Reklama

Mleko sojowe staje się coraz bardziej popularne, ale z drugiej strony budzi kontrowersje. Jest na nie miejsce w diecie wegetarianina i weganina, ale już niekoniecznie w diecie młodszych dzieci. Należy też kontrolować ilość produktów sojowych, jakie się spożywa, gdyż ich nadmiar może mieć dla zdrowia negatywne skutki. Szczególnej uwagi wymagają osoby z chorobami tarczycy oraz starające się o dziecko.

Reklama

Spis treści:

Co to jest mleko sojowe

Mleko sojowe to jedno z tzw. mlek roślinnych, a tak naprawdę napój roślinny produkowany z nasion soi lub nieodtłuszczonej mąki sojowej – ekstrakt wodny, w którym znajduje się mieszanka białka, tłuszczu i węglowodanów. Od wieków produkowane było w Azji, głównie w Chinach, ale nigdy nie stanowiło tam podstawy diety. Do Europy mleko sojowe trafiło dopiero w XX wieku. Początkowo nie cieszyło się dużym zainteresowaniem, ale obecnie różne diety, a szczególnie dieta wegetariańska i wegańska, zyskują coraz większą popularność. Dzieje się tak ze względu na złą sławę, jaką zaczynają mieć produkty zwierzęce – chodzi o ich wpływ na zdrowie, ale też na warunki, w jakich hodowane są zwierzęta oraz niekorzystny wpływ ich hodowli na klimat.

Na rynku istnieją trzy typy mleka sojowego:

  • tradycyjne mleko sojowe produkowane z całych nasion. Proporcja wody do soi wynosi w nich ok. 5:1. Mleko takie zawiera ok. 4 proc. białka.
  • nabiałowe mleko sojowe, które produkowane jest tak, aby jak najbardziej przypominało mleko krowie – zawiera 3,5 proc. białka, jest delikatnie dosładzane, zawiera dodatek tłuszczu i soli, a często też dodatki, które mają zbliżać jego smak do mleka krowiego. Proporcja wody do soi wynosi w takim mleku 7:1.
  • modyfikowane mleko sojowe dla niemowląt – jest to produkt specjalnego przeznaczenia. Służy do karmienia niemowląt, które mają nietolerancję białek mleka. Jest tak modyfikowane, aby zaspokajało wszystkie potrzeby niemowlęcego organizmu. Zawiera wszystkie niezbędne aminokwasy, tłuszcze, sole mineralne i witaminy.

Wartości odżywcze mleka sojowego

Nie istnieją żadne przepisy normujące skład mleka sojowego, dlatego jego wartości odżywcze i skład różnią się w zależności od producenta. To oznacza, że warto czytać etykiety produktów i porównywać je ze sobą.
Na rynku dostępne są mleka sojowe dosładzane i niesłodzone, fortyfikowane (wzbogacane) wapniem i witaminami – głównie witamina D i A oraz niewzbogacane w te składniki.

Mleko sojowe niefortyfikowane jest dobrym źródłem kwasu foliowego i potasu. Zawiera też sporo witaminy B12, jednak jest ona słabo przyswajalna przez ludzki organizm ze źródeł roślinnych, a więc z mleka sojowego także.

Orientacyjny skład różnych mlek sojowych (w szklance produktu)

Poniżej podajemy zawartość najważniejszych składników w mlekach sojowych różnego typu oraz dla porównania w mleku krowim.

Mleko sojowe niesłodzone, fortyfikowane:

  • białko – 7 g
  • węglowodany – 4 g
  • tłuszcze – 4 g
  • witamina D – brak danych
  • kwas foliowy – 24,3 mikrograma
  • wapń – 299 mg
  • kaloryczność – 80 kcal

Mleko sojowe słodzone, niefortyfikowane:

  • białko – 7,9 g
  • węglowodany – 15,3 g
  • tłuszcze – 4,3 g
  • witamina D – 0
  • kwas foliowy – 43,7 mikrograma
  • wapń – 60,7 mg
  • kaloryczność – 131 kcal

Mleko sojowe słodzone, fortyfikowane:

  • białko – 6,3 g
  • węglowodany – 12 g
  • tłuszcze – 3,6 g
  • witamina D – 105 IU
  • kwas foliowy – 21,9 mikrograma
  • wapń – 299 mg
  • kaloryczność – 105 kcal

Mleko krowie 3,2 proc. tłuszczu:

  • białko – 7,9 g
  • węglowodany – 12,8 g
  • tłuszcze – 7,9 g
  • witamina D – 97,6 IU
  • kwas foliowy – 12,2 mikrograma
  • wapń – 276 mg
  • kaloryczność – 146 kcal

Czy mleko sojowe jest zdrowe?

Czy mleko sojowe jest zdrowe? Nie ma na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi. W diecie osób dorosłych nieuczulonych jest miejsce na mleko sojowe, w diecie dzieci do 5 roku życia być może także, ale tylko niesłodzone. Jednych mleko sojowe uczuli, innych nie. Spożywane w dużej ilości może niekorzystnie wpływać na układ hormonalny i tarczycę, spożywane w niedużych ilościach tego nie zrobi. Ludzie z chorobami tarczycy powinni unikać produktów sojowych, a zdrowi nie muszą itd. Zatem wszystko zależy od wieku i ilości mleka sojowego, jaką ktoś wypija oraz od rodzaju tego napoju i stanu zdrowia człowieka.

Mleko sojowe budzi kontrowersje z kilku powodów. Pierwszym z nich jest szeroko rozpowszechniona uprawa modyfikowanych genetycznie roślin soi, do których stosowany jest glifosat – środek roślinobójczy, który niszczy wszystkie rośliny poza uodpornioną na niego genetycznie soją. Obecnie nawet 90 proc. światowej produkcji soi to uprawy GMO. I o ile naukowcy są zgodni, że sama modyfikacja genetyczna nie ma wpływu na ludzkie zdrowie, to stosowanie glifosatu, którego resztki mogą pozostać w nasionach, nadal jest przedmiotem dyskusji.

Druga sprawa to fakt, że mleko sojowe zawiera izoflawony, które są fitoestrogenami, czyli substancjami działającymi jak hormony żeńskie – estrogeny. W przypadku dużego spożycia soi i jej przetworów może dochodzić do zaburzeń hormonalnych oraz do zaburzeń pracy tarczycy w sytuacji, gdy nie pracuje ona prawidłowo.

Izoflawony spożywane w nadmiarze zakłócają płodność mężczyzn, mogą przyspieszać dojrzewanie dziewczynek i zaburzać dojrzewanie chłopców. Podkreślamy jednak: tylko duże spożycie produktów sojowych może mieć takie skutki. Wypicie raz po raz szklanki mleka sojowego (jest w nim znacznie mniej izoflawonów niż w nasionach soi) nie będzie miało wpływu na układ hormonalny człowieka.

Kolejna sprawa to fakt, że soja potrafi uczulać. Dlatego wszystkie produkty sojowe, mleko także, trzeba wprowadzać do diety stopniowo i sprawdzać, czy nie występuje alergia.

I ostatnia sprawa: wiele mlek sojowych jest dosładzanych, aby lepiej smakowały. To budzi kontrowersje, gdyż obecnie obserwuje się nadmiar cukrów w diecie ludzi. W najnowszych przepisach dotyczących rozszerzania diety niemowląt jest zapis mówiący o tym, aby słodzonych napojów nie podawać dzieciom przed ukończeniem przez nie 5 roku życia. Zatem mleko sojowe dosładzane na pewno nie powinno się znaleźć w diecie małych dzieci.

Z korzyści z picia mleka sojowego i jedzenia produktów sojowych, jakie naukowcy wymieniają, warto wspomnieć:

  • niwelowanie negatywnego wpływu bisfenolu A (BPA) na płodność kobiet
  • zmniejszenie uderzeń gorąca u kobiet w okresie menopauzalnym
  • zmniejszenie ubytku wapnia w kościach kobiet po menopauzie
  • zmniejszenie poziomu „złego’’ cholesterolu LDL.
  • soja spożywana w dzieciństwie nieznacznie zmniejsza ryzyko raka piersi w dorosłości.

Mleko sojowe dla niemowląt

Jedynym mlekiem sojowym, jakie mogą pić niemowlęta jest specjalne modyfikowane mleko sojowe przeznaczone dla dzieci, które mają alergię na białka mleka krowiego. Mleko takie, choć jest dostępne bez recepty, powinno być podawane niemowlęciu tylko po konsultacji z lekarzem.

Mleko modyfikowane sojowe zawiera wyłącznie białka sojowe. Nie zawiera laktozy ani glutenu. Zawartość białka, węglowodanów i tłuszczów jest w nim podobna jak w mleku mamy. Zaletą modyfikowanego mleka sojowego jest jego cena i smak. Cena jest niższa niż hydrolizatów stosowanych u niemowląt z alergiami, a smak takiego mleka sojowego jest dużo lepszy niż hydrolizatów.

Modyfikowane mleko sojowe w najnowszym schemacie żywienia niemowląt jest akceptowane jako produkt bezpieczny i pozwalający na prawidłowy rozwój niemowląt, które nie mogą spożywać innych mieszanek mlecznych. Jednak część lekarzy podchodzi do nich z dużą ostrożnością, gdyż niedojrzały układ pokarmowy niemowlęcia może sprzyjać powstaniu tzw. wtórnej alergii na białka soi – spotyka to od 10 do 35 proc niemowląt karmionych preparatami sojowymi.

Z tego względu część lekarzy za wskazanie do stosowania modyfikowanego mleka sojowego uważa:

  • wiek dziecka powyżej 6 miesiąca życia
  • alergia na białka mleka krowiego o nieznacznym nasileniu (bez uszkodzenia jelit)
  • brak alergii na inne pokarmy
  • potwierdzona alergia IgE zależna.

Źródło:

  • Patisaul H.B. I in., The pros and cons of phytoestrogens, Frontiers in Neuroendocrinology, 2010, dostęp online (15.03.2021): ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3074428/
  • Hajirostamloo B., Comparision of nutritional and chemical parameters of soymilk and cow milk, International Journal of Nutrition and Food Engineering, 2009, dostęp online (15.03.2021): https://waset.org/publications/11321/comparison-of-nutritional-and-chemical-parameters-of-soymilk-and-cow-milk
  • Messina M., Soy and helath update: Evaluation of the clinical and epidemiologic literature, Nutrients, 2016, dostęp online (15.03.2021): ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5188409/

Sprawdź także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama