Żywienie niemowląt i małych dzieci – jak rozszerzać dietę dziecka i jakie dania wybierać?

Pierwsze 6 miesięcy życia niemowlaka

Najlepszym sposobem żywienia niemowląt przez pierwsze 6 miesięcy ich życia jest karmienie piersią. Zalecają je zarówno globalne organizacje, np. WHO, jak i ich lokalne odpowiedniki, np. Amerykańska Akademia Pediatrii czy Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Mleko mamy jest żywym pokarmem, którego skład zmienia się w zależności od wieku niemowlaka, pory dnia, a nawet podczas jednego karmienia, dlatego dostarcza maluszkowi niemal wszystkich składników odżywczych, witamin i minerałów (poza witaminą D i K), których jego organizm potrzebuje do zdrowego wzrostu i prawidłowego rozwoju.

Pod koniec pierwszego półrocza przychodzi czas na zupełnie nowy etap żywienia – rozszerzanie diety dziecka i wprowadzanie do jego menu zupełnie nowych pokarmów, smaków i posiłków.

Schemat żywienia niemowląt – jak powinna wyglądać odpowiednio zbilansowana dieta niemowlaka po 6. miesiącu życia

Schemat żywienia niemowląt to zbiór informacji, które są wskazówką dla rodziców co do sposobu żywienia maluszków w poszczególnych miesiącach życia. Opisuje on rodzaj, konsystencję oraz ilość poszczególnych posiłków w ciągu dnia. Należy podkreślić, że większość tabelek i wykresów ma jedynie charakter informacyjny – każde dziecko jest inne i ma inne potrzeby, dlatego do kwestii rozszerzania diety należy podchodzić w miarę elastycznie. W przypadku niemowląt otrzymujących mleko mamy, najważniejszą informacją odczytaną ze schematu rozszerzania diety powinna być ilość i rodzaj stałych dań – w pierwszym roku życia należy karmić dziecko „na żądanie” i nie ograniczać liczby ani częstotliwości posiłków z piersi.
Dieta 6-miesięcznego dziecka nadal bazuje na mleku – to ono jest podstawą żywienia aż do 1. urodzin. Nie oznacza to, że posiłki uzupełniające schodzą na drugi plan. Wręcz przeciwnie – są one źródłem wielu cennych składników odżywczych, w tym żelaza, które w mleku mamy występuje jedynie w niewielkiej ilości, a także białka, cynku, witamin A, D, E, i K oraz pierwiastków śladowych. Stałe posiłki przygotowują też maluszka do bardziej urozmaiconej diety w kolejnych miesiącach i latach życia.
Początkowo dziecko zjada tylko niewielkie ilości podawanych mu dań. Z tego względu powinny być one przygotowywane z wysokiej jakości produktów bogatych w ważne substancje odżywcze:

• warzyw i owoców będących źródłem witamin, minerałów, błonnika i innych cennych składników
• zbóż dostarczających węglowodanów złożonych, skrobi, błonnika, witamin z grupy B i minerałów
• mięsa i jaj zawierających niezbędne maluszkowi żelazo i łatwo przyswajalne białko
• nabiału, który jest świetnym źródłem wapnia
• tłuszczów stanowiących dobre źródło energii i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.

Jadłospis bazujący na nieprzetworzonych produktach o wysokiej gęstości odżywczej to gwarancja, że maluch nie nabawi się niebezpiecznych niedoborów pokarmowych.

Jak rozszerzać dietę niemowlaka?

Rozszerzanie diety niemowlaka należy rozpocząć pomiędzy 17. a 26. tygodniem życia, przy czym warto wiedzieć, że w przypadku dzieci karmionych wyłącznie piersią zalecane jest rozszerzanie diety po 6. miesiącu (czyli w 26. tygodniu życia). Wyjątek stanowią niemowlaki, które mają duże zapotrzebowanie na żelazo lub zbyt wolno przybierają na wadze – u nich wprowadzanie pokarmów uzupełniających można zacząć wcześniej, jednak dopiero po ukończeniu 4. miesiąca.

Rozszerzanie diety dziecka zawsze zaczynamy od zastąpienia 1 posiłku mlecznego daniem uzupełniającym. Każdy nowy produkt należy podawać dziecku najpierw w niewielkiej ilości – 3-4 łyżeczki w zupełności wystarczą. Jeśli okaże się, że maluch dobrze toleruje wprowadzony składnik (nie zauważymy objawów alergii, wysypki, biegunki, wymiotów), możemy następnym razem podać go nieco więcej, a nieco później wprowadzić kolejny produkt.

Do rozszerzenia diety niemowlaka należy podchodzić z dużą ostrożnością i cierpliwością. Pierwsze stale posiłki maluszka powinny mieć formę jednoskładnikowych gładkich papek. Eksperci zalecają rozpoczynanie wprowadzania nowych produktów od warzyw (ich smak jest trudniejszy w akceptacji niż słodycz owoców). Nie należy jednak zbytnio zwlekać z wprowadzaniem pokarmów będących źródłem żelaza hemowego: mięsa, jaj oraz ryb, gdyż może to grozić wystąpieniem anemii. Dlatego tuż po jednoskładnikowym puree w diecie niemowlaka mogą pojawić się dwu- lub trzyskładnikowe zblendowane dania, np. warzywa z mięsem lub warzywa ze zbożami i rybą.

Sprawdź, jak rozszerzać dietę niemowlaka krok po kroku.

Słoiczki dla niemowląt podczas rozszerzania diety

Zaczynając rozszerzanie diety, rodzice maluchów mogą wybrać samodzielne przygotowywanie posiłków, sięgnąć po gotowe dania dla niemowląt w słoiczkach lub łączyć obie te metody, przeplatając domowe jedzenie dla dziecka i ze sklepowymi słoiczkami.

Słoiczki dla dzieci należą do środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, dlatego też powstają ze starannie wyselekcjonowanych składników najwyższej jakości. Proces ich produkcji jest kontrolowany na każdym etapie, a skład opracowuje sztab ekspertów do spraw żywienia niemowląt. Przed dopuszczeniem do sprzedaży każdy słoiczek przechodzi szereg surowych kontroli, dzięki którym rodzice zyskują pewność, że jego zawartość jest w pełni bezpieczna i dostosowana do potrzeb dziecka. Czytelne oznaczenia wiekowe pozwalają dobrać dania odpowiednie dla etapu rozwoju maluszka, a zamieszczony na etykiecie dokładny skład informuje o wszystkich składnikach wykorzystanych do przygotowania posiłku.

Zaletami gotowych słoiczków dla dzieci są też:

• wielkość posiłku dopasowana do wieku i możliwości dziecka (małe słoiczki na początek rozszerzania diety i większe dla niemowląt zbliżających się do 1. urodzin)
• oszczędność czasu rodziców, którzy zamiast żmudnego gotowania mogą podgrzać posiłek w kilka chwil
• wygoda – danie w słoiczku można zabrać ze sobą na spacer lub na wakacje
• pewność co do najwyższej jakości składników – wiele gotowych dań powstaje z produktów pochodzących z rolnictwa ekologicznego i posiada odpowiednie certyfikaty.

Słoiczki HiPP BIO – sprawdzona jakość od pokoleń

Słoiczki HiPP BIO są świetnym rozwiązaniem dla maluszków w okresie rozszerzania diety. Dzięki wiedzy i doświadczeniu ekspertów, skład każdego gotowego dania jest starannie opracowywany i dostosowany do wieku oraz możliwości dziecka. Jakość produktów wykorzystywanych do przygotowywania słoiczków jest kontrolowana na każdym etapie produkcji – od uprawy lub hodowli, aż po wnikliwe testy gotowych dań przeprowadzane przez niezależne instytuty badawcze. Łącznie produkty HiPP przechodzą ponad 260 kontroli oraz spełniają znacznie surowsze normy niż te przewidziane przez prawo.

Znak HiPP BIO, który znajduje się na etykietach słoiczków HiPP, jest potwierdzeniem jakości jeszcze wyższej niż wymagana przepisami prawa.

Sprawdź, jak wybierać i przygotowywać słoiczki HiPP, najlepsze na każdym etapie rozszerzania diety dziecka.

Dieta wegetariańska niemowląt i małych dzieci

W ostatnich latach wielu dorosłych, a także całe rodziny, przechodzą na dietę wegetariańską. Ten rodzaj diety możemy bezpiecznie stosować też u niemowląt i małych dzieci – jest ona zdrowa, a odpowiednio zbilansowana będzie w stanie dostarczyć maluchowi wszystkich ważnych składników pokarmowych. Konieczne jest jednak wybranie wariantu diety wegetariańskiej, który będzie najlepszy dla rosnącego i rozwijającego się organizmu dziecka oraz zadbanie o odpowiednią podaż kilku kluczowych składników.

Wegetariański jadłospis malucha musi zawierać dużą ilość żelaza – aż 1,8 razy więcej niż w przypadku dzieci jedzących mięso, ponieważ pierwiastek ten jest trudniej przyswajalny z produktów roślinnych niż ze zwierzęcych. Należy też zwrócić uwagę na odpowiednią podaż wapnia koniecznego do prawidłowego rozwoju szkieletu. Z tego względu nie zaleca się ograniczania, a tym bardziej zupełnego eliminowania nabiału z jadłospisu dziecka.

Podczas komponowania diety malucha nie warto też rezygnować z ryb będących źródłem DHA, którego nie dostarczymy z żadnych produktów roślinnych. Wystarczą już 1-2 porcje tygodniowo, by pokryć zapotrzebowanie niemowlaka na ten składnik. W związku z tym najlepszym wariantem diety wegetariańskiej dla dzieci będzie dieta pescowegetariańska, która eliminuje jedynie mięso, a jednocześnie zezwala na spożywanie nabiału, ryb i jaj.

Sprawdź, jak prawidłowo komponować dietę wegetariańską dzieci i niemowląt.

Dieta wegetariańska nie oznacza, że rodzice są skazani na samodzielne komponowanie i przygotowywanie posiłków. Na rynku dostępne są gotowe, bezmięsne słoiczki dla niemowląt HiPP, np. Jarzynki z amarantusem i słodkim batatem BIO lub Rigatoni Napoli BIO, które są odpowiednio zbilansowane i dostosowane do potrzeb najmłodszych wegetarian.

Żywienie niemowląt – jak kształtować zdrowe nawyki żywieniowe już od pierwszych miesięcy życia dziecka?

Kształtowanie zdrowych nawyków żywieniowych dzieci rozpoczyna się już w brzuchu mamy – maluszek, połykając wody płodowe, poznaje smaki różnych produktów i potraw, a także wyrabia sobie pewne preferencje. Kolejnym ważnym, jeśli nie najważniejszym etapem jest moment rozszerzania diety u niemowląt – pierwsze 2, a według niektórych źródeł 3 lata życia dziecka są kluczowe pod względem wyrabiania dobrych nawyków i dokonywania odpowiednich wyborów żywieniowych w przyszłości.

Dlatego właśnie zaczynamy rozszerzanie diety od warzyw, które są niezwykle wartościowe, a jednocześnie trudniej akceptowane niż owoce. Z tego samego względu w kolejnych tygodniach i miesiącach wprowadzamy do menu malucha coraz to nowe produkty i pozwalamy mu poznawać odmienne smaki i konsystencje i stopniowo się z nimi oswajać. Podawanie produktów ze wszystkich „poziomów” piramidy zdrowego odżywiania (lub „ćwiartek” modelowego talerzyka) w odpowiednich ilościach pozwala wyrabiać dobre nawyki i przyzwyczajać do spożywania zbilansowanych posiłków skomponowanych zgodnie z zasadami zdrowego żywienia.

Źródła:

1.  H. Weker i inni, O żywieniu i aktywności fizycznej dzieci prosto, nowocześnie i praktycznie, https://imid.med.pl/images/do-pobrania/poradnik_internet.pdf
2.  H. Szajewska i inni, Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, https://ptghizd.pl/cm/uploads/2021/04/smp_01_2021_zasady_zywienia_zdrowych_niemowlat.pdf
3.  H. Szajewska i inni, Karmienie piersią. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, https://akademia.kalisz.pl/wp-content/uploads/2021/07/karmienie-piersia.stanowisko-tow.gastro.pdf
4.  H. Weker i inni, Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, https://imid.med.pl/files/imid/Do%20pobrania/Poradnik%20%C5%BCywienia%20dzieci_1-3_IMiD_FINAL.pdf

Materiał powstał z udziałem HiPP Polska