Czerniak – objawy i diagnostyka
Objawami czerniaka są zmiany skórne powstające w zdrowej dotąd skórze lub w pobliżu wcześniejszych znamion barwnikowych. Wczesne wykrycie czerniaka umożliwia wyleczenie.
Rocznie w Polsce z objawami czerniaka zgłasza się do lekarza 3000 osób. Zachorowania te stanowią 2 proc. wszystkich zachorowań na raka w Polsce. Czerniak jest jednym z trzech raków skóry. Niestety tylko wczesne wykrycie umożliwia skuteczne leczenie, w pozostałych przypadkach rokowania są złe.
Spis treści:
Objawy czerniaka
Zmiany związane z czerniakiem powstają w dotąd całkiem zdrowej skórze lub w obrębie czy w otoczeniu dotąd niegroźnych zmian barwnikowych. Pierwszymi objawami czerniaka mogą być:
- dotąd płaskie znamię staje się zgrubiałe lub wypukłe,
- zmiana powierzchni znamienia,
- zmiana zabarwienia pieprzyka,
- zmiana kształtu brzegów pieprzyka,
- pojawienie się swędzenia w obrębie znamienia,
- pojawienie się krwawień ze znamienia czy pieprzyka.
Zaawansowany czerniak może też dawać objawy wynikające z przerzutów – najczęściej do płuc, mózgu i kości. Kluczowa dla wczesnego wykrycia czerniaka jest samoobserwacja skóry lub regularne oglądanie skóry dziecka przez rodzica. Wszelkie zmiany w dotychczasowym wyglądzie znamion barwnikowych i pieprzyków, w charakterze ich powierzchni, zmiany wielkości i kształtu, a także swędzenie zmian należy zawsze konsultować z dermatologiem.
Sprawdź: Jak chronić oczy dziecka przed słońcem
Diagnozowanie czerniaka
Pierwszym badaniem, jakie wykona lekarz, jest dokładne obejrzenie zmiany i całej powierzchni skóry za pomocą dermatoskopu lub wideodermatoskopu.
Dermatolog, oglądając zmiany, stosuje zalecenia Amerykańskiego Towarzystwa Onkologicznego i algorytm ABCD. Poszczególne litery oznaczają charakter i nasilenie zmian:
- A – duża asymetria zmiany barwnikowej,
- B – nieregularne, niewyraźne brzegi zmiany,
- C – kolor: czarny, niebieski, ciemnobrązowy, odbarwienie znamienia lub czarny punkt w obrębie jaśniejszego znamienia,
- D – rozmiar zmiany; rozmiar powyżej 6 mm średnicy może sugerować rozwój raka.
Jeśli lekarz stwierdzi, że któraś zmiana wygląda podejrzanie, zaleci jej chirurgiczne usunięcie. Wyciętą zmianę wysyła się na badanie histopatologiczne, które rozstrzyga, czy zmiana miała cechy nowotworowe, czy nie. Jeśli badanie wykaże czerniaka, zostaje on sklasyfikowany zgodnie ze stopniem zaawansowania i zgodnie z nim leczony. Zmiany o rozmiarze 1-2 mm dają wysokie szanse na całkowite wyleczenie.
Sprawdź: Jak dobrać krem z filtrem UV do wieku dziecka
Dodatkowo w procesie diagnostycznym raka skóry wykonuje się: podstawowe badania krwi – morfologię, próby wątrobowe, aktywność dehydrogenazy mleczanowej, badanie rentgenowskie RTG klatki piersiowej oraz badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej i regionalnych węzłów chłonnych, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny oraz fluorescencyjne badanie znamion.
Leczenie czerniaka
Postępowanie lecznicze uzależnione jest zaawansowania czerniaka. W przypadku wcześnie wykrytych, malutkich zmian, ich usunięcie pozwala na całkowite wyleczenie pacjenta.
W sytuacji, gdy czerniak wniknął w głąb skóry na głębokość ponad 1 mm, dodatkowo wykonuje się biopsję węzłów chłonnych w otoczeniu nowotworu. Jeśli w węzłach nie obserwuje się komórek rakowych, na tym leczenie się kończy. Gdy jednak komórki czerniaka zostaną wykryte w węzłach chłonnych, konieczne będzie ich usunięcie i rozpoczęcie leczenia ogólnoustrojowego, gdyż istnieje ryzyko przerzutów.
W zaawansowanym stadium czerniaka stosuje się: chemioterapię, radioterapię, immunoterapię i terapię celowaną, Te dwie ostatnie metody są najnowocześniejsze. Pierwsza z nich polega na pobudzaniu układu odpornościowego do walki z czerniakiem, druga natomiast polega na podawaniu leku celowanego molekularnie, który blokuje pewne mechanizmy rozwoju raka lub blokuje receptory komórek nowotworowych. Wszystkie wymienione tu metody są dostępne w Polsce w 20 ośrodkach leczniczych.
Czerniak u dzieci
Występuje rzadko, ale jest najczęstszym nowotworem skóry w tej grupie wiekowej. Przynajmniej połowa czerniaków skóry u dzieci powstaje z zupełnie zdrowej skóry. Czerniak u dzieci często jest grubszy niż u dorosłych i częściej daje przerzuty. Mimo to, rokowania są lepsze niż u dorosłych. Leczenie przebiega tak samo, jak u dorosłych – wycięcie zmiany plus leczenie ogólnoustrojowe w przypadku zaawansowanych zmian.
Więcej o nowotworach:
- Jak rozpoznać nowotwory u dzieci?
- Siatkówczak – rak oka u dzieci
- Potworniak – budzący grozę rak jajnika