Rzeczownik to jedna z dwóch najważniejszych części mowy (drugą jest czasownik). Przykłady rzeczowników można mnożyć w nieskończoność. Wystarczy rozejrzeć się wokół siebie i wymienić przedmioty oraz osoby znajdujące się w zasięgu wzroku (ekran, okno, ołówek, filiżanka). A jeśli dodamy do tego nazwy rzeczy, osób i zjawisk, które są nam z różnych powodów szczególnie bliskie – przekonamy się, że rodzajów rzeczowników może być zdecydowanie więcej niż innych części mowy. Oto najważniejsze informacje o rzeczowniku.

Reklama

Spis treści:

Rzeczownik: czym jest, na jakie pytania odpowiada?

Rzeczownik to część mowy, która odpowiada na pytania: kto? co? Rzeczownik jest odmienną częścią mowy. Rzeczowniki możemy odmieniać przez przypadki i liczby. Rzeczownik ma też rodzaj (żeński, męski, nijaki, a w liczbie mnogiej - męskoosobowy i niemęskoosobowy).

Za pomocą rzeczowników określamy:

  • Osoby – np. mama, trener, przedszkolaki, Julia, Jakub
  • Zwierzęta – np. koń, klacz, źrebię, smoki, pisklęta, Toffik
  • Rośliny – np. tulipan, żyto, jabłoń, tuje, trzciny
  • Miejsca/obiekty – np. miasto, mieścina, miasteczko, boiska,
  • Przedmioty/rzeczy – np. ołówek, filiżanka, ciasto, zeszyty, przekąski
  • Zjawiska pogodowe – np. burza, tęcza, mgła, śnieżyce
  • Pojęcia – np. ambicja, rzetelność, odpowiedzialność, przyjaźń, charaktery,
  • Czynności/stany – np. podskakiwanie, gotowanie, odpoczynek (to tzw. rzeczownik odczasownikowy).

Podział rzeczowników

Rzeczowników jest naprawdę dużo, dlatego istnieją różne sposoby ich klasyfikowania. Podział rzeczowników ma duże znaczenie, jeśli chodzi o prawidłową ich odmianę.

Zobacz także

Rzeczowniki dzielimy na:

  • Konkretne i abstrakcyjne – o ile konkretne rzeczowniki dają się poznać za pomocą zmysłów (np. szarlotka – za pomocą zmysłu smaku, węchu, dotyku i wzroku), to rzeczowników abstrakcyjnych nie da się uchwycić za pomocą zmysłów (np. nieobecność, dusza, życie, etc.).
  • Własne i pospolite – rzeczowniki własne to nazwy własne, które zawsze piszemy wielką literą, np. Julia, Warszawa, Wisła, natomiast pospolite, to te, które nie mają nazwy własnej, np. córka, kot, miasto, rzeka.
  • Żywotne i nieżywotne – w tym podziale głównym kryterium jest to, czy rzeczownik określa nieożywiony przedmiot (stół, rosół, kamień) czy istotę żywą (człowiek, motyl, jamnik).

Uwaga: rzeczowniki żywotne dzielą się na:

  • Nieosobowe – które nie odnoszą się do osób, np. motyl, jamnik, torbacze
  • Osobowe – które odnoszą się do osób, np. kobieta, uczeń, dziecko, nauczyciele.

Rzeczowniki żywotne osobowe dzielą się na:

  • Męskoosobowe, np. nauczyciel, sportowiec, uczeń
  • Niemęskoosobowe, np. nauczycielka, sportsmenka, uczennica, dziecko, niemowlę.

Odmiana rzeczowników

Rzeczowniki odmieniają się przez przypadki i liczby. Odmiana przez przypadki nazywana jest deklinacją. Formy rzeczownika zależą od tego, w jakim przypadku i jakiej liczbie występuje.

Odmiana przez przypadki rzeczownika kotek w liczbie pojedynczej:

  • Mianownik (kto? co?) kotek,
  • Dopełniacz (kogo? czego?) kotka,
  • Celownik (komu? czemu?) kotkowi,
  • Biernik (kogo? co widzę) kotka,
  • Narzędnik (kim? czym?) kotkiem,
  • Miejscownik (o kim? o czym?) kotku
  • Wołacz kotku!

Odmiana przez przypadki rzeczownika kotek w liczbie mnogiej:

  • Mianownik (kto? co?) kotki,
  • Dopełniacz (kogo? czego?) kotków,
  • Celownik (komu? czemu?) kotkom,
  • Biernik (kogo? co widzę) kotki,
  • Narzędnik (kim? czym?) kotkami,
  • Miejscownik (o kim? o czym?) kotkach
  • Wołacz kotki!

Oczywiście są rzeczowniki których odmiana przez przypadki jest o wiele trudniejsza, np. wegetarianin, ksiądz, sędzia. A także takie, które przez przypadki nie odmieniają się wcale, np. kiwi, liczi, awokado lub odmieniają się tylko w liczbie mnogiej, podczag gdy w liczbie pojedynczej mają cały czas taką samą formę, np. muzeum, seminarium, akwarium.

Odmiana przez przypadki rzeczownika muzeum w liczbie pojedynczej:

  • Mianownik (kto? co?) muzeum
  • Dopełniacz (kogo? czego?) muzeum,
  • Celownik (komu? czemu?) muzeum,
  • Biernik (kogo? co widzę) muzeum,
  • Narzędnik (kim? czym?) muzeum,
  • Miejscownik (o kim? o czym?) muzeum
  • Wołacz muzeum!

Odmiana przez przypadki rzeczownika muzeum w liczbie mnogiej

  • Mianownik (kto? co?) muza
  • Dopełniacz (kogo? czego?) muzeów,
  • Celownik (komu? czemu?) muzeom,
  • Biernik (kogo? co widzę) muzea,
  • Narzędnik (kim? czym?) muzeami,
  • Miejscownik (o kim? o czym?) muzeach,
  • Wołacz muzea!

Nie wszystkie rzeczowniki występują w liczbie pojedynczej lub mnogiej. Na przykład, spróbuj podać formę rzeczownika nożyczki w liczbie pojedynczej. To samo dotyczy takich rzeczowników jak: drzwi, perfumy, spodnie.

Rzeczownik ma również rodzaj

Są trzy rodzaje w liczbie pojedynczej:

  • męski (ten) kotek, piesek, stół
  • żeński (ta) latarka, miska, opaska
  • nijaki (to) okno, drzewo, kino

Dwa rodzaje w liczbie mnogiej:

  • rodzaj męskoosobowy (ci) mężczyźni, kolarze
  • niemęskoosobowy (te) buty, dziewczyny, książki

Rzeczownik: jakie funkcje może pełnić w zdaniu?

Rzeczownik może pełnić w zdaniu funkcje:

  • Podmiotu:

Marynarz długo patrzył na horyzont.
Małe dziecko bawiło się misiem.
Wiewiórka czmychnęła z oszałamiającą prędkością.
Ogród zakwitł dziesiątkami kwiatów.
Prawdziwa miłość nie szuka poklasku.

  • Dopełnienia:

Marynarz długo patrzył na horyzont.
Małe dziecko bawiło się misiem.
Wiewiórka czmychnęła z oszałamiającą prędkością.
Ogród zakwitł dziesiątkami kwiatów.
Prawdziwa miłość nie szuka poklasku.

  • Przydawki:

Siostra kolegi pożyczyła mi książkę.
Córka sąsiadki jest bardzo miła.
Ciasto z tych jabłek udało się wyśmienicie.
Sukienka Julii nie nadaje się do niczego.
Las rąk pojawił się natychmiast.

  • Okolicznika:

Kuba poszedł do parku.
Wrócę tu w południe.
Nawałnica przeszła bokiem.
Kuba dokończy obiad za kwadrans.
Odrobię lekcje wieczorem.

To już wszystko, co warto wiedzieć o rzeczowniku. Zważywszy na to, jak wiele razy w ciągu dnia używasz różnych form rzeczownika – tych wiadomości nie jest aż tak dużo, prawda?

Zobacz także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama