Reklama

Błonica to jedna z chorób zakaźnych, atakująca głównie dzieci. Najbardziej powszechna jest błonica gardła i krtani. Do zakażenia dochodzi na skutek kontaktu z bakteriami maczugowca błonicy.

Reklama

Spis treści:

Błonica: co to za choroba?

Błonica (dyfteryt) to choroba zakaźna groźna zwłaszcza w przypadku dzieci. Jej nazwa pochodzi od tzw. błon rzekomych, które pojawiają się w miejscu zakażenia. Błony wyglądają jak szary nalot – próba jego usunięcia powoduje krwawienia.

Błonica może prowadzić do znacznych uszkodzeń różnych narządów wewnętrznych, takich jak serce, wątroba, nerki. Niewłaściwe leczenie dyfterytu może prowadzić do śmierci.

Przyczyny błonicy

Zachorowanie na błonicę powodują bakterie (konkretnie: bakterie maczugowca błonicy), zaatakowane przez wirusy (bakteriofagi). Przedostają się one do organizmu przez nos lub przez usta i kolonizują górne drogi oddechowe dziecka, wywołując chorobę. Produkowana przez bakterie toksyna błonicza może powodować uszkodzenia narządów wewnętrznych.

Jak można się zakazić maczugowcem błonicy?

Błonica jest chorobą wysoce zaraźliwą. Bakterie maczugowca odpowiedzialne za przenoszenie błonicy mogą przedostać się do organizmu:

  • drogą kropelkową (gdy inna chora osoba kichnie lub kaszlnie w kierunku dziecka),
  • przez kontakt z osobą chorą na dyfteryt (a także z nosicielem choroby).

Dyfteryt nie daje o sobie znać od razu po zakażeniu, dlatego drogi zakażania są łatwe. Nie sposób przewidzieć, czy osoba, która dotyka dziecko lub niechcący kichnie, nie ma akurat błonicy w początkowej fazie, która nie daje jeszcze objawów.

Błonica – objawy

Od przedostania się bakterii maczugowca do organizmu do wystąpienia pierwszych objawów błonicy mija zwykle od 2 do 6 dni (w tym czasie chory już zaraża innych). Błonica przeważnie atakuje gardło lub krtań, a jej objawy są następujące:

  • ogólne osłabienie,
  • pogorszenie samopoczucia,
  • gorączka,
  • ból gardła,
  • powiększenie węzłów chłonnych (tzw. szyja Nerona),
  • nieprzyjemny zapach z ust,
  • znaczny wzrost tętna,
  • obniżenie ciśnienia krwi,
  • kaszel,
  • duszności,
  • blada cera,
  • utrata głosu.

Leczenie błonicy

W celu zdiagnozowania błonicy pobiera się dziecku wymaz z gardła i dokonuje jego analizy. Jeśli wyniki potwierdzą chorobę, rozpoczyna się leczenie. Dziecko chore na błonicę musi być odizolowane od otoczenia – to jedyny sposób, żeby choroba nie rozprzestrzeniała się dalej. W tym czasie codziennie wykonywane są badania, czy bakterie maczugowca wciąż zalegają w nosie lub gardle dziecka. Dopiero jeśli przez sześć kolejnych dni wyniki badań będą ujemne, czyli nie będą już wskazywały na obecność bakterii w organizmie, dziecko będzie mogło z powrotem mieć kontakt z otoczeniem.

Leczenie obejmuje terapię antybiotykową (głównie są to antybiotyki na bazie penicyliny). Chory otrzymuje też antytoksyny. Warto wspomagać leczenie witaminami – szczególnie witaminą C i witaminami z grupy B. Ponieważ błonica atakuje drogi oddechowe, może dojść do ich zablokowania, wówczas wykonuje się zabieg tracheotomii, w przeciwnym razie chory mógłby się udusić.

Powikłania po błonicy

Błonica to choroba mocno obciążająca organizm. Po jej przebyciu chory może mieć uszkodzone narządy wewnętrzne. Do najczęstszych powikłań po dyfterycie należą:

  • zaburzenia pracy serca,
  • problemy w układzie oddechowym,
  • uszkodzenie nerwów (np. mięśni poruszających okiem).

Szczepionka na błonicę

W Polsce szczepienie na błonicę odbywa się szczepionką DTP albo DTaP (przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi). Dostępne są również szczepionki monowalentne (tylko na błonicę) i dwuwalentne (obejmujące ochronę przeciwko błonicy i tężcowi).

Szczepienie na błonicę – kiedy podaje się preparat

Według kalendarza szczepień każde dziecko powinno zostać zaszczepione 4 dawkami szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP) w:

  • 2. miesiącu życia,
  • w 3-4. miesiącu życia,
  • 5-6. miesiącu życia,
  • 16-18. miesiącu życia oraz dawkami przypominającymi w 6. roku życia.

Od 7. roku życia zaleca się stosowanie dawek szczepionki o zmniejszonej zawartości substancji czynnej (d). Udowodniono, że u starszych dzieci i dorosłych podanie normalnej dawki (D) w przypominającym szczepieniu, prowadzi często do niepożądanych odczynów poszczepiennych.

Dawki przypominające – szczepionkę przeciw błonicy w skojarzeniu ze szczepionką przeciw tężcowi (dT) – podaje się w wieku 14 oraz 19 lat. Zalecane są też dawki przypominające dla dorosłych (co 10 lat).

Przeciwwskazaniami do szczepienia przeciw błonicy jest ostra infekcja z gorączką, choroba przewlekła w okresie zaostrzenia oraz silna reakcja anafilaktyczna na poprzednią dawkę szczepionki.

NOP po szczepionce przeciw błonicy

Niepożądane odczyny poszczepienne po szczepionce przeciw błonicy występują rzadko. Zwykle są to odczyny miejscowe (zaczerwienienie, bolesny obrzęk). Rzadko pojawiają się odczyny ogólne, jak:

  • podwyższenie temperatury ciała,
  • bóle głowy,
  • uczucie rozbicie.

Zwykle ustępują po 24 godzinach. Każdy niepożądany odczyn poszczepienny koniecznie jak najszybciej trzeba zgłosić lekarzowi.

Po co szczepić na błonicę?

Kiedyś zachorowania na błonicę były bardzo częste. Obecnie młodzi lekarze często nie wiedzą, czym jest błonica, gdyż nigdy nie widzieli żadnego jej przypadku. W latach 50. XX wieku w Polsce było ok. 40 tys. zachorowań na błonicę rocznie, umierało z tego powodu 3 tysiące osób. Dzięki wprowadzeniu obowiązkowych szczepień, w ostatnich latach w Polsce nie ma zachorowań na błonicę.

W prawie całej Europie błonica została niemal całkowicie wyeliminowana. Występuje jeszcze w Albanii i krajach byłego Związku Radzieckiego. Na świecie nadal są zachorowania na błonicę – głównie w krajach rozwijających się w:

  • Afryce,
  • Azji,
  • Ameryce Południowej,
  • na Bliskim Wschodzie.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), w 2010 roku zarejestrowano na świecie 4187 zachorowań na błonicę oraz 5 tysięcy zgonów. Dlatego specjaliści uważają, że szczepienia przeciw błonicy nadal są konieczne: jeśli zaprzestanie się powszechnych szczepień ochronnych, choroba może wrócić.

Jest też ryzyko zachorowania na błonicę, jeśli nieszczepione dziecko wyjedzie np. zagranicę, gdzie zachorowania są częste (albo zetknie się w Polsce z chorą osobą). U nieuodpornionych osób błonica może mieć bardzo ciężki przebieg.

Zobacz także:

Reklama
Konsultacja merytoryczna

lek. Aleksandra Symonides

Lekarka, pracuje na Oddziale Neonatologii Uniwersyteckiego Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Reklama
Reklama
Reklama