Bielactwo u dzieci – białe plamki na skórze, które trzeba chronić przed słońcem [FOTO]
Bielactwo u dzieci to choroba polegająca na niedoborze lub braku pigmentu w organizmie. Najczęściej objawia się po 10 roku życia i ma postać odbarwionych plamek na skórze, mogących się z czasem rozrastać na większym obszarze ciała. Nie ma na nią skutecznego lekarstwa, chociaż można ograniczać jej rozprzestrzenianie się. Wymaga maksymalnej ochrony skóry dziecka przed słońcem.
Bielactwo u dzieci najczęściej przybiera postać odbarwionych plam na skórze twarzy, dłoniach, kolanach, łokciach i narządach płciowych. Choroba nie boli, nie jest zaraźliwa, jednak może być ze względów estetycznych sporym obciążeniem psychicznym. Trudno także przewidzieć jej przebieg – białych plam może szybko przybywać, ale równie dobrze mogą się nie powiększać i nie powstaną kolejne.
Bielactwo u dzieci:
Na czym polega bielactwo u dzieci
Bielactwo (z łac. vitiligo) to choroba wynikająca z braku melaniny, czyli pigmentu odpowiadającego za barwę m.in. skóry, włosów oraz tęczówki oka. Im jest jej więcej, tym jest ich ciemniejszy odcień. Melanina jest produkowana przez melanocyty – komórki barwnikowe skóry. Kiedy w organizmie zaczyna ich brakować, dochodzi do bielactwa.
Wyróżniamy bielactwo: nabyte (większość przypadków) i wrodzone (albinizm, występujący od urodzenia, bardzo rzadki). Początki bielactwa nabytego u dzieci objawiają się zazwyczaj po 10. roku życia albo i później. Częściej występuje ono u dziewczynek.
Choroba objawia się w postaci odbarwionych, bladych plam. Jest kilka form bielactwa:
- ogniskowe – kilka jasnych miejsc na skórze,
- uogólnione – zmiany występują na większym obszarze skóry,
- symetryczne – skóra jest odbarwiona symetrycznie, często na palcach, nadgarstkach, dłoniach, w okolicy ust i oczu, co powoduje wrażenie odbicia lustrzanego zmian.
Objawy bielactwa u dzieci
Zmiany mogą pojawić się na różnych częściach ciała. Najbardziej prawdopodobne jest, że powstaną na twarzy, rękach, w pachwinach, w okolicy łokci i kolan, a także wokół skóry naokoło otworów – oczu, pępka, w okolicy narządów płciowych.
Choroba rozwija się stopniowo:
- najpierw skóra jest bardzo jasna, różowa,
- następnie pojawiają się małe odbarwione jaśniejsze plamy,
- plamy stopniowo mogą się powiększać, łączyć ze sobą i zajmować większy obszar ciała, są różnego kształtu i wielkości,
- najczęściej plamy widoczne są na środku czoła, twarzy (wokół ust i powiek), na dłoniach, stopach, przedramionach, skórze okolic bioder i narządów płciowych,
- odbarwienia skóry mogą pojawiać się w miejscu oparzeń, otarć lub zacięć skóry.
Zmiany nie powodują podrażnień, swędzenia lub łuszczenia naskórka. Oto zdjęcie rąk z bielactwem:
fot. Adobe Stock
Niektóre dzieci chorujące na bielactwo mogą mieć też inne objawy – przedwczesne siwienie włosów czy utratę pigmentu w tęczówce. Mogą pojawić się choroby wzroku lub/i połączone z zaburzeniami słuchu.
Przyczyny bielactwa u dzieci
Przyczyną choroby są zaburzenia prawidłowego wytwarzania (tzw. procesu melanogenezy) i rozłożenia barwnika skóry, czyli melaniny.
Melanina odgrywa bardzo ważną rolę, gdyż chroni głębsze warstwy skóry przed promieniowaniem ultrafioletowym. Pod wpływem słońca barwi skórę na odcienie brązu, zwiększając w ten sposób jej ochronę. U osób zdrowych melanina rozkłada się równomiernie, dzięki czemu skóra jest jednolicie zabarwiona. W bielactwie proces ten jest zaburzony lub w ogóle niemożliwy, przez co skóra w pewnych miejscach jest odbarwiona, a jej karnacja – nienaturalnie jasna.
W przypadku bielactwa nabytego powodem jego powstania jest obumieranie komórek wytwarzających melaninę. Przyczyną bielactwa wrodzonego jest niedobór lub brak melaniny.
Dokładna przyczyna bielactwa nie jest znana. Bierze się pod uwagę kilka okoliczności:
- uwarunkowania genetyczne,
- proces autoimmunologiczny – dochodzi do niszczenia komórek barwnikowych skóry (tzw. melanocytów) przez własne komórki odpornościowe organizmu zwane autoprzeciwciałami,
- silne emocje,
- stres,
- oparzenia słoneczne,
- występowanie innych chorób autoimmunologicznych w rodzinie (np. nadczynność tarczycy, niedokrwistość złośliwa, toczeń rumieniowaty, cukrzyca, łysienie plackowate).
Diagnoza bielactwa u dzieci
W przypadku podejrzenia, że pojawiające się na skórze dziecka odbarwienia są plamami bielaczymi, konieczne jest udanie się do lekarza pediatry lub dermatologa.
Aby potwierdzić diagnozę, lekarz wykonuje:
- ogląd skóry, może użyć lamp z promieniowaniem ultrafioletowym,
- czasami konieczna jest biopsja,
- szczegółowy wywiad, aby ustalić, czy odbarwienia nie powstały wskutek oparzenia lub wysypki,
- badanie krwi w kierunku cukrzycy, problemów z tarczycą, które mogą mieć wpływ na rozwój bielactwa.
Leczenie bielactwa u dzieci
Jak dotąd specjaliści nie znaleźli lekarstwa na bielactwo. Efekty choroby są nieodwracalne i ciężko je usunąć. Leczenie jest trudne i długotrwałe.
Skuteczność terapii uzależniona jest od indywidualnych cech skóry i przebiegu choroby. Chodzi przede wszystkim o zatrzymanie postępu choroby i repigmentację powstałych zmian. U dziecka dotkniętego bielactwem stosuje się:
- leki i maści na złagodzenie objawów (kortykosteroidy, inhibitory kalcyneuryny, pochodne witaminy D3),
- naświetlania skóry za pomocą specjalistycznych lamp UVA,
- leczenie chirurgiczne polegające na przeszczepie melanocytów pobranych ze zdrowej skóry w obszary skóry odbarwionej.
Dzięki temu choroba może się wolniej rozwijać. To bardzo istotne, gdyż zmiany skórne u dzieci są często powodem problemów z ich samoakceptacją, lęków i depresji.
Przy niedostatecznej ochronie skóry lub braku odpowiednich okularów przeciwsłonecznych, choroba może doprowadzić do pojawienia się:
- oparzeń słonecznych,
- raka skóry,
- pogorszenia wzroku,
- ślepoty.
Skrajna postać bielactwa u dzieci – albinizm
Bielactwo wrodzone, zwane albinizmem, jest chorobą genetyczną i oznacza wrodzoną niezdolność organizmu do wytwarzania pigmentu w skórze, włosach i tęczówce oka. W efekcie maluch, który przychodzi na świat, ma bardzo jasną skórę, białe włosy, rzęsy i brwi.
Albinizm występuje bardzo rzadko i zdarza się zaledwie raz na 10 tys. tysięcy narodzin. Wyjątkiem jest Tanzania, gdzie rodzi się 1 albinos na 200 dzieci. Choroba zazwyczaj ujawnia się zaraz po urodzeniu i już patrząc na niemowlę, można stwierdzić, czy jest ono albinosem.
Dzieci dotknięte albinizmem wrodzonym mają charakterystyczny wygląd:
- bardzo jasny kolor skóry z często widocznymi naczyniami krwionośnymi podskórnymi,
- włosy, brwi oraz rzęsy nie ciemnieją i pozostają jasne, mleczno-żółte przez całe życie,
- tęczówka oka może być bezbarwna, przez co oko ma kolor różowy lub czerwony.
Niemowlę z albinizmem:
fot. Adobe Stock
Albinizmu nie można wyleczyć. Niedobór melaniny powoduje, że skóra nie jest odporna na działanie promieni słonecznych i jest bardziej narażona na nowotwory.
Koniecznością jest noszenie odzieży ochronnej i unikanie nasłonecznienia skóry oraz stosowanie preparatów przeciwsłonecznych z wysokim filtrem UV. Bardzo często albinizm wymaga leczenia okulistycznego i częstych kontroli skóry u dermatologa.
Źródło: J. Maciejewska, Bielactwo, "Medycyna Praktyczna", 2017
Zobacz także: