Kiedyś szkarlatyna u dzieci była śmiertelną chorobą. Umierało na nią co czwarte zarażone dziecko. Dziś już wiadomo, jak leczyć tę chorobę i co robić, by nie pojawiły się powikłania. Wiadomo też, jak ograniczać jej rozprzestrzenianie się.
Sprawdź, jak można zarazić się szkarlatyną, jakie są jej objawy (wysypka i charakterystyczny „malinowy” język przy szkarlatynie to nie jedyne z symptomów) i dlaczego niektórzy myślą czasem, że istnieje szczepionka chroniąca przed szkarlatyną.
Spis treści:
Szkarlatyna, zwana inaczej płonicą, to choroba zakaźna wieku dziecięcego, wywoływana przez paciorkowca grupy A. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub przez kontakt z zakażonymi przedmiotami. Szkarlatyną najczęściej zarażają się dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym.
Szkarlatynę (płonicę) powoduje bakteria – paciorkowiec z grupy A (Streptococcus pyogenes), która przenosi się przez
Co ciekawe, do zakażenia szkarlatyną może dojść w wyniku kontaktu z osobą chora na anginę – tę chorobę również wywołują paciorkowce.
Szkarlatyna u dzieci najczęściej zaczyna się nagle. Ale od momentu wniknięcia drobnoustroju do organizmu do pojawienia się pierwszych objawów upływa na ogół od 2 do 5 dni.
Najczęstsze objawy szkarlatyny (płonicy) u dzieci:
Wysypka przy szkarlatynie pojawia się po około dobie od pierwszych objawów choroby, czasem po 3-4 dniach. Są to drobne (wielkości główki od szpilki), zlewające się czerwone plamki lub plamki i grudki, które pojawiają się na piersiach, plecach, szyi i pośladkach, z wyjątkiem dłoni i stóp. Najpierw wysypkę można zaobserwować w górnej części pleców.
Zmiany widoczne są również w tzw. ciepłych miejscach, to znaczy w zgięciach łokci, pod pachami, pod kolanami i w pachwinach. Tam dochodzi do zlewania się krostek w linie, które są nazywane objawem Pastii. Miejsca takie jak pachwiny, czy ramion i uda od wewnętrznej strony stają się intensywnie czerwone, a skóra jest szorstka w dotyku.
Wysypka przy szkarlatynie u dzieci obejmuje także twarz. Charakterystyczne jest to, że nie pojawia się na skórze wokół nosa i ust, przez co powstaje biały trójkąt, nazywany fachowo trójkątem Fiłatowa.
Cechą charakterystyczną wysypki towarzyszącej szkarlatynie, jest blednięcie zaczerwienionych miejsc na skórze po ich naciśnięciu.
Po dwóch (lub kilku) dniach plamki schodzą, a po kolejnych kilku, skóra zwykle zaczyna się łuszczyć. Po pewnym czasie może łuszczyć się nawet skóra na podeszwach stóp i wnętrzu dłoni (choć nie zawsze tak się dzieje). Często ten późny objaw może wskazywać, że dziecko wcześniej przeszło szkarlatynę.
Z dzieckiem chorym na szkarlatynę koniecznie idź do lekarza. Po pierwsze, szkarlatyna bywa mylona z anginą, różyczką i innymi chorobami, więc nie można diagnozować chorego na własną rękę, zwłaszcza że objawy nie zawsze są typowe. Po drugie, choremu dziecku trzeba podać antybiotyk (najczęściej penicylinę, jednak w razie uczulenia stosuje się również inne rodzaje antybiotyków), który przyjmuje się przez 10–14 dni.
Należy bezwzględnie przestrzegać dawek oraz pór podawania antybiotyku – tylko to gwarantuje, że lek będzie działał jak należy. Ważne jest także to, by przeprowadzić kurację antybiotykiem do samego końca – gdy się ją przerwie przedwcześnie, bakterie mogą rozszaleć się na całego.
