Potówki u noworodka często pojawiają się w okolicy pieluszkowej i na plecach, a także w zgięciach stawów. Nie występują na twarzy, dłoniach i podeszwach stóp. Są nie tylko defektem kosmetycznym – w zaawansowanych przypadkach dotknięte nimi miejsca swędzą i pieką. Im młodsze dziecko, tym częściej może doświadczać potówek. Wpływa na to fakt, że noworodki i młodsze niemowlęta nie umieją regulować temperatury ciała. Powstawaniu potówek sprzyjają również liczne fałdki skóry obecne u najmłodszych dzieci. Noworodek z potówkami wymaga odpowiedniej pielęgnacji. Razem z dermatologiem, dr Beatą Kosiorek-Nalewajek wyjaśniamy, jak rozpoznać potówki u noworodka i jak sobie z nimi poradzić.
Spis treści:
Potówki mają różną postać. Niektóre przypominają kropelki rosy – to tzw. potówki zwykłe, wypełnione przezroczystym płynem. Są też pęcherzyki z mętnym płynem (potówki białe) lub wypełnione ropą i otoczone czerwoną obwódką (przez dermatologów określane jako potówki czerwone). W umieszczonej niżej tabeli dokładnie opisujemy rodzaje potówek, które można zaobserwować na skórze noworodka oraz miejsca, w których mogą się pojawić.
| Rodzaj potówek | Jak wyglądają? | ||
|---|---|---|---|
| potówki zwykłe |
|
||
| potówki białe | Są podobne do potówek zwykłych, ale płyn, który je wypełnia, nie jest przezroczysty. Jeśli zacznie zmieniać kolor, a wokół utworzy się zapalna obwódka, mamy do czynienia z potówkami czerwonymi. | ||
| potówki czerwone | To czerwone liczne, bardzo drobne grudki. Pojawiają się w tych samych miejscach, co potówki zwykłe, ale częściej w okolicy pieluszkowej lub na plecach. W miejscach narażonych na nadmierne pocenie i brak wentylacji, czyli w pachwinach, pod pachami, w zgięciach łokciowych, mogą się tworzyć krostki . Wywołują swędzenie i pieczenie. Mogą utrzymywać się kilka dni. |
Wielu rodziców myli trądzik noworodkowy z potówkami. – Raczej nie obserwujemy potówek na twarzy u noworodka. Tu najczęściej dochodzi do zaczopowania gruczołów łojowych – wyjaśnia dr Kosiorek-Nalewajek. Zmiany nazywane trądzikiem noworodkowym (zaskórniki i ropne krostki na buzi oraz na klatce piersiowej) są podobne do potówek, ale nie wywołuje ich przegrzanie. Są efektem działanie hormonów, z jakimi dziecko zetknęło się w brzuchu mamy.
Odpowiedź na pytanie: czym smarować potówki, jest dość przewrotna, należy raczej powiedzieć, czym ich nie smarować! Noworodek ma bardzo delikatną i wrażliwą skórę. Aby pozbyć się potówek, dermatolodzy zalecają po prostu przemywanie pęcherzyków kilka razy dziennie wodą z dodatkiem emolientów, czyli płynów, które myją i natłuszczają skórę. W większości przypadków zwykłe potówki po krótkim czasie same znikają. W przypadku potówek czerwonych, gdy w pęcherzykach obecna jest ropa, dziecko musi obejrzeć lekarz. Niektórzy rodzice próbują sięgać po maści na potówki z antybiotykiem. – Nie należy stosować maści, tylko lotiony wysuszające, preparaty z antybiotykami stosuje się, jeśli dochodzi do wtórnych zakażeń bakteryjnych – tłumaczy dr Kosiorek-Nalewajek.
Latem, gdy jest gorąco, aby zmniejszyć dolegliwości, można też rozbierać dziecko do naga, aby skóra mogła lepiej oddychać. Lepiej, gdy dziecko ma na sobie ubranka uszyte z naturalnych materiałów. Kiedy potówki pojawiają się u noworodka na plecach, warto częściej układać dziecko na brzuszku lub na boku, aby do skóry docierało powietrze i nie przylegała do niej ciasno odzież. Na wszelki wypadek noworodka w takiej pozycji nie należy spuszczać z oka (maluszek nie powinien w tej pozycji spać).
Na potówki wymyślono wiele domowych sposobów. Większość nie jest polecana przez dermatologów, szczególnie u tak małego dziecka jak noworodek.
Zdaniem dr Kosiorek-Nalewajek noworodki z potówkami zwykłymi rzadko trafiają do lekarza. Zmiany zwykle dość szybko samoistnie znikają i nie powodują dolegliwości, dlatego leczenie nie jest potrzebne. Natomiast potówki czerwone, czyli głębokie utrzymują się kilka dni i często są mylnie rozpoznawane jako zapalenia mieszków włosowych lub trądzik niemowlęcy. Nierzadko najważniejsze jest przekonanie rodzica małego pacjenta do rozpoznania „wysypki z nadmiaru ciepła” – tłumaczy dermatolog. Lekarka podkreśla, że wskazane jest przebywanie dziecka w chłodniejszym środowisku.
Dzieciom gorączkującym, które mają potówki, podaje się leki obniżające temperaturę (ale uwaga: gorączka u noworodka jest wskazaniem do pilnej wizyty u lekarza!). Dziecko powinien również obejrzeć lekarz (najlepiej dermatolog), jeśli potówek jest dużo albo długo się utrzymują.
