzieci uczulonych na jad wszy).

Wszawica: zdjęcia

Gnidy wszy na zdjęciu:

Co to jest wszawica odzieżowa i łonowa?

Zwykle mówi się o wszach we włosach, ale u człowieka mogą pojawić się trzy rodzaje wszy. Wszawica odzieżowa może występować także u dzieci, z kolei wszawica łonowa pojawia się tylko u dorosłych. Wszy dzielą się na:

• wszy głowowe (najczęstsze u dzieci) – bytują na owłosionej skórze głowy. Do rozprzestrzeniania się choroby dochodzi poprzez używanie wspólnych grzebieni, szczotek do włosów, gumek, a także przez bliski kontakt z osobą zarażoną;
• wszy odzieżowe – żyją w ubraniach, ale blisko ciała, by móc żywić się ludzką krwią (przenoszą się z człowieka na człowieka np. podczas przymierzania cudzych ubrań, korzystania zainfekowanych nimi koców czy pościeli). W odróżnieniu od wszy głowowej nie bytują na owłosionej skórze, ale w okolicy szyi, klatki piersiowej, pośladków, pleców. Po ich ugryzieniach zostają małe czerwone ślady. Wszawicy odzieżowej sprzyja brak higieny.
• wszy łonowe – bytują w owłosieniu miejsc intymnych, ale też pod pachami czy w brwiach. Wszawicą łonową zarażamy się w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą chorą. W przypadku dorosłych najczęściej przyczyną są kontakty seksualne.

Skąd się biorą wszy u dzieci i dorosłych?

Skąd się bierze pierwsza wesz (nie "wsza")? Wesz istniała na ziemi na długo przed pojawianiem się człowieka. Porusza się za pomocą trzech par silnych odnóży zakończonych pojedynczym pazurem. Jest nie tylko sprawna, ale też bardzo szybka! Ma jednak też pewne słabości. Nie potrafi latać ani skakać. Poza organizmem żywiciela jest w stanie przeżyć tylko 48 godzin.

Wszy ludzkie łatwo się przemieszczają i szybko się rozmnażają (jeden pasożyt żyje około miesiąca i każdego dnia składa we włosach swojego nosiciela od 5 do 10 jaj). Jeśli w szkole, przedszkolu lub żłobku pojawi się jedno dziecko dotknięte wszawicą, jest pewne, że wkrótce jego los podzielą inny maluchy (wystarczy, że na główkę dziecka przedostanie się jedna wesz, aby po kilku dniach było ich wiele). Nie oznacza to, że wszystkie dzieci będą miały wszy, o czym świadczą wyniki najnowszych badań. Wśród 1729 dzieci w wieku szkolnym przebadanych pod kątem wszy głowowych, tylko 31% z 91 dzieci z gnidami miało współistniejące żywe wszy. Tylko 18% osób z samymi gnidami przeszło do aktywnego zakażenia w ciągu 14 dni obserwacji.

Jak można zarazić się wszawicą?

Najczęściej do zarażenia wszami dochodzi poprzez kontakt bezpośredni (głowa do głowy), o który wśród dzieci podczas wspólnego spędzania czasu bardzo łatwo. Wbrew temu, co się powszechnie sądzi, wszy nie przeskakują z dziecka na dziecko, tylko przepełzają wolno z włosów na włosy (długość fryzury, kolor włosów, gęstość nie ma żadnego znaczenia). Wszami zarażają się równie często chłopcy, co dziewczynki.

Uwaga! Wszy ludzkie nie są przenoszone przez zwierzęta. Na nich pasożytują inne gatunki wszy, które nie są zainteresowane ludzką krwią.
Istnieje możliwość, że dziecko zarazi się wszami przez kontakt z przedmiotami codziennego użytku (miały styczność z włosami osoby z wszawicą), np. gdy:

• przymierza czapkę lub szalik koleżanki albo kolegi;
• pożycza od innych dzieci kask rowerowy;
• używa wspólnego grzebienia lub szczotki do włosów;
• nosi cudze spinki lub gumkę do włosów;
• zakłada ubranie, które w szatni leżało blisko odzieży, na której znalazły się wszy;
• używa pościeli, na której znajdują się pasożyty, np. podczas leżakowania;
• korzysta ze wspólnych ręczników.

Teoretycznie wszy u dzieci mogą pojawić się także, gdy maluchy: kładą głowę na łóżku, kanapie, fotelu, kocu lub dywanie, z którymi wcześniej miała kontakt zakażona wszami osoba lub bawiąc się wspólnymi pluszakami.

Warto wiedzieć, że wszy mogą mieć dzieci, których rodzice nadmiernie dbają o to, by dziecko nie miało pasożytów we włosach i w związku z tym profilaktycznie stosują preparaty na wszy i gnidy. Dzieje się tak, ponieważ wszy zaczynają uodparniać się na substancje, które mają je zwalczać.
Choć wszy u dzieci niechętnie opuszczają idealne warunki, jakie mają na owłosionej skórze głowy, możliwe jest zarażenie się wszawicą drogą pośrednią. Dochodzi do niego rzadziej, ponieważ wesz głowowa żyje krótko poza ciałem człowieka (nie dłużej niż jeden dzień). Zdarzały się jednak przypadki rozrzucenia pasożytów w trakcie szczotkowania włosów.

Gdzie najczęściej dzieci zarażają się wszawicą?

Pasożyty (w tym także wesz ludzka, która wywołuje wszawicę) przenoszą się poprzez bezpośredni kontakt. Jak łatwo się domyślić, dzieci najczęściej przynoszą wszy ze szkoły, przedszkola i żłobka. Zarażają się nimi podczas kolonii, obozów i na zielonej szkole. Ale to nie wszystko.

Do zakażeń wszawicą może dochodzić również:

• na wczasach, koloniach;
• w szpitalu i przychodni;
• w tramwaju, pociągu, autobusie.

Jak pozbyć się wszy?

Jeśli dziecko ma wszawicę, konieczne jest zastosowanie preparatu na wszy i gnidy. Możesz także wypróbować domowe sposoby na wszy. Warto również zrobić gruntowne porządki w domu (konieczne jest sprzątanie przedszkola, szkoły czy żłobka). Ubrania, ręczniki, pościele powinny być wyprane w temperaturze co najmniej 60°C. Nie zaszkodzi odkurzyć dywanów, kanap, foteli. Przedmioty, których nie można prać (kask rowerowy, koc) najlepiej szczelnie zapakować na cztery tygodnie do worków (tyle trwa cykl rozwojowy wszy) – brak tlenu sprawi, że pasożyty zginą. Grzebienie, szczotki i ozdoby do włosów warto wymienić na nowe.

Jak zapobiec wszawicy?

Przy wszawicy ważna jest profilaktyka. Dla wszy szkodliwe są niektóre kwasy tłuszczowe, zawarte na przykład w oliwie oraz oleju kokosowym. Zabija je też olej silikonowy używany w preparatach na wszy – oblepia skórę głowy i odcina wszom dopływ powietrza. Odstraszająco na wszy działają też niektóre zapachy:

• eukaliptus,
• lawenda,
• drzewo herbaciane,
• rozmaryn,
• mentol.

Najważniejszą rzeczą jest jednak edukacja! Trzeba dziecku wytłumaczyć, dlaczego nie należy używać wspólnych szczotek do włosów, nie pożyczać koleżankom czy kolegom czapek, szalików i gumek do włosów. Prawidłowe nawyki można wspomóc, korzystając z odstraszaczy wszy – np. gumek lub sprejów.

Oto co jeszcze można zrobić, aby zapobiec wszawicy u dziecka lub szybko ją wychwycić i szybko zwalczyć:

• jeśli dziecko ma długie włosy, warto je związywać nie tylko na czas zajęć grupowych czy treningów, ale w ogóle na cały pobyt w przedszkolu lub szkole,
• należy raz w tygodniu robić przegląd włosów dziecka, szukając wszy i gnid, zwłaszcza za uszami nad karkiem i na skroniach,
• codziennie trzeba dokładnie wyczesywać włosy dziecka.

Wszawica w przedszkolu: czy z wszami można chodzić do przedszkola lub szkoły? Najnowsze rekomendacje

Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej dziecko, które ma wszy, nie musi zostać odizolowane. Co więcej, może uczęszczać do szkoły czy przedszkola, ponieważ zgodnie z najnowszymi badaniami większe szkody dla dobrostanu dziecka wyrządza wymuszona absencja oraz stygmatyzacja i potencjalne wykluczenie z grup rówieśniczych ze względu na wszy. Badania prowadzone przez zespół ekspertów wskazują jasno, że badania przesiewowe pod kątem wszy nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, a potencjalne przeniesienie pasożytów jest stosunkowo niewielkie. Dużo większą skuteczność przynosi edukacja w zakresie odpowiedniej higieny.

Zobacz także:

• Co odstrasza wszy, czyli jak zapobiec wszawicy?
• Choroby przenoszone przez wszy – czy jest się czego bać?
• Ile żyją wszy w pościeli?