Dieta małego alergika

Alergia pokarmowa najczęściej pojawia się już u niemowląt, zwykle w 2–3. miesiącu życia albo w okresie rozszerzania diety. Ale także dziecko, które skończyło rok, może nagle uczulić się na jakieś jedzenie.
Przyczyną alergii u dzieci jest niedojrzałość przewodu pokarmowego. Jego błona śluzowa jest bardziej przepuszczalna dla trawionych cząsteczek pokarmu (niemal jak siatka z dużymi oczkami), a sok żołądkowy, który powinien ją ochraniać, zawiera jeszcze zbyt mało miejscowych przeciwciał IgA. Do krwiobiegu mogą się więc dostawać całe cząsteczki substancji (np. białka pochodzącego z mleka), które powodują u dziecka reakcje alergiczne.

Ile dzieci choruje na alergię?

Wśród małych dzieci (w tym niemowląt) uczulonych na pokarmy jest 5–10 proc., zaś wśród sześciolatków – jedynie 3 proc. (dane z 2010 r.). Alergia pokarmowa jest jedyną postacią uczulenia, które ustępuje zazwyczaj z wiekiem, co wiąże się z dojrzewaniem układu pokarmowego. Zupełnie inaczej niż np. w przypadku alergii wziewnej, na którą w pierwszym roku życia cierpi 1,5 proc. dzieci, a już wśród sześciolatków jest ich 8 proc. (dane z 2010 r.). Dzieci najczęściej uczulone są na białka mleka krowiego, jajko kurze, pszenicę i soję. Większość z nich (aż 85 proc.) wyrasta z tej nadwrażliwości. Jednak np. alergia na ryby, owoce morza, orzeszki ziemne i inne orzechy utrzymuje się przez całe życie.

Jakie są objawy alergii pokarmowej?

Mogą to być luźne kupki zawierające cząsteczki niestrawionego pokarmu (czasem ze śluzem lub krwią) na przemian z zaparciami, wymioty, obfite ulewania, kolka jelitowa, brak apetytu, gorszy przyrost masy ciała, zmiany skórne, np. atopowe zapalenie skóry, pokrzywka. Niekiedy pojawiają się katar, kaszel, chrypka, napady astmy. Zdarza się, że rodziców i lekarzy zaskakują również inne objawy, które bywają spowodowane alergią, np. nawracające zapalenia jamy ustnej, ucha, migreny (u starszych dzieci), rozdrażnienie, zaburzenia snu, obrzęki stawów, obecność krwi w moczu, niedokrwistość, a nawet wstrząs anafilaktyczny, który jest groźny dla życia. Objawy alergii mogą pojawić się natychmiast po zjedzeniu uczulającego jedzenia (wstrząs anafilaktyczny), po paru godzinach, a nawet dniach, np. jako wysypka, pokrzywka, obrzęki.

Czy w ciąży stosować dietę, by maluszek nie miał alergii?

Dieta eliminacyjna podczas ciąży, np. wykluczająca mleko i jego przetwory, nie wpływa w żaden sposób na to, czy mające się urodzić dziecko będzie miało alergię pokarmową. Dieta mamy bez białka zwierzęcego lub zawierająca za mało wapnia może nawet okazać się dla dziecka szkodliwa. Przyszła mama nie powinna jednak np. pić więcej mleka niż przed ciążą. Jeśli sama jest alergiczką i dotychczas nie jadła tego, co jej szkodzi, lepiej, by kontynuowała dietę ze względu na swoje zdrowie (a tym samym dziecka), a także unikała produktów, które często wywołują uczulenia, np. orzeszków ziemnych.

Jak leczyć dziecko?

Najskuteczniejsza jest eliminacja z diety produktów uczulających, np. mieszanek mlecznych oraz produktów z mleka krowiego, i wprowadzenie mieszanek mlekozastępczych o wysokim stopniu hydrolizy, np. Bebilon Pepti lub Nutramigen. Trzeba mieć na nie receptę. Dziecko karmione piersią nadal powinno pić mleko mamy. Jeśli maluch ma zmiany skórne, dietę można wspomóc lekami przeciwhistaminowymi.

Czy dieta karmiącej mamy chroni malca przed uczuleniem?

Pogląd lekarzy na tę sprawę zmienia się. Kiedyś kategorycznie zalecano mamie dietę eliminacyjną (np. wykluczenie mleka i jego przetworów, nawet wtedy, gdy alergia u dziecka nie była całkiem pewna), później wycofano się z tego. Teraz pediatrzy i alergolodzy uważają, że dieta eliminacyjna mamy karmiącej jest uzasadniona, gdy dziecko ma stwierdzoną alergię, bo chroni je przed atopowym zapaleniem skóry lub zmniejsza jego nasilenie. Taka ochrona przed alergią nie jest jednak na zawsze – trwa tylko przez pierwsze cztery lata życia dziecka.