Prawa i obowiązki dziecka: co się dziecku należy, a czego można od niego wymagać
Nie ma lepszych ani gorszych dzieci, każde ma takie same prawa. To inaczej niż z obowiązkami − te dziecku wyznacza rodzic, więc mogą być różne. Ale uwaga, nie wolno łączyć praw z obowiązkami i uzależniać jednych od drugich!
Każde dziecko na świecie rodzi się z takimi samymi prawami. Gwarantują mu one bezpieczeństwo życia oraz stworzenie odpowiednich warunków do rozwoju. Co innego z obowiązkami nakładanymi na dziecko − w tej sprawie każda rodzina indywidualnie decyduje, jakie one będą. Zobacz, jakie prawa ma twoje dziecko, a czego możesz od niego oczekiwać.
Spis treści:
- Prawa dziecka
- Obowiązki dziecka zapisane w prawie
- Obowiązki dziecka wyznaczane przez rodziców
- Prawa dziecka nie mogą zależeć od spełnienia obowiązków
Prawa dziecka
Prawa dziecka to nie jest luźne pojęcie, ale konkretne zapisy prawne, ściśle poszeregowane i spisane w Konwencji o Prawach Dziecka. Dokument składa się z 54 artykułów, w których zapisano wszystkie prawa przysługujące dzieciom - cywilne, polityczne, ekonomiczne, socjalne i kulturalne.
Do najważniejszych praw dziecka należą:
- prawo do życia i rozwoju - co oznacza, że nikogo nie wolno pozbawić życia, a dorośli muszą stworzyć dziecku warunki do prawidłowego rozwoju,
- prawo do życia bez przemocy i poniżania - bicie, znęcanie, okrutne i poniżające traktowanie dziecka są niedopuszczalne i karalne,
- prawo do wychowania w rodzinie - nikomu nie wolno zabrać dziecka od rodziców, chyba że robią mu krzywdę lub je zaniedbują; gdyby zdarzyło się, że rodzice rozstaną się, dziecko ma prawo do kontaktów z zarówno mamą, jak i z tatą,
- prawo do wypowiedzi - oznacza, że w ważnych sprawach dotyczących dziecka może ono wygłosić swoje zdanie, opinie, oświadczyć własną wolę,
- prawo do swobody myśli, sumienia, religii - kiedy dziecko jest wystarczająco świadome, może samo decydować o swoim światopoglądzie, jedynie wcześniej rodzice mają prawo nim kierować,
- prawo do tożsamości - dziecko musi mieć nazwisko, obywatelstwo, poznać swoje pochodzenie, gdy ma już 13 lat musi być zapytane o zgodę, gdyby miało zostać adoptowane, a także, gdyby miało mieć zmienione nazwisko,
- prawo do nauki,
- prawo do informacji - dziecko powinno mieć dostęp do różnych źródeł wiedzy,
- prawo do prywatności - dziecko może dysponować własnymi rzeczami, ma prawo do tajemnicy korespondencji, nikomu nie wolno bez bardzo ważnych powodów wkraczać w jego sprawy osobiste i rodzinne.
Obowiązki dziecka zapisane w prawie
Mimo tego, że obowiązki dziecka to rzecz umowna, zależna od tego, jak tę kwestię rozstrzygną jego rodzice, to jednak prawo w tej sprawie także wprowadza regulacje. W art. 91 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nałożono na dziecko obowiązek:
- słuchania swoich rodziców i opiekunów,
- pomocy we wspólnym gospodarstwie.
Pomoc ze strony dziecka musi odpowiadać jego fizycznym i duchowym siłom, a wypełnianie obowiązków nie może przeszkadzać w jego wychowaniu i edukacji. Jeżeli małoletni (do ukończenia 18. roku życia) uzyskuje dochód z własnej pracy, jego obowiązkiem staje się współfinansowanie kosztów utrzymania rodziny.
Obowiązki dziecka wyznaczane przez rodziców
Pomoc rodzicom to podstawowy obowiązek dziecka. Może go spełniać na wiele sposobów w zależności od wieku, sytuacji oraz potrzeb. Rodzice często zastanawiają się, jakie obowiązki powinny wypełniać maluchy i jaki jest na to odpowiedni wiek. Tymczasem psycholodzy podkreślają, że nakładanie na dziecko obowiązków domowych może mieć wspaniały wpływ na jego rozwój, a nawet warunkować jego sukcesy odnoszone w życiu dorosłym.
Dlatego rodzice nie powinni wahać się lub mieć wyrzutów sumienia, stawiając dziecku określone wymagania. Najważniejsze, aby były one dopasowane do rozwoju dziecka i jego możliwości. Podział i zakres prac zależy od wieku dziecka i decyzji rodziców. Ważne jest także to, aby w wychowywaniu dziecka od małego kłaść nacisk na takie zasady, jak:
- szanowanie rodziców,
- reagowanie na prośby,
- okazywanie wdzięczności,
- szanowanie pracy innych,
- dbanie o zabawki.
Prawa dziecka nie mogą zależeć od spełnienia obowiązków
To bardzo ważne, aby rozróżniać prawa od obowiązków dziecka, nie łączyć ich oraz wzajemnie nie uzależniać. Prawa dziecka wynikają z samego faktu narodzin, bez względu na to, w jakiej rodzinie przyszło mu żyć. Nie może więc być tak, że jako rodzice warunkujemy prawa należne dziecku i uzależniamy je od tego, czy np. sprzątnęło zabawki i się samodzielnie ubrało.
Nie można pozbawić dziecka praw na jakiś czas ani ich zawiesić. Jeżeli dziecko nie wywiązuje się z nałożonych na niego obowiązków, może ponieść tego konsekwencje, np. zostać pozbawionym przywilejów.
Niestety wielu rodziców wciąż nie rozumie, że dzieci mają prawa niezależne od ich zachowania (dobrego albo złego) i wypełniania przez nie obowiązków. Dowodem może być dyskusja, jaka wywiązała się niedawno pod postem psycholog Doroty Zawadzkiej na temat praw dzieci. W komentarzach niektórzy rodzice podkreślają wagę obowiązków jako głównej powinności dzieci. Jednocześnie odmawiają im praw, upatrując w nich przyczyn rozpieszczenia, nieposłuszeństwa czy nawet przestępczości wśród nieletnich.
„Żeby nie przesadzić z tymi prawami”,
„Chodzi o to, że dzieci nadużywają prawa do "prawa", wszystko tłumaczą "bo mam prawo", niestety młodzież teraz jest okropna”,
„Dzieci teraz grożą rodzicom telefonami na policję albo innych instytucji z błahego powodu, najpierw maja iść ich prawa a dopiero później obowiązki, takie podejście maja teraz dzieci”
− to tylko część komentarzy. Jak widać, o prawach dzieci trzeba edukować nie tylko młodzież, jak chce Dorota Zawadzka, ale także dorosłych. Może to też dobry pomysł na warsztaty?
[pisownia komentarzy oryginalna - przyp.red.]
Zobacz też: