Zdaniem naukowców z Pensylwanii (USA) nasz zmysł powonienia mógłby być bardziej czuły. Tylko za rzadko go używamy. Wiek przedszkolny jest świetnym okresem, aby nad dziecięcym noskiem trochę popracować. Lekcje zapachu to nie tylko oswajanie kilkulatka z różnymi aromatami. To doskonały trening uważności (mindfulness), który sprawia, że dzieci stają się bardziej opanowane, skupione, bystre i szczęśliwe. Któż nie chciałby rozwijać u swojego przedszkolaka takich cech? Oto 7 propozycji zabaw dla małego noska, które mogą to ułatwić.
Umów się z dzieckiem, że jeden dzień (najlepiej, żeby to była sobota lub niedziela) poświęcicie zapachom. Od rana do wieczora (albo przez ustalone wcześniej godziny) wasz przedszkolak będzie miał wyjątkowo czujny nosek. Na przygotowanej wcześniej tablicy albo kartce zanotujecie, jakie zapachy uda mu się wykryć (pomidora na kanapce, mydło w łazience, świeżo wypranej koszulki). Dziecko może te rzeczy narysować, a obok postawi plus lub minus, jeśli zapach był dla niego przyjemny lub nie. Staraj się nie ingerować w oceny malucha ani nie podpowiadać, że teraz właśnie coś powinien poczuć.
Czego uczy zabawa? Rozwija wrażliwość na zapachy. Pokazuje, że można doświadczać świata nie tylko przez wzrok, słuch, czy dotyk ale również przez zmysł powonienia. Pomaga klasyfikować zapachy. Sprawia, że dziecko może się dowiedzieć, jakie aromaty mu się podobają, a jakie nie.
Przygotuj kilka ubrań, które tego dnia nosili członkowie waszej rodziny, dziecko również. Zakryj dziecku oczy, daj do powąchania (nie pozwalaj dotykać) wybraną część garderoby i poproś, aby powiedziało do kogo należy. Za każde trafienie przyznajesz jeden punkt. Po dziecku zgaduje kolejna osoba. Na koniec podliczacie punkty. Kto ma więcej trafień wygrywa.
Czego uczy zabawa? Identyfikowania zapachu bliskich osób. Już noworodki są w stanie rozpoznać mamę po zapachu, a trzylatki pamiętają, jak pachnie ich rodzeństwo, co więcej – zapachy członków rodziny wpływają na dzieci kojąco. Podobnie zresztą, jak woń własnego ciała. Przesiąknięta nią jest np. ukochana przytulanka. To dlatego właśnie nie należy jej prać zbyt często.
Wybierz się z dzieckiem do lasu i poproś, aby szukało pachnących rzeczy. Weź ze sobą kilka foliowych woreczków, które można szczelnie zamknąć. Wrzucicie do nich to, co dziecko znajdzie – mech, gałązkę choinki, kawałek kory, garstkę leśnej ziemi, liście, wrzos. To będę wasze próbki zapachów. Przynieście je do domu. Niech dziecko powącha je ponownie. Możesz zakryć mu oczy i urządzić zgaduj zgadulę, podsuwając pod nosek zawartość woreczków. Na koniec niech umieści wszystkie próbki w jednym słoiku. Sprawdzicie, czy uda się wam wyczarować własny zapach lasu.
Czego uczy zabawa? Dziecko dowiaduje się, że zapach tworzą różne składników. Ich proporcje wpływają na to, co czujemy. Las będzie pachniał inaczej, w zależności od tego, czy jest w nim dużo drzew iglastych, czy jest mokry, suchy, czy są w nim grzyby.
To zabawa dla starszych przedszkolaków. Idealna na czas przed zaśnięciem. Poproś dziecko, aby wyobraziło sobie miejsce, które wymienisz i opisało, jaki zapach się w nim unosi, np: duża, ciemna piwnica bez okna z ciężkimi drewnianymi drzwiami i mokrą podłogą, albo zatłoczona plaża pełna dzieci, sprzedawców lodów lub gofrów, dom babci przed świętami Bożego Narodzenia, łazienka w naszym domu, przedszkole i inne miejsca, które zna twoje dziecko.
Czego uczy zabawa? Rozwija wyobraźnię dziecka, pozwala ćwiczyć umiejętność opowiadania i poszerza zasób słów.
Zabawa sprawdzi się np. na przyjęciu urodzinowym starszego przedszkolaka. Postaw przed dziećmi doniczki z ziołami (bazylia, oregano, tymianek, mięta, itp.) Zachęć maluchy, aby dotykały rośliny, wąchały, zapamiętywały kształt liści i nazwy. Pytaj, które zapachy im się podobają, a które nie. Potem urwij gałązkę z każdej doniczki i wręcz każdemu dziecku inną. Zacznijcie zabawę w tradycyjną ciuciubabkę, z tą różnicą, że gdy maluch złapie kolegę lub koleżankę, nie musi zgadywać, kto to, tylko powąchać gałązkę (może jej dotykać) i odgadnąć jej nazwę. Jeśli nie trafi, musi złapać kolejną osobę.
Czego uczy zabawa? Rozpoznawania zapachu świeżych ziół, ćwiczy pamięć zapachową i wrażenia dotykowe.
Mama, tata, babcia, dziadek, ciocia, zaprzyjaźniona sąsiadka, starszy brat lub siostra – każdy ma swoje ulubione perfumy, wodę toaletową albo chociażby dezodorant. Spróbuj zebrać te zapachy na płatkach kosmetycznych (np. spryskaj perfumami babci wacik, gdy będziecie u niej z wizytą). Zapakuj każdy do osobnego słoiczka. Pod spodem przyklej karteczkę z napisem do kogo zapach należy i jak się nazwa. Odkręcaj je pojedynczo i proś dziecko, by określało do kogo należą (pilnuj, by nie zbliżało nosa za blisko – niektóre zapachy mogą działać drażniąco). Po zabawie dobrze wywietrzcie pokój.
Czego uczy zabawa? Ćwiczy pamięć węchową. Wzbogaca słownictwo i oswaja z określeniami aromatów typu: korzenny, kwiatowy, owocowy, itp. jeśli dodatkowo przeczytasz dziecku opisy perfum np. w internecie.
Przygotuj kilka małych zakręcanych słoiczków. Pokaż dziecku pojemniczki z przyprawami, które masz w domu. Oglądajcie je, wąchajcie. Opowiadaj przedszkolakowi do czego ich używasz. Pozwól rozetrzeć w dłoniach, żeby przekonał się, że aromat staje się wtedy silniejszy. Na koniec poproś, aby malutką łyżeczką do każdego słoiczka wsypał szczyptę wybranych przez siebie ziół. Niech powstaną różne kompozycje. Wymieszajcie je i zamknijcie. Po pewnym czasie, gdy zapachy się połączą, będziecie wybierać, co komu podoba się najbardziej. Pamiętaj, każdy ma swój gust i prawo do własnego zdania.
Czego uczy zabawa? Dziecko poznaje zapach i wygląd różnych przypraw, co pomoże mu później rozróżniać je w jedzonych potrawach. Dowiaduje się, że można je łączyć i sprawdza, jakie to daje efekty.
Zobacz też:
Czy wiesz, że z zamkniętymi oczami jesteś w stanie rozpoznać własne dziecko? Nie są ci do tego potrzebne nawet ręce – wystarczy tylko nos. Zmysł zapachu może pomóc każdej mamie, choć pewnie żadnej nie przyszłoby do głowy, by z takiej umiejętności korzystać. Jeśli po porodzie przynajmniej przez pół godziny trzymałaś maleństwo w ramionach, nie powinnaś już pomylić go z żadnym innym dzieckiem na świecie. Zadziwiające – prawda? Ale na tym nie koniec dziwów. Noworodek ma bardzo rozwinięty zmysł węchu Niemowlę, które przychodzi na świat, nie ma doskonałego wzroku , nie umie mówić i nie jest w stanie samo się o siebie zatroszczyć. Jest zdane na swoich bliskich, głównie mamę, która zwykle też je karmi. Aby lepiej radzić sobie na świecie, rodzi się z bardzo czułym węchem . To on pozwala zdobywać najważniejsze informacje: czy jestem bezpieczny i gdzie mogę coś zjeść. To wszystko koduje w sobie twój zapach. Bo to w twoich ramionach dziecko czuje się najbezpieczniej. Niemowlęta, którym lepiej uda się zapamiętać zapach mamy, rzadziej sprawiają trudności podczas karmienia piersią . Na początku noworodek uczy się zapachu mamy Aby dziecko mogło zapamiętać twój zapach, potrzebuje z nim kontaktu. Najlepiej od pierwszych chwil po porodzie. Pierwsze przytulenie zaraz po przyjściu na świat otwiera przed nim taką szansę. Niemowlę może nie tyle zobaczyć, jak wyglądasz, czy odczuć ciepło twego ciała, dotyk rąk, ale zyskuje okazję, by uczyć się twego zapachu. Potrzebuje zaledwie kilku dni, by w pełni mógł polegać na swoim węchu. Potwierdziły to badania przeprowadzone na uniwersytecie w Oksfordzie. Noworodkom , które wzięły w nich udział, kładziono po obu stronach główki dwa gaziki – jeden przesycony zapachem mleka mamy, a drugi pachnący pokarmem obcej kobiety. Gdy badano dzieci, które miały zaledwie sześć dni, aż 2/3 noworodków...