Najlepszym sposobem ochrony przed pojawieniem się potówek jest nieprzegrzewanie dziecka, czyli dbanie o odpowiednią temperaturę w mieszkaniu (nie powinna przekraczać 20–21°C) i ubieranie stosownie do pogody. Podczas upałów noworodek nie powinien być ubrany grubiej niż mama, do przykrycia wystarczy lekki ażurowy kocyk lub flanelowa pieluszka (można z niej zrezygnować, jeśli jest bardzo gorąco). Ważna jest również jakość materiałów – skóra najlepiej oddycha w ubraniach z naturalnych tkanin, najlepiej z czystej bawełny. Noworodki mają niedojrzałe gruczoły potowe, dlatego nie są w stanie poradzić sobie z wysoką temperaturą ciała i otoczenia.
Główną przyczyną potówek jest przegrzewanie dziecka. W niektórych przypadkach do ich powstania przyczynia się także:
Konsultacja: Beata Kosiorek-Nalewajek, dermatolog, pracuje w Centrum Medyczne „Babka Medica”, jest ekspertem portalu ZnanyLekarz
Zobacz też:
Jak radzić sobie z odparzeniami u dziecka?
6 najczęstszych znamion u dzieci?
Skóra noworodka – co powinno niepokoić, a co nie?
Czy wiesz, że skóra noworodka jest aż 10 razy cieńsza od twojej? Potrzeba trzech lat, by zgrubiała i dzięki temu stała się mniej delikatna oraz podatna na podrażnienia. Zanim to jednak nastąpi, zdąży przysporzyć ci wielu problemów. Jednym z najczęstszych problemów, z którymi borykają się rodzice – zwłaszcza latem – są potówki u dziecka . Co stosować, by pozbyć się potówek, a przede wszystkim – o czym pamiętać, by się nie pojawiły? Podpowiadamy! Skąd się biorą potówki u dziecka? Gruczoły potowe u maleńkich dzieci są jeszcze słabo rozwinięte i dlatego blokują się znacznie częściej niż u dorosłych. Jakby tego było mało, ośrodek termoregulacji w mózgu noworodka także nie działa tak sprawnie jak u jego rodziców. W efekcie ciało malucha oziębia się – ale i przegrzewa – naprawdę błyskawicznie. Jeśli więc żar leje się z nieba, a maleństwo ma na sobie body, pajacyk, a do tego jest opatulone („żeby nie zmarzło, żeby go nie przewiało”) ciepłym kocykiem, nie powinno dziwić, gdy na jego ciele pojawiają się potówki. Bywa, że ich przyczyną jest nadużywanie oliwki czy nazbyt tłuste kremy. Jednak najczęstszy powód to po prostu za ciepłe ubieranie dziecka, co prowadzi do jego przegrzania. Jak sprawdzić, czy w trosce o to, by maluch nie zmarzł, nie przesadziliśmy i czy nie jest mu za gorąco? Niezawodnym sposobem jest dotknięcie jego karku, a nie rączek czy nóżek. Powinien być ciepły, ale nie spocony. Jak radzić sobie z potówkami? Nie przegrzewaj dziecka! By uniknąć potówek, najlepiej pamiętać o zasadzie, że dziecko, które leży w wózku, powinno mieć na sobie o jedną warstwę odzieży więcej niż dorosły. W praktyce oznacza to tyle warstw ubrań, ile ma mama lub tata, a do tego – okrycie. Latem z powodzeniem wystarczy cienki, np. ażurowy, kocyk lub flanelowa pieluszka. Przy dużym upale można zrezygnować i z tego...
Mój synek Adaś ma na pleckach i brzuchu małe czerwone grudki z białym czubkiem. Przypuszczam, że to potówki. Proszę o potwierdzenie i podanie sposobu, jak je leczyć. Izabela Gazińska z Ustrzyk Dolnych Z opisu wynika, że mogą to być potówki u niemowląt , które powstają wtedy, gdy np. dziecko jest przegrzewane albo gorączkuje. Są to zwykle drobne krostki wielkości główki od szpilki, które pojawiają się na szyjce, karczku lub plecach. Co na potówki? Kiedyś zalecano, by przecierać potówki 30–40-proc. alkoholem albo gazikami Leko, które są nasączone rozcieńczonym spirytusem, ale teraz odchodzi się od stosowania takich środków na skórę dziecka. Aby poprawić kondycję jego skóry, do codziennej kąpieli warto dodawać emolienty i unikać smarowania ciała tłustymi kremami, które powodują, że skóra słabiej oddycha. W zapobieganiu potówkom pomaga też odpowiednie ubieranie w przewiewne ubranka uszyte z materiałów bez sztucznych dodatków – najlepsze są z czystej bawełny.
Przyczyną zmian skórnych noworodka jest najczęściej zatykanie się niedojrzałych jeszcze gruczołów łojowych. Potówki na skórze niemowlaka Maleńkie czerwone kropki albo jasne pęcherzyki z przezroczystym płynem najczęściej widać tam, gdzie dziecko najbardziej się poci : pod paszkami, w pachwinach, fałdkach, a także na plecach i karku. Za ich powstanie odpowiedzialny jest pot uwięziony w ujściach gruczołów potowych. Aby się ich pozbyć, wykąp malca w wodzie z dodatkiem kilku kryształków nadmanganianu potasu (do kupienia w aptece). Prosaki u niemowlaka Są to białawe grudki , najczęściej umiejscowione na czole, bródce i nosku maluszka, powstają w wyniku zatkania niedojrzałych gruczołów łojowych . Krostki te nie wymagają leczenia. Nie można też ich zdrapywać czy wyciskać. Znikną same po kilku tygodniach. Zobacz też: 8 pytań o zakażenie układu moczowego niemowlaka