Jeśli twoje dziecko choruje na szkarlatynę, przestrzegaj tych zaleceń:
Kurację antybiotykową trzeba przeprowadzić zgodnie ze wskazówkami lekarza, aby nie doprowadzić do groźnych powikłań.
Możliwe powikłania szkarlatyny:
Czy przy szkarlatynie można wychodzić na dwór? Dziecko, które przeszło szkarlatynę, jest osłabione i musi mieć czas na powrót do pełnej formy. Powinno zostać w domu jeszcze przez 7–10 dni po ustąpieniu objawów płonicy. Na pewno nie powinno opuszczać domu w trakcie trwania gorączki.
Warto wiedzieć, że dziecko będzie zarażać płonicą, jeśli od podania pierwszej dawki antybiotyku minęło zaledwie 24 do 48 godzin.
Szkarlatynę wywołuje kilka różnych szczepów paciorkowca, dlatego można na nią chorować więcej niż raz. Niestety, nie ma szczepionki przeciw szkarlatynie. Bywa, że rodzice są przekonani o istnieniu szczepionki na tę chorobę, lecz to błąd wynikający z podobnie brzmiących nazw różnych chorób – chodzi o szczepionkę na błonicę, której nie należy mylić z płonicą (inna nazwa szkarlatyny).
Konsultacja: dr Małgorzata Czyżewska, konsultant wojewódzki ds. neonatologii Akademii Medycznej we Wrocławiu.
Zobacz też:
Szkarlatyna u dorosłych przebiega podobnie jak u dzieci. Są jednak pewne różnice, które mogą utrudniać postawienie prawidłowej diagnozy, od której zależy właściwe leczenie i zapobieganie poważnym powikłaniom. Szkarlatyna u dorosłych: objawy leczenie powikłania Szkarlatyna u dorosłych – objawy Najczęściej do zakażenia i rozwoju choroby dochodzi w okresie jesienno-zimowym. Szkarlatyna jest skutkiem zakażenia paciorkowcami z grupy A. Najpierw pojawia się silny ból głowy i ogólne złe samopoczucie . Mogą wystąpić też bóle brzucha i wymioty. Później występuje wysoka gorączka (do 40 st. C), zaczerwienienie gardła często z nitkowatymi wybroczynami, powiększenie węzłów chłonnych szyi, przekrwienie i nalot na migdałkach oraz obłożony język. Po upływie doby występuje rumień na twarzy i wysypka . Szkarlatyna u dorosłych charakteryzuje się większymi wykwitami, które łatwo pomylić z alergią. Szkarlatyna u dzieci z kolei objawia się drobną, kaszkowatą i łatwo rozpoznawalną przez lekarzy wysypką. Wysypka najczęściej występuje na tułowiu, w zgięciach rąk i nóg i w pachwinach. Zmiany przyjmują kolor jasnoróżowy lub czerwony. Po ustąpieniu wysypki, skóra łuszczy się. W drugiej fazie szkarlatyny na języku pojawiają się czerwone brodawki , a sam język staje się malinowy. Zobacz także: Objawy szkarlatyny u dzieci Szkarlatyna u dorosłych czasami przyjmuje tzw. postać septyczną , która objawia się zmianami w gardle, martwicą dna jamy ustnej i może prowadzić do sepsy. Szkarlatyna u dorosłych – leczenie Ponieważ jest to choroba wywołana przez bakterie, często stosuje się leczenie antybiotykami , np. penicyliną i jej pochodnymi, a u osób na nią uczulonych stosuje się makrolidy (azytromycynę, klarytromycynę, erytromycynę). Leki należy przyjmować przez 10 dni. Konieczne jest też pozostawanie w domu i częste...
To typowa choroba zakaźna wieku dziecięcego , która atakuje przede wszystkim maluchy w wieku od 3 do 10 lat. Jak zawsze w przypadku takich chorób o zakażenie nietrudno, zwłaszcza gdy dziecko przebywa w grupie rówieśniczej – w przedszkolu lub szkole (choć zarazić się może także od osoby dorosłej, która ma anginę paciorkowcową). Wywołujące szkarlatynę paciorkowce typu A przenoszą się bowiem drogą kropelkową oraz przez bezpośredni kontakt z nosicielem lub chorym albo ich rzeczami, np. zabawkami czy ubraniem. Bakterie mogą przenosić również osoby zdrowe, najczęściej przez niemyte ręce. Najwięcej zachorowań przypada na okres jesienno-zimowy, od października do marca. Trudno im zapobiec, ponieważ na szkarlatynę nie ma szczepionki, a zachorowanie nie daje trwałej odporności. Rekordziści zapadają na płonicę nawet kilka razy w życiu! Trudne szkarlatyny początki Zazwyczaj zaczyna się nagle, zaledwie dwa do pięciu dni od zarażenia. Od wysokiej, sięgającej nawet 40 st. C gorączki . Często towarzyszą jej bóle brzucha, a niekiedy także wymioty. Wkrótce pojawia się ból gardła (ono samo jest czerwone, a na migdałkach widać białe naloty). Jest tak silny, że malec z trudem przełyka. Bolą również powiększone węzły chłonne na szyi. Poznaj: 4 sposoby na złagodzenie bólu gardła u dziecka Czyżby angina? – zastanawia się niejedna mama. I to podobieństwo nie jest przypadkowe. Zarówno angina, jak i szkarlatyna u dzieci wywołane są przez tę samą grupę bakterii, czyli paciorkowców typu A. Książkowe objawy płonicy Bywa, że na tak wczesnym etapie choroby i objawów wątpliwości ma nawet lekarz. Pozwalają je rozstrzygnąć kolejne symptomy charakterystyczne tylko dla płonicy . To tzw. malinowy język – najpierw pokryty białym nalotem, potem przybiera intensywnie czerwoną barwę i uwidaczniają się na nim brodawki smakowe....
Wysypka u dziecka może mieć różną postać: od drobnych plamek po duże, swędzące zmiany rumieniowe. Najczęściej u dzieci pojawia się wysypka plamista i grudkowata, a rodzice obserwują zmiany na nogach, plecach, brzuchu i na twarzy, a czasem nawet na całym ciele. Warto znać rodzaje wysypki, które występują u dzieci, by łatwiej je rozpoznać i znaleźć przyczynę. Wysypkę u dziecka powodują zwykle wirusy, bakterie lub pasożyty, zdarza się też wysypka alergiczna . Wysypka u dziecka: Rodzaje wysypki u dziecka: tabela porównawcza Wysypka alergiczna Wysypka plamista Wysypka grudkowa Wysypka plamisto-pęcherzykowo-grudkowa Wysypka bakteryjna Pokrzywka u dziecka Wysypka covidowa Wysypka u dziecka: najczęstsze pytania rodziców i odpowiedzi dermatologa Rodzaje wysypki u dziecka Wygląd wysypki u dziecka zależy od jej przyczyny. U dzieci wysypka pojawia się zazwyczaj z powodu popularnych chorób wieku dziecięcego, jak: trzydniówka u dzieci : wysypka plamista w bladoróżowym kolorze występuje na nogach, brzuchu, twarzy i klatce piersiowej różyczka : drobna wysypka plamista pokrywa najpierw twarz, a potem tułów, ręce i nogi bostonka : wysypka plamista z czasem zmienia się w pęcherzyki na dłoniach, stopach i w buzi szkarlatyna : wysypka grudkowata pojawia się na przedramionach, w pachwinach i na szyi, a później na całym ciele ospa wietrzna : wysypka obejmuje całe ciało, ma postać czerwonych plamek i pęcherzyków Z kolei wysypka alergiczna może wyglądać jak czerwone wypryski, plamy lub swędząca pokrzywka i pokrywać całe ciało, ale najczęściej występuje w zgięciach łokciowych i kolanowych, za uszami, na twarzy. Wysypka u dziecka: tabela W poniższej tabeli znajdziesz różne rodzaje wysypki u dzieci oraz choroby, którym towarzyszą: ...