Dziecko od razu po urodzeniu rozpoznaje swoją mamę po zapachu. Węch jest u maleństwa najlepiej działającym zmysłem, który gwałtownie rozwija się także w pierwszych tygodniach życia . Dzięki temu zmysłowi mały człowiek poznaje świat. Dowiedz się, co czuje mały nosek. Naukowcy po przeprowadzeniu wielu badań dowiedli, że noworodki nie tylko potrafią rozpoznać zapach mleka mamy, ale również zapach jej ciała w odróżnieniu od zapachu ciała innych osób. Szukanie piersi mamy, tulenie się do jej ciała to efekt doskonale rozwiniętego u maleństwa zmysłu węchu. W brzuchu mamy Od chwili zapłodnienia węch jest najszybciej rozwijającym się zmysłem. Wody płodowe zmieniają swój skład w zależności od tego, co zje mama – maleństwo potrafi to wyczuć. Dziecko odbiera doznania smakowe angażując w nie także zmysł powonienia . Odróżnia smak słodki od kwaśnego. Pierwsze dwa tygodnie Noworodek poznaje mamę po zapachu – kiedy czuje ją w pobliżu siebie, jest spokojny i bezpieczny. Dopiero później do poznawania nowego świata włączają się inne zmysły – wzrok i słuch. Dziecko, jak twierdzą naukowcy, odróżnia także zapachy przyjemne od nieprzyjemnych. Przy nieprzyjemnym zapachu często mimiką twarzy daje do zrozumienia, że woń ta mu nie odpowiada. Niekiedy wyraża dezaprobatę sapaniem i prychaniem. Kiedy zapach jest przyjemny, buzia maleństwa staje się rozluźniona, oddech łagodny, a całe ciałko wyraża aprobatę. W czwartym miesiącu Malec używa już węchu zupełnie świadomie jako narzędzia w poznawaniu otaczającego go, zmieniającego się świata. Wącha wszystko, co tylko się da, jakby tworząc na własny użytek zapachowy przewodnik po otoczeniu. Biorąc do buzi zabawkę czy gryzaczek , prawdopodobnie także wącha dany przedmiot. W szóstym miesiącu System zmysłu węchu funkcjonuje wówczas jak u dorosłego człowieka. Sześciomiesięczne dziecko...
Mały, zdrowy człowiek nie potrzebuje specjalistycznych zajęć, żeby rozwijać swoje zmysły. Wystarczy bawić się z nim, pokazywać mu ciekawe rzeczy i… nie przeszkadzać! Nie przeszkadzać? Tak, bo małe dziecko samo dba o rozwój swoich zmysłów. – Dorosłemu wystarcza rzucić okiem na jakiś przedmiot. Dziecku nie. Ono chce go dotykać, ściskać, gnieść, włożyć do buzi, lizać, obwąchiwać – mówi dr Agnieszka Maryniak, neuropsycholog z Centrum Zdrowia Dziecka. Zabawy rozwijające zmysł dotyku Noworodek przez dotyk odbiera pierwsze wrażenia. Możliwość przytulenia się do kogoś jest dla niego ważniejsza niż jedzenie. U małych dzieci najwrażliwsze są usta (jeszcze w wieku przedszkolnym są wrażliwsze niż opuszki palców), dlatego maluszki tak chętnie wkładają wszystko do buzi. Jak pobudzić rozwój zmysłu dotyku? Przytulaj, masuj i głaszcz niemowlę . A także delikatnie go łaskocz, rysuj mu kółeczka na plecach, przybijaj „piątkę”, klaszcz z nim, przytulajcie razem miśki. Pozwalaj dziecku na różne przepychanki z rówieśnikami, turlanie się z górki, chodzenie boso (po dywanie, poduszkach, materacu, łóżku, a w lecie także po trawie i piasku). Baw się z dzieckiem w zabawy typu „Sroczka kaszkę warzyła” czy „Idzie kominiarz po drabinie”. Świetnie uwrażliwiają wnętrze dłoni. Dotykaj wraz z nim przedmiotów o różnych fakturach i temperaturze – miękkich pluszaków, gładkich klocków, szorstkiego dywanu, śliskiej i zimnej kostki lodu itd. Baw się z maluchem w rozpoznawanie przedmiotów przez dotyk. Możesz (jeśli pozwoli) zawiązać mu oczy albo włożyć przedmioty (np. klocek, maskotkę, smoczek itd.) do worka i poprosić, by dziecko po nie sięgało. Głaszczcie zaprzyjaźnione psy i koty. Prawda, że ich sierść bardzo się różni w dotyku? Malujcie palcami , lepcie z plasteliny, masy solnej i gliny, gniećcie...
