Reklama

Leczeniem chorób oczu u dzieci zajmuje się okulista dziecięcy. W wielu przypadkach zaleca on tzw. leczenie zachowawcze (podawanie leków, noszenie okularów, ćwiczenia wzroku), ale w niektórych przypadkach niezbędny może okazać się zabieg chirurgiczny.

Reklama

Spis treści:

Dlaczego leczenie chorób oczu u dzieci jest tak ważne?

Dziecko w wieku niemowlęcym nie poskarży się na to, że źle widzi. Tymczasem już u tak małego dziecka można wykryć niektóre wady i choroby oczu. Dlatego specjaliści zalecają, aby z pierwszą wizytą u okulisty dziecięcego nie czekać i zabrać na nią dziecku już w pierwszym roku życia. Dotyczy to zwłaszcza dzieci, których rodzice mają wady i choroby oczu. Jeśli rodzice mają zdrowy wzrok, pierwsza wizyta dziecka u okulisty powinna odbyć się między 2 a 3 rokiem życia. Jeśli wszystko jest w porządku, kolejne kontrole powinny odbywać się co dwa lata.

Leczenie chorób oczu i wad wzroku u dzieci jest bardzo ważne, gdyż jego zaniechanie grozi trwałą wadą wzroku (do których należy np. zez u dziecka) lub niedowidzeniem. Poniżej podajemy najczęstsze sposoby leczenia chorób oczu u dzieci. Należy pamiętać, że ostateczna decyzja o sposobie leczenia zależy od choroby lub wady, wieku dziecka i należy do lekarza.

Leczenie jęczmienia u dzieci

W większości przypadków jęczmienia udaje się uniknąć antybiotykoterapii. Leczenie obejmuje robienie ciepłych suchych okładów z wykorzystaniem jałowego gazika – 3-4 razy dziennie przez 15 minut za każdym razem. Można też zastosować delikatny masaż zmienionego miejsca – ręce muszą być zdezynfekowane. Zabiegi te mają na celu przyspieszenie samoistnego pęknięcia jęczmienia i uwolnienia ropy. Nie wolno przekłuwać i wyciskać jęczmienia.

Jeśli jęczmień u dziecka nie pęka po 3-4 dniach takiego leczenia, trzeba skonsultować się z lekarzem, który może zalecić leczenie kroplami lub maścią z antybiotykiem.

Leczenie gradówki u dzieci

Niezależnie od tego, czy gradówka powstała jako skutek zejścia ostrego stanu zapalnego, czy pojawiła się samoistnie, postępowanie jest takie samo. Podobnie jak w przypadku jęczmienia stosuje się rozgrzewające suche okłady oraz masaż.

Jeżeli domowe leczenie nie przynosi rezultatów, albo gradówka przebiega ze stanem zapalnym, okulista może zdecydować się na podanie kropli lub przezspojówkowe wstrzyknięcie leków steroidowych albo podjąć decyzję o zabiegowym usunięciu gradówki. U dzieci z AZS może być konieczne podanie doustnych antybiotyków.

Leczenie gradówki u dziecka jest bardzo ważne, gdyż nieleczona może doprowadzić do zapalenia całej powieki lub gałki ocznej albo do odkształcenia rogówki i astygmatyzmu.

Leczenie zapalenia spojówek u dzieci

Jeśli zapalenie spojówek u dziecka ma przyczynę bakteryjną, okulista zaleci podawanie kropli lub maści z antybiotykiem. W przypadku alergicznego zapalenia spojówek konieczne będzie podawanie miejscowe lub doustne leków przeciwhistaminowych. Dodatkowo należy przepłukiwać worek spojówkowy solą fizjologiczną.

Nieleczone zapalenie spojówek u dziecka może zamienić się w stan przewlekły, co grozi powstawaniem blizn na rogówce i pogorszeniem widzenia.

Leczenie niedrożnego kanalika łzowego u dzieci

U małych dzieci i niemowląt początkowo stosuje się leczenie zachowawcze, zwłaszcza że niedrożność może być spowodowana niedorozwojem kanalików łzowych, które z czasem mogą się rozwinąć i udrożnić. Na tym etapie stosuje się masaż woreczka łzowego zlecony przez specjalistę, a jeśli pojawi się ropna wydzielina, leczenie obejmuje też podawanie kropli z antybiotykiem. Podaje się je po przepłukaniu oka solą fizjologiczną.

Jeśli łzawienie i ropienie okaz nie ustępuje, między 3 a 6 miesiącem życia podejmuje się próbę mało inwazyjnego leczenia w postaci sondowania. Jeśli dolegliwości nawracają, stosuje się bardziej inwazyjne zabiegi chirurgiczne. Jednym z nich jest poszerzanie kanalika łzowego rozszerzadłem Nettleshipa. Po dwukrotnym powtórzeniu zabiegu, jeśli nie przynosi on oczekiwanych rezultatów, leczenie obejmuje wykonanie specjalnych cięć lub laserowa plastykę punktu łzowego.

W ostateczności lekarze podejmują decyzję o intubacji systemu kanalików lub o wykonaniu zespolenia workowo-nosową lub kanalikowo-workowo-nosową – w zależności od tego, czy niedrożność jest częściowa czy całkowita.

Leczenie astygmatyzmu u dzieci

W zależności od rodzaju wady, dobiera się dziecku okulary ze specjalnymi soczewkami – cylindrycznymi lub cylindryczno-sferyczne. U dzieci powyżej 12 roku życia możliwe jest dobranie korygujących astygmatyzm soczewek kontaktowych różnego typu. Ponieważ nasilenie wady może zmieniać się z wiekiem, konieczne są regularne kontrole u okulisty i ewentualnie zmiana soczewek.

Laserowa korekcja astygmatyzmu u dzieci nie jest możliwa ze względu na to, że ich oczy jeszcze rosną. Zabieg przeprowadza się najczęściej dopiero u osób dorosłych po 21 roku życia, ale każdy pacjent kwalifikowany jest do zabiegu indywidualnie.

Leczenie zaćmy wrodzonej u dzieci

Leczenie wrodzonej zaćmy u dzieci polega na operacyjnym usunięciu zmętniałej soczewki i wszczepieniu sztucznej, idealnie przezroczystej. Zabieg nosi nazwę fakoemulsyfikacji i polega na rozbiciu zmętniałej soczewki ultradźwiękami. Wykonuje się go najpóźniej do 4 miesiąca życia, a czasami nawet u kilkudniowych noworodków, jeśli cierpią na zaćmę całkowitą.

Czasami z różnych względów stosuje się tymczasowo soczewki okularowe. Po zabiegu wszczepienia nowej soczewki konieczna jest rehabilitacja. Wszczepionej soczewki nie wymienia się w ciągu całego życia.

Leczenie retinopatii u dzieci

Retinopatię wcześniaków u części dzieci udaje się zahamować, a u części dzieci ulega ona całkowitemu cofnięciu. Dlatego w pierwszym etapie dziecko musi być regularnie konsultowane przez specjalistę.
W przypadku zaawansowanej retinopatii niezbędny jest zabieg chirurgiczny:

  • krioterapia
  • fotokoagulacja laserowa wykonywana przez źrenicę
  • iniekcje do wnętrza gałko ocznej preparatów anty-VEGF.

W najpoważniejszych stanach retinopatii u dzieci wykonuje się operacje chirurgiczne odwarstwionej siatkówki oraz tzw. witrektomię, czyli operację szklistkowo-siatkówkową. Po zabiegach konieczne są regularne kontrole u specjalisty. Są one szczególnie ważne w 1 roku życia dziecka oraz w 6-7 roku jego życia.

Szansa na cofnięcie retinopatii jest największa wtedy, gdy leczenie podjęte zostanie na wczesnym etapie rozwoju choroby. Krioterapia oraz laseroterapia dają nawet 90 procent dobrych rezultatów. Leczenie podejmowane w zaawansowanym stadium choroby bardzo rzadko daje poprawę widzenia.

Leczenie jaskry u dzieci

Do leczenia jaskry u dzieci stosuje się farmakoterapię oraz leczenie operacyjne, które razem dają najlepsze efekty.
Leki stosowane w jaskrze stosuje się miejscowo lub podaje doustnie. Ich dobór i wykorzystanie muszą być stale monitorowane, gdyż u dzieci mogą wywoływać działania niepożądane, zwłaszcza u dzieci z astmą i nadreaktywnością oskrzeli. Leczenie farmakologiczne może być elementem przygotowującym do zabiegu operacyjnego.

Zabiegi chirurgiczne w leczeniu jaskry u dzieci mogą polegać na:

  • goniotomia – nacięcie kąta przesączania, wymaga przeziernej rogówki
  • trabekulotomia – nacięcie w obrębie twardówki, stosowane przy braku wystarczającej przezierności rogówki
  • trabekulektomia – wytworzenie drogi odpływu cieczy wodnistej łączącej komorę przednią oka z przestrzenią podspojówkową poprzez wycięcie fragmentu beleczkowania wraz z kanałem Schlemma
  • wstawienie implantów drenujących – wstawienie zastawki Ahmeda lub zastawki Baerveldta
  • zbiegi cyklodestrukcyjne – stosowane, gdy inne procedury nie przyniosły zadowalających rezultatów. Polegają na zniszczeniu tkanki ciała rzęskowego w celu ograniczenia wytwarzania cieczy wodnistej.

W sytuacji, gdy metodą zabiegową lub zachowawczą uda się uzyskać dobrą kontrolę ciśnienia wewnątrzgałkowego, badania kontrolne należy wykonywać co 6 miesięcy. W przypadku uzyskania niesatysfakcjonujących wyników leczenia, wizyty kontrolne z dzieckiem u okulisty powinny odbywać się co 3–4 miesiące.

Leczenie uciekających oczu u dziecka

Uciekające oczy u dziecka to potoczna nazwa zeza. Jak w przypadku innych chorób okulistycznych, leczenie zeza u dzieci ma tym większe szanse powodzenia, im szybciej wada zostanie zdiagnozowana i poddana terapii. Nieleczone uciekające oko u dziecka grozi rozwojem niedowidzenia, które z kolei poddaje się leczeniu tylko do 8-10 roku życia.

Leczenie zeza u dzieci rozpoczyna się od najmniej inwazyjnych metod – ćwiczeń ruchomości gałek ocznych, konwergencji, jednoczesnej percepcji oraz pleoptyczne (wyjaśniamy te pojęcia poniżej) zwykle stosuje się też okulary zasłaniające zdrowe oko, aby stymulować do pracy nieprawidłowo ustawioną gałkę oczną i związany z nim aparat wzroku.

Wraz z wiekiem dziecka rośnie ryzyko konieczności przeprowadzenia operacji okulistycznej w celu korekcji zeza. Zabiegi wykonuje się w pełnej narkozie. Polegają na wzmocnieniu (skróceniu), osłabieniu (wydłużeniu) lub zmianie pozycji określonych mięśni odpowiadających za ruchy gałki ocznej. W czasie jednej operacji wykonuje się zwykle działania na 1-3 mięśniach jednego oka, dlatego przy złożonych wadach obu oczu konieczna może być większa liczba zabiegów.

Operacja zeza może przywrócić widzenie obuoczne tylko wtedy, jeśli zdolność do patrzenia obu oczami jednocześnie dziecko wytworzyło we wczesnym okresie życia. Jeżeli tej zdolności nie ma, operacja zeza nie przywróci dziecku widzenia obuocznego – pozwala jednak na skorygowanie ustawienia oczu.

To, w kiedy zostanie wykonana operacja zeza zależy od rodzaju zeza, wieku dziecka oraz ewentualnego niedowidzenia. W przypadkach zeza u niemowlaków czasami zabieg wykonuje się już w pierwszym roku życia dziecka. W przypadku zeza rozbieżnego operacyjne leczenie wykonuje się zwykle u znacznie starszych dzieci. Operację zeza można przeprowadzić w każdym wieku.

Ćwiczenia lecznicze w okulistyce

Do leczenia chorób oczu u dzieci zalicza się też rehabilitację okulistyczną, która polega na wykonywaniu różnorodnych ćwiczeń. Zaleca się je zarówno w ramach leczenia chorób i wad wzroku jak i podczas rekonwalescencji po niektórych zabiegach chirurgicznych.

Rodzaje okulistycznych ćwiczeń leczniczych:

  • ćwiczenia pleoptyczne – pomagaj w leczeniu niedowidzenia
  • ćwiczenia ortoptyczne – leczenie zaburzeń widzenia obuocznego
  • ćwiczenia konwergencji – leczenie zbieżności oczu
  • ćwiczenia jednoczesnej percepcji – jednoczesnego widzenia obrazów z obojga oczu
  • ćwiczenia zakresu fuzji – ćwiczenia poprawiające łączenie (m.in. w korze mózgowej) obrazów z obojga oczu
  • ćwiczenia ruchomości mięśni gałek ocznych.

Zobacz także:

Reklama
Konsultacja merytoryczna

prof. dr hab. n. med. Mirosława Grałek

Wybitna okulistka dziecięca, pracuje na Oddziale Okulistyki Dziecięcej Uniwersyteckiego Centrum Pediatrii im. M. Konopnickiej SP ZOZ Centralny Szpital Kliniczny UM w Łodzi
Reklama
Reklama
Reklama